ŞİRKETLER TOPLULUĞUNDA DENKLEŞTİRME OLANAĞININ HALKA AÇIK ŞİRKETLERDE ÖRTÜLÜ KAZANÇ AKTARIMI YASAĞI AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2022, , 232 - 298, 30.06.2022

Rabia Sanem Üzeler Demirağ

https://doi.org/10.32957/hacettepehdf.1100163

Öz

Şirketler topluluğuna dâhil olan halka açık bağlı şirketin kârının/malvarlığının, ilişkili taraf işlemleri yoluyla diğer topluluk şirketleri lehine azaltılmasına yol açan durumlar 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu (TTK)’nun 202/1-a hükmü ve 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu (SPKn) md.21 (ile 103/6 veya 110/1-b,c) hükmünün ortak uygulama alanına girebilmekte ve özellikle SPKn’nda örtülü kazanç aktarımı bakımından öngörülen cezai ve idari yaptırımlar nedeniyle hükümler arasında norm çatışması ortaya çıkmaktadır. Bu çalışmada, hükümler arasındaki çatışmanın hangi hallerde ortaya çıkabileceği ve çatışma halinde hangi hükmün öncelikli olarak uygulanması gerektiği sorunu, konuya ilişkin doktrinde ileri sürülen görüşler de dikkate alınarak incelenmektedir. Öte yandan, hükümlerin ortak uygulama alanına girebilecek somut olaylar yönünden, çatışma halinde olan hükümlerle gözetilen menfaatlerin hangi hallerde adil bir şekilde dengelenmesinin söz konusu olabileceği ve örtülü kazanç aktarımı nedeniyle Sermaye Piyasası Kurulunca kullanılabilecek yetkilerin belirlenmesi aşamasında hangi şartların varlığı halinde halka açık bağlı şirketler açısından TTK md.202/1-a hükmü doğrultusunda denkleştirmeye olanak sağlanmasının mümkün olabileceği değerlendirilmektedir.

Anahtar Kelimeler

şirketler topluluğu, denkleştirme, ilişkili taraf işlemleri, örtülü kazanç aktarımı, norm çatışması

