Toplumsal Cinsiyet Eşitlik Politikası Olarak Ebeveyn İzni

Yıl 2018, Cilt: 8 Sayı: 2, 167 - 194, 28.02.2019

Ahu Sumbas

https://doi.org/10.32957/hacettepehdf.480992

Cited By: 2

Öz

Kadın ve erkeğin iş gücü piyasasına
birlikte katılmasıyla ailedeki çocukların bakımı sosyo-politik ve ekonomik bir
sorun olarak ortaya çıkmıştır. Nitekim, refah devletlerindeki önemli politika
alanlarından birisi iş-aile yaşamının uzlaştırılması ve bununla yakından
bağlantılı olan çocukların bakım hizmetleriyle ilgili düzenlemelerin
yapılmasıdır. Bu düzenlemeler içinde ebeveyn izni önemli bir yere sahiptir. Bu
makalenin amacı, dünyadaki başarılı uygulamaları dikkate alarak ebeveyn iznini,
toplumsal cinsiyet eşitlik politikaları çerçevesinde değerlendirmektir.
Makalenin temel argümanı, ebeveyn izninin, toplumsal cinsiyet eşitliğini
sağlamaya yönelik dönüştürücü sosyal politikalar içinde ele alınması gereken bir
mesele olduğudur. Toplumsal cinsiyet eşitliği ilkesi üzerine kurulu bir ebeveyn
izni modeli, hem kadın-erkek eşitliğine hizmet etmekte hem de istihdam
politikaları açısından olumlu sonuçlar doğurmaktadır. Bunların yanında, ortaya
çıkan yeni aile modelleri açısından da toplumsal cinsiyet eşitliğine duyarlı
bir ebeveyn izni modeli daha kullanışlıdır. Bu bağlamda, bu çalışma toplumsal
cinsiyet eşitliğini sağlamaya yönelik bir ebeveyn izni yaklaşımını ortaya
koymayı ve Türkiye’deki ilgili uygulamayı bu açıdan incelemeyi konu
edinmektedir. 

Anahtar Kelimeler

Ebeveyn izni, analık izni, çocuk bakım hizmetleri, toplumsal cinsiyet, sosyal politika, iş ve aile yaşamının uzlaştırılması

PARENTAL LEAVE AS A GENDER EQUALITY POLICY

Öz

The
involvement of men and women in the labor market makes the issue of childcare a
critical social-political and economical problem in the welfare regimes. Since
then, welfare states develop social policies to achieve the reconciliation of
work and family life, and to provide the childcare services. Among these
policies, parental leave is crucially important. Therefore, the aim of this
article is to examine the issue of parental leave as a gender equality policy considering
various successful implementations across the world. The main argument is based
on the idea that parental leave can be regarded as one of the transformative
social policies to promote gender equality. The adoption of gender-sensitive
approach in the formulation of parental leave helps to the enhancement of
gender equality as well as the improvement of policies addressing women’s
employment. In addition to them, this sort of approach in the implementation of
parental leave is more transitable for the new emergent family types. Thus, the
article intends to explain the principal characteristics of gender sensitive
parental leave, and thereby to scrutinize the implementation of the parental
leave in Turkey from a gender equality eye.

Anahtar Kelimeler

Parental Leave, maternity leave, childcare, reconciliation of work and family life, social policy, gender

