CEZA MUHAKEMESİNDE MALEN SORUMLU

Yıl 2024, , 180 - 218, 31.12.2024

Bilgehan Savaşcı Temiz

https://doi.org/10.32957/hacettepehdf.1445306

Öz

Davaya katılma, sanığın cezalandırılmasını veya cezalandırılmamasını sağlamak amacıyla, mağdur, suçtan zarar gören ve malen sorumlunun kendisine tanınan hak ve yetkilerle ceza muhakemesi sürecinde etkin olabilmesidir. Ceza muhakemesinde katılma hakkına sahip olanlardan birisi de malen sorumludur. Ceza Muhakemesi Kanunu’nda mağdur ve suçtan zarar gören ile birlikte malen sorumluya da katılma hakkı tanınarak katılmanın kapsamı genişletilmiştir. Mağdur hakları içerisinde önemli bir yer tutan ve suçtan zarar görenin iddia makamının yanında ancak ondan bağımsız olarak davayı yönlendirebilmesine olanak sağlayan katılma hakkının malen sorumluya da verilmesi kurumun amaçları ve niteliğiyle çeliştiği gerekçesiyle eleştirilmektedir.
Malen sorumlu kesinleşmiş hükmün sonuçlarına maddi veya mali sorumluluk taşımak suretiyle katlanacak veya bu sonuçlardan Detkilenecek olan kişidir. Bu kavramla çoğunlukla başkasının fiilinden kusursuz olarak sorumlu olan kişiler kastedilmekte, kavram özel hukuk ve idare hukuku bilgisinden faydalanarak tanımlanmaya çalışılmaktadır. Sanığın mahkûmiyeti halinde hükmün sonuçlarından olumsuz olarak etkilenecek malen sorumlu, mağdur ve suçtan zarar görenden farklı olarak sanığın cezalandırılmamasını sağlamak için davaya katılmaktadır. Bu durum malen sorumlunun savcının mı yoksa sanığın mı yanında davaya katıldığını tartışmalı hale getirmiştir.
Çalışmada öncelikle malen sorumlu kavramının ne anlama geldiği ve malen sorumlu sıfatına sahip olmanın ceza muhakemesi bakımından sonuçları incelenecektir. Mağdur ve suçtan zarar görenden farklı bir niteliğe sahip olan malen sorumlunun ceza muhakemesindeki konumu anlatılmaya çalışılacak, sonrasında katılan olarak malen sorumluya özgü hükümler incelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Malen sorumlu, davaya katılma, mağdur, suçtan zarar gören, mağdur hakları