Kaynakça

• AKIN, İrfan, Şirketler Topluluğu Sorumluluk Hukuku, 1. Basım, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2014.
• AKSOY, Mehmet A., “Sermaye Piyasası Kanunu’nun İlişkili Taraf İşlemi Düzenlemelerinin 6102 Sayılı TTK’nın Ortaklıklar Topluluğu Hükümleri Açısından Değerlendirilmesi”, Ticaret ve Fikri Mülkiyet Hukuku Dergisi, Yıl:2017, Cilt:3, Sayı:2, (s.23-40).
• ANDERSON, Bruce, “Weighing and Balancing in the Light of Deliberation and Expression”, Legal Argumentation Theory: Cross-Disciplinary Perspectives, 1. Basım, Springer, E-Book, 2013, (s.113-123).
• ANTUNES, Jose Engracia, Liability of Corporate Groups, 1. Basım, Kluwer Law and Taxation Publishers, Boston, 1994.
• AYTAÇ, Zühtü, “Yönetim Kurulu Üyelerinin Hâkimiyetin Hukuka Aykırı Kullanılmasından Doğan Sorumluluğu”, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Dergisi, Yıl:2013, Cilt: XXIX, Sayı:4, (s.5-55).
• BONGIOVANNI, Giorgio / VALENTINI, Chiara, “Balancing, Proportionality and Constitutional Rights”, Handbook of Legal Reasoning and Argumentation, 1. Basım, Springer, E-Book, 2018, (s.581-612).
• CANKAT, Rifat, Anonim Ortaklıklar Hukukunda İlişkili Taraf İşlemleri, 1. Basım, On İki Levha Yayınları, İstanbul, 2022.
• CANYAŞ, Oytun, “Vergi Yargılaması Hukukunda Norm Çatışması”, Hacettepe Hukuk Fakültesi Dergisi, Yıl: 2013, Cilt:3, Sayı:2, (s.127–152).
• CİVELEK, Gülşah, Regulierungsoptionen für Related Party Transactions, 1. Basım, Peter Lang, Bern, 2019.
• CONAC, Pierre-Henri / ENRIQUES, Luca / GELTER, Martin, “Constraining Dominant Shareholders' Self-dealing: The Legal Framework in France, Germany, and Italy”, European Company and Financial Law Review, Yıl:2007, Sayı:4, (s.492-528).
• ÇAĞA, Tahir, “Özel Hüküm Genel Hükmü Daima Bertaraf Eder Mi?”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, Yıl:1991, Sayı:3, (s.366-375).
• DAVIES, Paul / EMMENEGGER, Susan / FERRARINI, Guido vd., “Implementation of the SRD II Provisions on Related Party Transactions”, European Corporate Governance Institute - Law Working Paper No. 543/2020, (s.1-48) (https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=3697257 erişim tarihi 29.3.2022).
• DURAN, Arif, Örtülü Kazanç Aktarımı Yasağı, 1. Basım, On İki Levha Yayınları, İstanbul, 2021.
• DURSUN, Selman, Sermaye Piyasasında Gerçeğe Aykırılıktan Doğan Suçlar, 1. Basım, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2010.
• EMİNOĞLU, Cafer, “Kuram – Uygulama İkileminde Şirketler Topluluğu Hukuku ve (Normatif) Şirketler Topluluğu Meydana Getirmeyen Hâkimiyet İlişkileri –TTK'nın Şirketler Topluluğuna İlişkin Hükümleri ve TSY m. 105 Bağlamında Bir İnceleme”, Ticaret Hukuku ve Yargıtay Kararları Sempozyumu, Yıl:2017, Cilt: XXXI, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü Yayınları, (s.11-64).
• EMMERICH, Volker / HABERSACK, Mathias, Aktien- und GmbH-Konzernrecht, 9. Basım, C. H. Beck, München, 2019.
• FETERIS, Eveline T., Fundamentals of Legal Argumentation, 2. Basım, Springer, E-Book, 2017.
• FLEISCHER, Holger, “Related party transactions bei börsennotierten Gesellschaften: Deutsches Aktien(konzern)recht und Europäische Reformvorschläge”, Betriebs-Berater, Yıl:2014, Sayı:45, (s.2691-2700).
• FLEISCHER, Holger, Aktiengesetz Großkommentar, 4. Basım, De Gruyter, Berlin, 2022. GÖKTÜRK, Kürşat, Şirketler Topluluğunda Sorumluluk Esasları, 1. Basım, Adalet Yayınevi, Ankara, 2015.
• GÖKTÜRK, Neslihan, Örtülü Kazanç Aktarımı Çerçevesinde Güveni Kötüye Kullanma Suçunun Şirketler Topluluğu İlişkisinde Bağlı Halka Açık Ortaklıklarda Oluşum Zamanı”, Silvia Tellenbach'a Armağan, Seçkin Yayıncılık, İstanbul, 2018, s.209-227.
