Roma Hukukunda Aile Kurumu

Yıl 2018, Cilt: 8 Sayı: 2, 249 - 302, 28.02.2019

Sevgi Kayak

https://doi.org/10.32957/hacettepehdf.485333

Cited By: 5

Öz

Roma hukukunda aile kavramı farklı
anlamlara sahiptir.  D. 50. 16. 195’in
metinlerine göre özel hukuk anlamında aile, aile reisine hakimiyet bağı (agnatio) ile bağlı olan fertlerden
meydana gelen bir topluluktur. Bu fertler; aile reisi (pater familias) , aile
reisinin eşi, aile reisinin alt soyu, evlatlıklar, mancipium ile aileye giren kişilerdir. Bu fertler üzerinde aile
reisinin patria potestas yetkisi
vardır. Patria potestas’ın hukuki
niteliği tartışmalıdır. Patria potestas,
günümüzdeki velayet kurumundan farklı bir kurumdur; Roma hukukuna özgü özel bir
mutlak haktır.  Roma hukukunda aile
fertleri arasında hakimiyet bağına dayanan agnatio
hısımlığı geçerlidir. Agnatio, aynı
aile reisinin hakimiyeti altında olanlar arasındaki hısımlıktır. Iustinianus
döneminde aile ve miras ilişkilerinde cognatio
hısımlığı hakim olmuştur. Roma aile kurumunda tek evlilik prensibi geçerlidir.
Aile ilişkilerinde kadın erkek eşitliği yoktur. 
Evlenme ve boşanma gibi hukuki işlemler alanında irade serbestisi
geçerlidir, şekle ve tipe bağlılık yoktur. 
Aile kurumu ile ilgili genel ve soyut nitelikte yasal düzenlemeler
azdır. Aile hukuku alanı patria potestas’ın
kapsamına ve örf ve adet hukukuna bırakılır.