Kaynakça

• Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, Türkiye Aile Yapısı Araştırması Tespitler, Öneriler. Araştırma ve Sosyal Politika Serisi 07, İstanbul: Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, 2014.
• BAKIRCI Kadriye, “Türk Hukukunda İş ve Aile Sorumluluklarının Uzlaştırılması: Uluslararası Hukuk ve AB Hukuku Çerçevesinde Bir Değerlendirme”, Emek Piyasasında Toplumsal Cinsiyet Eşitliğine Doğru İş ve Aile Yaşamını Uzlaştırma Politikaları, (der. İ. İlkkaracan), İTÜ Bilim, Mühendislik ve Teknolojide Kadın Araştırmaları ve Uygulamaları Merkezi Yayınları, İstanbul, 2010, (s. 59-86).
• BUĞRA, Ayşe/ KEYDER, Çağlar, “Turkish Welfare Regime in Transition”, Journal of European Social Policy, Yıl:2006, Cilt: 16, Sayı: 3, (s. 211-228).
• BUĞRA, Ayşe, “Sosyal Politika ve Toplumsal Cinsiyet Çalışmaları”, 2000’ler Türkiye’sinde Sosyal Politika ve Toplumsal Cinsiyet, (der. S. Dedeoğlu/ A. Y. Elveren), İmge Kitabevi, Ankara, 2015, (s. 13-22).
• Birleşmiş Milletler. Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesi Sözleşmesi (CEDAW), 1985.
• BM CEDAW, CEDAW Uçan Süpürge Gölge Raporu, 2005.
• CICCIA, Rossella/ SAINSBURY, Diana, “Gendering welfare state analysis: tensions between care and paid work”, European Journal of Politics and Gender, Yıl: 2018, Cilt: 1, Sayı: 1–2, (s. 93-109). DOI: 10.1332/251510818X15272520831102
• DEDEOĞLU, Saniye, “Toplumsal Cinsiyet Rolleri Açısından Türkiye’de Aile ve Kadın Emeği”, Toplum ve Bilim, Yıl: 2000, Güz, (s. 139-171).
• DEDEOĞLU, Saniye, “Equality, Protection or Discrimination: Gender Equality Policies in Turkey”, Social Politics, Yıl: 2012, Cilt: 19, Sayı: 2, (s. 269-290).
• DEDEOĞLU, Saniye, “Veiled Europeanisation of Welfare State in Turkey: Gender and Social Policy in the 2000s”, Women’s Studies International Forum, Yıl: 2013, Sayı: 41, (s. 7-13).
• DEDEOĞLU, Saniye/ ŞAHANKAYA, Aslı, “Türkiye’de İş ve Aile Yaşamının Uyumlaştırma Politikaları”, 2000’ler Türkiye’sinde Sosyal Politika ve Toplumsal Cinsiyet, (der. S. Dedeoğlu/ A. Y. Elveren), İmge Kitabevi, Ankara, 2015, (s. 93-122).
• DUVANDER, Ann-Zofie/ LAMMI-TASKULA, Johanna, “Parental Leave”, Parental leave, childcare and gender equality in the Nordic countries, (der. I. V. GISLASON./ G. B. EYDAL), Nordic Council of Ministers, Kopenhag, 2011, (s. 31-64).
• EKİN, Ali/ KAYIRGAN, Hasan, “Uluslararası Alanda ve Türk Hukukunda Eşit Davranma İlkesı̇ Bağlamında Ebeveyn İzni”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Yıl: 2013, Sayı: 15, (s. 1045-1066).
• EKONOMİ, Münir, “Doğum veya Evlat Edinme Sonrası Çocuğun Bakımı ve Yetiştirilmesi Amacıyla Ücretsiz İzin ve Kısmi Süreli Çalışma Hakları”, İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Dergisi, Yıl: 2017, Cilt: 14, Sayı: 53, (s. 21-59).
• EYDAL, Guðný Björk/ ROSTGAARD, Tine. Fatherhood in the Nordic welfare states: Comparing care policies and practice. Policy Press, Bristol, 2016.
• GISLASON, Ingólfur V./ EYDAL, Guðný Björk. Parental leave, childcare and gender equality in the Nordic countries. Kopenhag: Nordic Council of Ministers, 2011.
• GÜLER AYDIN, Derya/ SUMBAS, Ahu. “Analysing the dilemma between part-time employment and growth in Turkey from a gender perspective”, The Dynamics of Growth in Emerging Economics: The Case of Turkey, (der. A. Akkoyuncu Wigley/ S. Çağatay), Routledge, https://www.routledge.com/The-Dynamics-of-Growth-in-Emerging-Economies-The-Case-of-Turkey/Wigley-Cagatay/p/book/9781138349261
• GÜN Servet, “Neoliberal Muhafazakârlığın İş ve Aile Yaşamını Uzlaştırma Yaklaşımı”, Mülkiye Dergisi, Yıl: 2016, Cilt: 40, Sayı: 3, (s. 35-53).