• GÖZLER, Kemal, “Yorum İlkeleri”, Kamu Hukukçuları Platformu Anayasa Hukukunda Yorum ve Norm Somutlaşması, Türkiye Barolar Birliği Yayınevi, Ankara, 2012, (s.15-119).
• GRIGOLEIT, Christoph H., “Regulierung von Related Party Transactions im Kontext des deutschen Konzernrechts”, Zeitschrift für Unternehmens- und Gesellschaftsrecht, Yıl: 2019, Cilt:48, Sayı:3, (s.412–462).
• GÜNAY, Ece D., Sermaye Piyasası Hukuku'nda Örtülü Kazanç Aktarımı ve Türk Ticaret Kanunu Açısından Değerlendirilmesi, 1. Basım, On İki Levha Yayınları, İstanbul, 2018.
• GÜRBÜZ USLUEL, Aslı E., “Şirketler Topluluğunda Denkleştirme”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, Yıl: 2012, Cilt:18, S.2, (s.281-308).
• HABERSACK, Mathias, Münchener Kommentar zum Aktiengesetz, 5. Basım, C. H. Beck, München, 2021.
• HELLERINGER, Geneviève, “Related Party Transactions in France: A Critical Assessment” Law and Finance of Related Party Transactions, 1. Basım, Cambridge University Press, Cambridge, 2019, (s.400-425).
• HOPT, Klaus J., “Groups of Companies: A Comparative Study of the Economics, Law, and Regulation of Corporate Groups”, The Oxford Handbook of Corporate Law and Governance, Oxford University Press, Oxford, 2018, (s.603-632).
• KARAYALÇIN, Yaşar, Hukukta Öğretim-Kaynaklar-Metod-Problem Çözme, 6. Basım, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü Yayınları, Ankara, 2007.
• KAYA, Arslan, “Halka Açık Ortaklıklarda Örtülü Kazanç Aktarımı Yasağı”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Yıl: 2013, Cilt: LXXI, Sayı:2, (s.193-204).
• KAYA, Arslan, “Örtülü Kazanç Aktarımı Yasağının TK’ya Tabi Şirketler/Şirketler Topluluğu Ve SerPK İle İlişkisi Bakımından Değerlendirilmesi”, Prof. Dr. Cevdet YAVUZ’a Armağan, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi Özel Sayı, İstanbul, 2016, (s.1531-1542).
• KAYA, Mustafa İ., “Anonim Şirket Yönetim Kurulunun Denetim ve Gözetim Görevi”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Özel Sayı 2014, Cilt:16, (s.3261-3286).
• KIRCA, Çiğdem, “Kanunların Yorumunda Yorum Yöntemleri”, Ankara Hukuk Toplantıları, Norm Koyma ve Hüküm Verme, Ankara, 2011, (s.347-370).
• KIRCA, İsmail / GÜREL, Murat, “Bağlı ve Bağımsız Anonim Şirketlerde Pay Sahibinin Şirkete Borçlanması ve Şirketler Topluluğuna İlişkin Hükümlerin Özgül Ağırlığı”, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Dergisi, Yıl: 2014, Cilt: XXX, Sayı: 2, (s.5-18).
• KLENE, Victor, Related Party Transactions – Zweck der Regulierung und Regelungsbedarf in Deutschland – Eine rechtsvergleichende Betrachtung, 1. Basım, Peter Lang, Frankfurt am Main, 2017.
• LOTZ, Maximilian, “Der Anwendungsbereich der Regelungen zu „Related Party Transactions“ (§§ 111a ff. AktG) im faktischen Aktienkonzern”, Zeitschrift für Wirtschaftsrecht, Yıl: 2020, Cilt:41, Sayı:38, (s.1843-1846).
• MANAVGAT, Çağlar, “Örtülü Kazanç Aktarımının Ortaklıklar Topluluğu Düzenlemelerindeki Sınırları”, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Dergisi, Yıl: 2015, Cilt: XXXI, Sayı:1, (s.87-105).
• MANAVGAT, Çağlar, Halka Açık Anonim Ortaklıklar ve Halka Arz, Banka ve Ticaret Hukuku Enstitüsü Yayınları, Ankara, 2016.
• MANTYSAARI, Petri, The Law of Corporate Finance: General Principles and EU Law, Vol. III, 1. Basım, Springer, Berlin, 2010.
• MEYER, Maximilian, Nachteil und Einlagenrückgewähr im faktischen Konzern, 1. Basım, Nomos, Berlin, 2013.
• MICHAELS, Ralf / PAUWELYN, Joost, “Conflict of Norms or Conflict of Laws?: Different Techniques in the Fragmentation of Public International Law”, Duke Journal of Comparative & International Law, Yıl:2012, Cilt:22, Sayı:349, (s.349-376).