Anahtar Kelimeler

aile, aile reisi, patria potestas, hısımlık, agnatio

Kaynakça

• Accarias, C., Précis De Droit Romain, Contenant avec l’éxposé Des Principes Généreux, Le Texte, La Traduction Et L’Explication Des Institutes De Justinien, 4. édition, corrigé et notablement augmentée, Tome I, Paris, Librairie Cotillon, 1886. .Aksaray B., Roma Hukukunda Kadının Hak ve Fiil Ehliyeti, İstanbul, On İki Levha Yayıncılık, 2012. Ayiter K., Klasik Roma Hukukunda Dos’un Tesisi, Ankara, 1958.Ayiter K., Roma Hukuku Dersleri, Aile Hukuku, Ankara, 1960.Carcaterra, “Materfamilias”, Archivo Guridico, Cilt 23 1940. Cuq, E., Manuel Des Institutionis Juridiques Des Romains, 2. éd., Revue et Complétée, Paris, Librairie Plon, Librairie Générale De Droit Et De Jurisprudence, 1928.De Fresquet R., De La Manus En Droit Romain, Revue Historique De Droit Français Et Etranger (RHD), 1855-1869, Vol: 2, 1856; s. 135-164; www.jstor.org erişim tarihi 7. 12. 2017.Di Marzo S., Roma Hukuku, 5. tabından çeviren: Ziya Umur, 2. baskı, İstanbul, İstanbul Üniversitesi Yayınları, 1959.Doğancı K. / Kocakuşak, F., Eski Roma Ailesinde Pater Familias ve Patria Potestas Kavramları, Uludağ Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi, Sosyal Bilimler Dergisi, Yıl 16, Sayı 27, 2014/2.Günveren G. B., Roma Hukukunda Evlat Edinme, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 2013.Emiroğlu H. / Çalışkan Y., Yabancı Hukukun Emsâl Gösterilmesi ve Ius Gentium Teorisi, Prof. Dr. Bilge Öztan’a Armağan, Ankara, Turhan Kitabevi, 2008.Emiroğlu H., Roma Hukukunda Kadının Durumu, Ankara, 2003. Erdoğmuş B./ Tahiroğlu, B., Roma Hukuku Pratik Çalışmaları , -Meseleleri-, İstanbul, Der Yayınları, 2014.Küçükgüngör E., Roma Hukukunda İntifa Hakkı (Ususfructus), Ankara, 1998.Feyzioğlu, F. N., Aile Hukuku, Yeniden Gözden Geçirilmiş ve Genişletilmiş 3. baskı, İstanbul, Filiz, 1986. Gaudemet J.,“Roma İmparatorluğunda Kadının Hukuki Durumu”, çeviren Bülent Tahiroğlu, Mukayeseli Hukuk Araştırmaları Dergisi, Yıl 6, Sayı 9, 1972.Girard P. F., Manuel Elémentaire De Droit, 5. ed, Revue Et Augmenté, Paris, Librairie Nouvelle De Droit Et De Jurisprudence, Arthur Rousseau Editeur, 1929.Gönenç F. İ., Roma Hukuku’nda Boşanma, Atatürk Üniversitesi Erzincan Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 7, Sayı 1-2, 2003.Gönenç F. İ., Roma Hukukunda Kadın, İstanbul, On İki Levha Yayıncılık, 2010. Günal, A. N., Roma Hukukunun Temel Kriterleri, Prof. Dr. Fikret Eren’e Armağan, Ankara, Yetkin Yayınları, 2006.Güneş Ceylan Z. S., Roma Hukukunda Evlenme (Matrimonium), Ankara, Yetkin Yayınları, 2010.Güneş Peschke S., Roma’da Kadının Fiil Ehliyetinin Sınırları, MÜHF-HAD, Prof. Dr. Bülent Tahiroğlu’na Armağan.Honig R., Roma Hukuku Dersleri, Capitolium II, çeviren Şemseddin Talip, İstanbul, 1935.İpek N., Arkaik ve Klasik Dönem Roma Ailesinde Çocuk Ve Yeni Doğan Bebeğin Terk Edilmesi Meselesi, MÜHF-HAD, Cilt 23, Sayı 2, 2017, (s. 295-359)İpek N.,“Roma Hukukunda Hısımlık”, MÜHF-HAD, Cilt 21, Sayı 1, (s. 167-203).Karaaslan M., Peculium’un Roma Ekonomik Hayatındaki Rolü, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Prof. Dr. Şeref Ertaş’a Armağan, Cilt 19, Özel Sayı, 2017.Karadeniz Çelebican Ö., Roma Hukuku, Tarihi Giriş- Kaynaklar- Genel Kavramlar- Kişiler Hukuku- Hakların Korunması, Yeni Medeni Kanun’a Uyarlanmış On Yedinci Basım, 2014, Ankara, Turhan Kitabevi, 2014. Karadeniz Ö., Iustinianus Zamanına Kadar Roma’da İş