• HÜSEYİNLİ, Namık, “Uluslararası Sözleşmeler Işığında Aile ve Çalışma Yaşamının Uzlaştırılması Kapsamında Ebeveyn İzninin Uygulamadaki Yeri”, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Yıl: 2015, Cilt: 23, Sayı: 1, (s. 271-311).
• HÜSEYİNLİ, Namık/YİĞİT, Yusuf, “İş Hukuku’nda Kadın Çalışanların Korunmasına İlı̇şkin Hukukı̇ Düzenlemeler (Azerbaycan ve Türk İş Hukuku Karşılaştırmalı Olarak)”, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Yıl: 2017, Cilt: 25, Sayı: 2, (s. 279-328).
• İLKARACAN İpek, Emek Piyasasında Toplumsal Cinsiyet Eşitliğine Doğru İş ve Aile Yaşamını Uzlaştırma Politikaları, İTÜ Bilim, Mühendislik ve Teknolojide Kadın Araştırmaları ve Uygulamaları Merkezi Yayınları, İstanbul, 2010.
• KAĞNICIOĞLU Deniz, “Refah Devleti Modellerine Göre Avrupa Birliği’nde İş-Yaşam Çatışması ve İş-Yaşam Dengesi Politikaları”, Çimento Endüstrisi İşverenleri Sendikası Dergisi, Yıl: 2013, Cilt: 27, Sayı: 1, (s. 22-39).
• KALFA, Aslıcan, “Refah Rejimi Bağlamında Çocuk Bakımı Hizmetleri”, Çalışma ve Toplum Dergisi, Yıl: 2010, Cilt: 3, Sayı: 26, (s.191-220).
• KUL PARLAK Nilgün, “İş-Yaşam Dengesi Açısından Esnek Çalışmanın Analizi”, Kırklareli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Yıl: 2016, Cilt: 5, Sayı: 2, (s.109-137).
• MORGAN, Kimberly J., Working mothers and the welfare state: Religion and the politics of work-family policies in Western Europe and the United States. Stanford University Press, Stanford, 2006.
• MOLYNEUX, Maxine, “Mobilization without Emancipation? Women’s Interests, the State, and Revolution in Nicaragu”, Feminist Studies, Yıl: 1985, Cilt: 11, Sayı: 2, (s. 227-254).
• OLÁH, Livia Sz,/ BERNHARDT, Eva M., "Sweden: Combining childbearing and gender equality", Demographic Research, Yıl: 2008, Sayı: 19, (s. 1105-1144).
• Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD) Part-Time Employment Rate (Indicator), 2018. doi: 10.1787/f2ad596c-en.
• ÖZAYDIN, Mehmet Merve, “Cı̇nsı̇yete Dayalı Refah Sınıflandırmaları Temelı̇nde İş ve Aı̇le Yaşamının Uyumlaştırılması Sorunu”, Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Yıl: 2013, Cilt: 15, Sayı: 3, (s. 47-72).
• RAY, Rebecca/ GORNICK, Janet C./ SCHMITT, John, “Who cares? assessing generosity and gender equality in parental leave policy designs in 21 countries”, Journal of European Social Policy, Yıl: 2010, Cilt: 20, Sayı: 3, (s.196-216).
• SAINSBURY, Diana, Gendering Welfare State. Sage Pub., London, 1994.
• SAINSBURY, Diana, Gender, Care, and Welfare, The Oxford Handbook of Gender and Politics, (der. G. Waylen, vb.), Oxford University Press, Oxford, 2013, (s. 313-336).
• UĞUR, Suat/ UĞUR, Ömer, “İş Kanunu ve Devlet Memurları Kanunu Kapsamında Çalışanların Ebeveynliğe İlişkin Hakları”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Yıl: 2017, Cilt: 22, Sayı: 3, (s. 663-684).
• UĞUR, Suat/ YİĞİT Yusuf, “İş Hukuku Açısından Doğum Nedeniyle Ebeveynin Kısmi Süreli Çalışma Hakkı”, Trakya Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Yıl: 2017, Cilt: 6, Sayı: 1, (s.71-100).
• ULUSOY, Tülay, “Bir Sosyal Koruma Olarak İş Kanunu’nda Gebe ve Yeni Doğum Yapan Kadın Çalışanlara Yönelik İzinler ve Kısmi Süreli Çalışma Hakkı Üzerine Güncel Gelişmelerin Değerlendirilmesi”, Çalışma ve Toplum, Yıl: 2017, Cilt: 2, Sayı: 53, (s.741-766).
• ÜNLÜTÜRK ULUTAŞ Çağla, “İş ve Aile Yaşamını Uzlaştırma Politikaları: Türkiye’de Yeni Politika Arayışlar.” Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, Yıl: 2015, Cilt: 70, Sayı: 3, (s.723-750).