Uzlaşmanın Sirayet Etmezliği İlkesinin Sonucu Olarak Mağdurun Yargılanacak Kişiyi Seçebilme Yetkisi

Yıl 2012, Cilt: 2 Sayı: 1, 1 - 10, 01.06.2012

Muammer Ketizmen

Öz

Onarıcı adalet anlayışı, ceza adaleti sistemi içinde yeni bir yaklaşım olarak yer edinmiştir. Türk hukuk sistemi
de bu gelişimden etkilenmiştir. Uzlaşmaya ilişkin olarak Türk Ceza Kanunun 73/8. maddesi (sonrasında yürürlükten kaldırılmıştır) ve Ceza Muhakemesi Kanunun 253-255. maddeleri onarı adalet yaklaşımının bir etkisi
olarak görülebilir. Bu kapsamda çalışmada, CMK’nin 255. maddesinde düzenlenen uzlaşmanın sirayet etmezliği ilkesi, onarıcı adalet yaklaşımı açısından incelenmektedir. Söz konusu hüküm, uzlaşmaya ilişkin diğer hükümlerle birlikte incelendiğinde, mağdura dolaylı da olsa yargılanacak kişiyi seçme yetkisini sağlar nitelikte olduğu
görülür. Bu açıdan uzlaşmaya ilişkin hükümlerin tekrar değerlendirilmesi gerekir.

Anahtar Kelimeler

Uzlaşma, onarıcı adalet, arabulucuk, mağdurun hakları, yargılanacak kişiyi seçme yetkisi

Uzlaşmanın Sirayet Etmezliği İlkesinin Sonucu Olarak Mağdurun Yargılanacak Kişiyi Seçebilme Yetkisi

Öz

The restorative justice constitutes one of new approaches and developments in the criminal justice system.
The Turkish legal system has also been affected from the stated develepment. Just as, provisions concerning the reconciliation regulated in the Art 73/8 of the Turkish Criminal Code (subsequently annulled) and Art.
253-255 of the Criminal Procedure Code can bee seen as an effect of restorative justice. In this context, this
article examines the principle of not affecting in the reconciliation, stated in the Art. 255 of Turkish Criminal
Procedure Code. When examining together with other provisions concerning the reconciliation, this provision
gives the victim, in an indirect way, the authority to choose the person in trial. From this point of view, provisions concerning the reconciliation have to be re-examined.

Anahtar Kelimeler

Reconciliation, restorative justice, mediation, victim’s right, the authority to choose the person on trial