• MÜLLER, Hans-Friedrich, “Related Party Transactions im Konzern”, Zeitschrift für Unternehmens- und Gesellschaftsrecht, Festschrift für Eberhard Vetter, Verlag Dr. Otto Schmidt, 2019, (s.97-125).
• OKUTAN NILSSON, Gül, Türk Ticaret Kanunu Tasarısı’na Göre Şirketler Topluluğu Hukuku, 1. Basım, On İki Levha Yayınları, İstanbul, 2009.
• ÖZCANLI, F. Beril, Şirketler Topluluğunda Hâkimiyetin Hukuka Aykırı Kullanılması, 1. Basım, On İki Levha Yayınları, İstanbul, 2021.
• ÖZDİN, Funda, Cash Pooling im deutschen und türkischen Konzernrecht unter den Aspekten von Kapitalerhaltung und-aufbringung, 1. Basım, Duncker & Humblot, Berlin, 2018.
• PECZENIK, Aleksander, Law and Reason, 2. Basım, Springer, E-Book, 2009.
• POROY, Reha/TEKİNALP, Ünal/ÇAMOĞLU, Ersin, Ortaklıklar Hukuku C.II, 14. Basım, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2019.
• REIMER, Franz, Juristische Methodenlehre, 2. Basım, Nomos, E-Book, 2020. RHIEL, Jörg, Related-Party Transactions im deutschen und US-amerikanischen Recht der Aktiengesellschaft, 1. Basım, Duncker & Humblot, Berlin, 2015.
• SADAK, Murat, Sermaye Piyasası Hukukunda Örtülü Kazanç Aktarımı Suçu, 1. Basım, Legal Yayıncılık, İstanbul, 2016.
• SCHÖN, Wolfgang, “The Concept of the Shareholder in European Company Law”, European Business Organization Law Review, Yıl: 2000, Cilt:1, Sayı:1, (s.3-39).
• SEIDEL, Andreas, “Konzerninterne Related Party Transactions nach der Aktionärsrechte-Richtlinie II”, Die Aktiengesellschaft, Yıl: 2018, Cilt: 63, Sayı: 12, (s.423-429).
• SIECKMANN, Jan, “Is Balancing a Method of Rational Justification sui generis? On the Structure of Justification by Balancing”, Legal Argumentation Theory: Cross-Disciplinary Perspectives, 1. Basım, Springer, E-Book, 2013, (s.189-206).
• SÖNMEZ, Yusuf Z., “TTK ve SPKn Çerçevesinde İlişkili Taraf İşlemleri, Halka Açık Anonim Ortaklıkta Malvarlığının Korunması Sorunu”, Türk Ticaret Kanunu Ekseninde Sermaye Piyasası Hukuku Toplantı Serisi, 1. Basım, On İki Levha Yayınları, İstanbul, 2019, (s.265-277).
• TARDE, Andreas, “Geschäfte mit nahestehenden Personen nach dem ARUG II-Regierungsentwurf”, Neue Zeitschrift für Gesellschaftsrecht, Yıl: 2019, Sayı:13, (s.488-495).
• TEKİNALP, Ünal; Sermaye Ortaklıklarının Yeni Hukuku, 4. Basım, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2015.
• TORAMAN ÇOLGAR, Emek, Anonim Ortaklıkta Şirkete Borçlanma Yasağı, 1. Basım, On İki Levha Yayınları, İstanbul, 2019.
• TRÖGER, Tobias H., “Bemerkung zur Regelung von Related Party Transactions im ARUG II”, Festschrift für Klaus J. Hopt zum 80. Geburtstag, De Gruyter, Berlin, 2020, (s.1289-1301).
• TRÖGER, Tobias, H., “Corporate Groups: A German’s European Perspective”, Sustainable Architecture for Finance in Europe, Working Paper Series, No.66, 2014, (s.1-41). UNGERER, Felix, Prozedurale Regulierung und Transparenz von Related Party Transactions in börsennotierten Aktiengesellschaften, 1. Basım, Duncker & Humblot, Berlin, 2019.
• WINNER, Martin, “Group Interest in European Company Law: An Overview”, Journal of Legal Studies Acta Universitatis Sapientiae, Yıl:2016, Cilt:5, Sayı:1, (s.85–96).
• YANLI, Veliye, “Halka Açık Anonim Şirketler Ve Bağlı Şirketlerin Teminat İşlemleri”, Prof. Dr. Seza Reisoğlu Armağanı, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü Yayınları, Ankara, 2016, (s. 355-392).
• ZORRILLA, Martinez, “Some Thoughts About the Limits of Alexy’s Conception of Principles and Balancing”, Proportionality in Law, 1. Basım, Springer, 2018, (s.171-192).