Kaynakça

• Acar H, Türk Ceza Hukukunda Müsadere Kurumu (Adalet Yayınevi 2019).
• Aktaş B, Türk ve İtalyan Hukukunda Güvenlik Tedbiri Kuramı ve Kişi Hürriyetini Sınırlandıran Güvenlik Tedbirleri (Yetkin Yayınları, 2023).
• Akünal T, Türk Medeni Hukukunda Tüzel Kişiler (Beta Yayıncılık 1995).
• Akyürek G, Yargılamanın Yenilenmesi (Seçkin Yayıncılık 2018).
• Aldemir H, Ceza Yargılamasında Kanun Yolları (Adalet Yayınevi 2021).
• Altınok Ormancı P, “Tüzel Kişilerde Fiili Organ Kavramı ve Fiili Organın Hukuka Aykırı Fiilleri ile Hukuki İşlemlerinin Doğurduğu Sonuçlar” (2021) 79 (4) İstanbul Hukuk Mecmuası 1261-1283.
• Apaydın C, Olağan ve Olağanüstü Kanun Yolları (Seçkin Yayıncılık 2020).
• Artuk M E, Gökcen A, Alşahin M E, Çakır K, Ceza Hukuku Genel Hükümler (16. Baskı, Adalet Yayınevi 2022).
• Aslan N, “Ceza Mahkemelerinde Davaya Katılma (Müdahale) Üzerine Bir İnceleme” (1986) 77 (2) Adalet Dergisi 67-73.
• Aşkın U, Ceza Muhakemesinde İstinaf Kanun Yolu (Adalet Yayınevi, 2018).
• Ateş B, Kamu Davasına Katılma (Adalet Yayınevi 2021).
• Bakıcı S, “Kamu Davasına Katılma” (1991) 6 Ankara Barosu Dergisi 909-922.
• Bakıcı S, Ceza Hukuku Genel Hükümleri ( 2.Baskı Adalet Yayınevi 2008).
• Baytaz B A, Türk Ceza Hukukunda Müsadere (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü 2019).
• Birtek F, Ceza Muhakemesinde İstinaf (Adalet Yayınevi 2019).
• Boyacı A, “Ceza Muhakemesinde Davaya Katılma”, (2013) 71(1) İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası 157-175.
• Centel N ve Zafer H, Ceza Muhakemesi Hukuku (21. Bası, Beta Basım Yayım Dağıtım 2022). Certel A, Müsadere (Seçkin Yayınevi, 2008).
• Çınar A R, “Ceza Yargılamasında Kamu Davasına Katılma” (2019) 21, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi Prof. Dr. Durmuş Tezcan’a Armağan 2801-2836.
• Çınar A R, Türk ve Alman Ceza Yargılama Hukukunda İstinaf (Adalet Yayınevi 2010).
• Dalkılıç A, Türk Ceza Hukukunda Müsadere (Seçkin Yayıncılık 2013).
• Değirmenci O, “Ceza Ve Ceza Muhakemesi Hukukunda Mağdur Hakları” (2008) 21 (77) Türkiye Barolar Birliği Dergisi 33-86.
• Erdem M R ve Şentürk C, Ceza Muhakemesinde Kanun Yolları (Seçkin Yayıncılık, 2019).
• Erem F, Ceza Usulü Hukuku, (4. Basım, Sevinç Matbaası 1979).
• Eren F, Borçlar Hukuku Genel Hükümler (26. Basım, Yetkin Yayınları 2021).
• Gedik D, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu ve 5271 Sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’na Göre Müsadere (Adalet Yayınevi 2016).
• Gödekli M, Ceza Hukukunda Güvenlik Tedbirleri ve Muhakeme Usulü (Adalet Yayınevi 2020).
• Gözler K ve Kaplan G, İdare Hukuku Dersleri, (25. Basım, Ekin Yayınları 2023).
• Gözübüyük A Ş ve Tan T, İdare Hukuku Cilt II (9. Basım, Turhan Kitabevi 2017).
• Günday M, İdare Hukuku, (10. Baskı, İmaj Yayınevi 2013).
• Gündüz H, Ceza Muhakemesi Hukukunda Yargılamanın Yenilenmesi (Yetkin Yayınları 2019).
• Kafes V “Ceza Hukukunda Mağdurun Zararının Giderilmesi”, (2011) 60 Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 83-156.
• Karakurt A, Ceza Muhakemesi Hukukunda Muhakemenin Yenilenmesi (Seçkin Yayıncılık 2009).
• Kaymaz S, Ceza Muhakemesinde İstinaf (Seçkin Yayıncılık 2017).
• Kazaker G, Kamu Davasına Katılma (Adalet Yayınevi 2019).
• Kılıçoğlu A, Borçlar Hukuku Genel Hükümler (20. Basım, Turhan Kitabevi 2016).