Kaynakça

• BAYRAKTAR, Köksal, “Ceza Kanunu’ndaki Değişiklikler ve Uzlaşma”, Olaylar ve Görüşler, Cumhuriyet Gazetesi, 2 /12 / 2006.
• CENTEL, Nur / ZAFER, Hamide, Ceza Muhakemesi hukuku, 3. Baskı, İstanbul, 2005.
• CENTEL, Nur / ZAFER, Hamide / ÇAKMUT, Özlem, Türk Ceza hukukuna Giriş, 6. Baskı, İstanbul, 2010.
• CENTEL, Nur / ZAFER, HAMİDE, Ceza Muhakemesi hukuku El Kitabı, 2.Baskı, İstanbul, 2009.
• DEMİRBAŞ, Timur, Ceza hukuku Temel hükümler, 6. Baskı, Ankara, 2009.
• DÖLLING, Dieter, “İşlenen Suçlar Nedeniyle, Suç Failleri ve Mağdurları Arasında Ara Buluculuk (mediation)”, (özet çev. DÖNMEZER, Sulhi) Ceza Muhakemesinde uzlaşma, (Yayına Hazırlayan, YENİSEY, Feridun), 2005.
• DUFF, Antony, “Restoration and Retribution” Restorative Justice and Criminal Justice, Competing or Reconcilable paradigms (ed. VON HIRSCH, Andrew
• / ROBERTS, Julian V. / ROACH, Kent / SCHIFF, Mara,) Oxford – Portland – Oregon, 2003.
• FLETCHER, George P. “The Place of Victims in the Theory or Retribution”, 3 Buff. Crim. l. Rev. 51 1999 – 2000,
• GÜRİZ, Adnan, faydacı Teoriye Göre Âhlak ve hukuk, Ankara 1963.
• İNCEOĞLU, Asuman Aytekin / KARAN, Ulaş, “Türkiye’de Ceza Davalarında Uzlaşma Uygulamaları: Hukuki Çerçevenin Değerlendirilmesi”, onarıcı Adalet, Mağdur-fail uygulamaları: Türkiye ve Avrupa Bakışı, (derleyen, JAHIC, Gama / YEŞİLADALI, Burcu), 1. Baskı, İstanbul, 2008, ve uzlaşma
• KAYMAZ, Seydi / GÖKCAN Hasan Tahsin, Türk Ceza ve Ceza Muhakemesi hukukunda uzlaşma ve Önödeme, 1. Baskı, 2005.
• KAYMAZ, Seydi / GÖKCAN, Hasan Tahsin, uzlaşma ve Önödeme, 2. Baskı, Ankara, 2007.
• KUNTER, Nurullah / YENİSEY, Feridun / NUHOĞLU, Ayşe, Muhakeme hukuku Dalı olarak Ceza Muhakemesi hukuku, 16. Baskı, İstanbul, 2007.
• LIEBMAN, Marian, Restorative justice, how it works?, London, 2007
• MARSHALL, Tony F, “Restorative Justice: An Overview” Home Office. Research Development and Statistics Directorate. London, UK, 1999, s.5. http://www. homeoffice.gov.uk/rds/pdfs/occ-resjus.pdf tarihi 18.01.2010). (erişim
• ÖZBEK, Mustafa, “Çağdaş Ceza Adaleti Sistemlerinde Alternatif Çözüm Uygulaması”, Ceza Muhakemesinde uzlaşma, (Yayına Hazırlayan, YENİSEY, Feridun) 2005.
• ÖZBEK, Veli Özer, Ceza hukukunda Suçtan Doğam Mağduriyetin Giderilmesi, Ankara FLETCHER, George P. “The Place of Victims in the Theory or Retribution”, 3 Buff. Crim. L. Rev. 51 1999 – 2000.
• ÖZTÜRK, Bahri / ERDEM, Mustafa Ruhan, uygulamalı Ceza hukuku ve Güvenlik Tedbirleri hukuku, 10. Baskı, Ankara, 2008.
• PELİKAN, Christa, “Onarıcı Adalet Üzerine”, onarıcı Adalet, Mağdur-fail Arabuluculuğu ve uzlaşma uygulamaları: Türkiye ve Avrupa Bakışı
• JAHIC, Gama / YEŞİLADALI Burcu), 1. Baskı, İstanbul, Ekim, 2008.
• SOKULLU-AKINCI, Füsun, Ceza yaptırımı, İstanbul 1993.
• SOYGÜT ASLAN, Mualla Buket, Türk Ceza ve Ceza usul hukukunda uzlaşma Kurumu, İstanbul, 2008.
• TARHANLI, Turgut, “Onarıcı Adalet”, onarıcı Adalet, Arabuluculuğu Mağdur-fail uygulamaları: Türkiye ve Avrupa Bakışı, (der. JAHIC, Gama / YEŞİLADALI Burcu), 1. Baskı, İstanbul, Ekim, 2008. ve uzlaşma
• TOROSLU, Nevzat, Ceza hukuku Genel Kısım, Ankara, 2010.
• YILDIZ, Ali Kemal, “Uzlaşma Şikayet İlişkisi (Y.TCK m. 73)”, Ceza Muhakemesinde uzlaşma, (Yayına Hazırlayan, YENSİSEY, Feridun), 2005.
• YILMAZ, Ömer, “Onarıcı Adalet Sistemi: Birey-Toplum- Devlet İlişkilerinde Yeni Bir Mücadele Alanı”, Suç Mağdurları, (ed. BAHAR, Halil İbrahim), Ankara, 2006.
• YURTCAN, Erdener, CMK Avukatının ve uzlaşma Avukatının Başvuru Kitabı, 5. Baskı, İstanbul, 2007.
• YURTCAN, Erdener, yeni Türk Ceza Kanununun Anlamı, 2004.
• Çeşitli Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun Teklifi ve Adalet Komisyonu Raporu (2/270), http://
• www.tbmm.gov.tr/sirasayi/donem22/yil01/ss1255m.
• htm. (erişim tarihi 18.01.2007).