İlişkileri, Ankara, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, 1976. Karadeniz Ö., Roma Hukukunda Peculium Müessesesi, AÜHFM, Cilt 25, Sayı 3-4, 1968.Koschaker P./ Ayiter, K., Modern Özel Hukuka Giriş Olarak Roma Özel Hukukunun Ana Hatları, İzmir, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi, 1993.Lefebvre, Ch., “Le Mariage Civil N’est-il Qu’un Contrat?”, Nouvelle Revue Historique De Droit Français Et Etranger, Vol. 26, 1902. Levet A., Le Bénéfice de Compétence, Paris, Recueil Sirey, 1927.Monier R., Manuel Elémentaire De Droit Romain, Tome I, (Introduction historique, Les Sources, La Procédure, Les Personnes, Les Droits Réels, Les Successions), 6. édition, revu et complétée, Editions Domat Montchrestien, 1947.Dural, M. / Öğüz, T. / Gümüş, A., Türk Özel Hukuku, Cilt 3, Aile Hukuku, İstanbul, Filiz, 2005. Nemli Ö., 4721 Sayılı Türk Medeni Kanunu İle Karşılaştırmalı Olarak Roma Hukukunda Evlenme, Yaşar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir, 2013.Oğuzman K./ Dural M., Aile Hukuku, İstanbul, Filiz, 1998.Paribeni, R., Roma Ailesi, Çeviren Şemseddin Talip, Capitolium I, İstanbul, 1935.Petit, E., Traité Elémantaire de Droit Romain, 9. éd., Paris, Librairie Arthur Rousseau, 1925.Plescia J., Roma Hukukunda Boni Mores Doktrini, çeviren Diler Tamer Güven, Prof. Dr. M. Kemal Oğuzman’ın Anısına Armağan, İstanbul, Beta, 2000.Pugliese P., Roma Ailesine Tarihi Bir Bakış” çeviren Ziya Umur, İÜHFM, Cilt 22, Sayı 1-4, 1957.Rado T., Principatus Devrinde Roma Hususui Hukukunun Senatus Consultum’lar Yoluyle Islahı”, İstanbul, İstanbul Üniversitesi Yayınları, 1953.Saymen F. H. / Elbir, H. K., Türk Medeni Hukuku, Cilt III, Aile Hukuku, 2. baskı, İstanbul, İstanbul Üniversitesi yayınları, 1960.Schwarz A. B., Evlilik Dışı Çocuklar Meselesi, 1943-1944 Üniversite Konferanslarından Ayrı Bası, İstanbul, 1945.Schwarz, A. B., Aile Hukuku, I, çeviren Bülent Davran, yeniden gözden geçirilmiş ve genişletilmiş İkinci Bası, İstanbul, İstanbul Üniversitesi Yayınları, 1946. Söğütlü Erişgin Ö., Roma Toplumunda Kadının Konumu, İnönü Üniversitesi hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 4, Sayı 2, 2013.Tahan Orhan D., Roma Hukukunda Manus Kurumu, İstanbul, On İki Levha Yayıcılık, 2018.Tahiroğlu B. / Erdoğmuş B., Roma Hukuku, Tarihi Giriş- Hukuk Tarihi- Genel Kavramlar- Usul Hukuku, Onuncu Basım, İstanbul, Der Yayınları, 2014.Tamer D., Augustus Çağında Cinsel Suçlar ve lex Iulia de Adulteriis Coercendis, İstanbul, Homer Yayınları, 2007. Tekinay, S. S., Türk Aile Hukuku, 7. baskı, İstanbul, Filiz, 1990. Rado Basman T., Eski roma Hukukunda Bazı Evlenme Şekilleri, İÜHFM, Cilt 8, Sayı 3-4, 1942, s. 530-544.Türkoğlu Özdemir, G., Roma Hukukunda Senatus Consultum Valleanum, İstanbul Kültür Üniversitesi Hukuk Fakültesi, Dergisi, 4 (1), s. 204-205. Türkoğlu Özdemir, G., Roma Hukukunda Actio De Peculio, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 7, Sayı 2, 2005.Umur Z., Roma Hukuku Lügatı, İstanbul, İstanbul Üniversitesi Yayınları, 1983.Umur Z., Roma Hukuku, Tarihi Giriş- Kaynaklar- Umumi Mevhumlar- Hakların Himayesi, İstanbul, Filiz Kitabevi, 1984. Villers, R., Roma Hukukunda Cumhuriyet Devri Sonuna Kadar Kadının Hukuki Durumu”, çeviren Bülent Tahiroğlu, İÜHFM, Cilt 39, Sayı 1-4, İstanbul, 1974’den ayrı bası.Volterra, La Conception Du Mariage, d’Après Les Juristes Romains, Padova, 1940. Sandalcı S., On İki Levha Yasaları, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, İstanbul, 1993.