• Koca M ve Üzülmez İ, “Ceza ve Ceza Muhakemesi Hukukunda Mağdurun Korunması Ve Mağdura Tanınan Haklar”, (2016) 7 Hukuki Perspektifler Dergisi 119-148.
• Koca M, “Temyiz Yolunda Davaya Katılma” (2014) 18 (5) Türkiye Adalet Akademisi Dergisi 1-28.
• Koç Z, Ceza Muhakemesinde Katılan (XII Levha Yayıncılık 2011).
• Kunter N, Yenisey F, Nuhoğlu A, Muhakeme Hukuku Dalı Olarak Ceza Muhakemesi Hukuku, (18. Baskı, Beta Basım Yayıncılık 2010).
• Kuru B, İstinaf Sistemine Göre Yazılmış Medeni Usul Hukuku (Legal Yayıncılık 2016).
• Malkoç İ. ve Yüksektepe M., Ceza Muhakemesi Kanunu 2. Cilt (2. Baskı, Malkoç Kitabevi 2008).
• Meran N, Ceza Yargılamasında İstinaf ve Temyiz (Adalet Yayınevi 2016).
• Nişancı D, Ceza Muhakemesinde Yargılamanın Yenilenmesi (Adalet Yayınevi 2018).
• Onursal S, Kamu Davasına Müdahale (Fakülteler Matbaası 1968).
• Ömeroğlu Ö, Türk Ceza Mahkemesinde Şahsi Dava ve Gerekliliği Sorunu (Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü 1999).
• Öndeş S, Ceza Muhakemesi Hukukunda Kamu Davasına Katılma (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü 2019).
• Özbek V Ö, Doğan K, Bacaksız P, Ceza Muhakemesi Hukuku (14. Baskı, Seçkin Yayıncılık 2021).
• Özgen E, Ceza Muhakemesinin Yenilenmesi (AÜHF Yayınları 1968).
• Özgenç İ, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler (17. Baskı, Seçkin Yayıncılık 2021).
• Öztan B, Tüzel Kişiler (Turhan Kitabevi 1994).
• Öztürk B, Tezcan D, Erdem M R, Sırma Gezer Ö, Saygılar Kırıt Y, Alan E, Özaydın Ö, Erden Tütüncü E, Tok M C, Ceza Muhakemesi Hukuku (Nazari Ve Uygulamalı) (17. Baskı, Seçkin Yayıncılık 2023).
• Pamuk G, Türk Ve Fransız Ceza Muhakemesi Hukuku’nda Mağdurun Makam Olarak Yeri (Beta Basım Yayım Dağıtım 2012).
• Parlar A ve Hatipoğlu M, 5271 Sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu Yorumu C. II (Yayın Matbaacılık 2008).
• Reisoğlu S, Türk Borçlar Hukuku Genel Hükümler (25. Basım, Yetkin Yayınları 2014).
• Saatçıoğlu C, “Davaya Katılma, Kişisel Dava, Kaçakçılık Ve Orman Davalarında Davaya Katılma”, (1973) 64 (5-6) Adalet Dergisi 427-440.
• Sarıgül A. T., Ceza Muhakemesi Hukukunda İstinaf (Türkiye Barolar Birliği Yayını 2017).
• Soyaslan D, Ceza Muhakemesi Hukuku (8. Baskı, Yetkin Yayınevi 2020).
• Surlu M H, “Ceza Davalarında Kişisel Hak İstemi ve Sonuçlandırılması”, (1970) 61 (8) Adalet Dergisi 512-530.
• Şahin C ve Göktürk N, Ceza Muhakemesi Hukuku (14. Baskı, Seçkin Yayıncılık 2023) Toroslu N ve Feyzioğlu M, Ceza Muhakemesi Hukuku (22. Baskı, Savaş Yayınevi 2023).
• Ünlütepe C, Kamu Davasına Katılma (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü 2008).
• Ünver Y ve Hakeri H, Ceza Muhakemesi Hukuku (17. Baskı, Adalet Yayınevi 2020).
• Yapar H., Ceza Muhakemesi Hukukunda Katılan (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü 2017).
• Yenisey F ve Nuhoğlu A, Ceza Muhakemesi Hukuku (10. Baskı, Seçkin Yayıncılık 2022).
• Yenisey F, Duruşma Ve Kanun Yolları (2. Baskı, Beta Yayıncılık 1990).
• Yıldırım T, Yasin M, Kaman N, Özdemir E, Fiş Üstün G, Çakır H M, Okay Tekinsoy Ö, İdare Hukuku (8. Basım, On İki Levha Yayıncılık 2020).
• Yılmaz Z, Ceza Muhakemesinde Mağdur Hakları, Davaya Katılma, Yargılama Giderleri (Şeçkin Yayınevi 2007).
• Yurtcan E, Ceza Muhakemesi Kanunu (CMK) Şerhi (8. Baskı, Adalet Yayınevi 2017).
• Yurtcan E, Ceza Yargılaması Hukuku (12. Bası, Beta Yayıncılık 2007).
• Yurtcan E, Şahsi Dava ve Uygulaması, (3. Baskı, Işın Yayıncılık 1989).