Yabancılaşma ve Hukuk

Yıl 2012, Cilt: 2 Sayı: 2, 108 - 115, 01.12.2012

Şefik Taylan Akman

Öz

RHegel den Marxa uzanan bir çizgide yabancılaşma kavramı günümüz modern felsefe tartışmalarında önemli bir yere sahiptir. Yabancılaşma olgusu Hegelde insanın doğaya ya da öznenin nesneye yabancılaşması biçiminde ortaya çıkmakta, Marxdaysa işçinin kendi emeğine yabancılaşması olarak görünür hale gelmektedir. Başka bir ifadeyle Marx için yabancılaşma olgusu insanların kapitalist üretim süreçleri içerisinde yaşadığı bir tür zorunluluğa tekabül etmektedir. Yabancılaşmaya ilişkin daha yeni çalışmalarda ise söz konusu olgu bir toplumsal sorun olarak nitelendirilmektedir. Kavram, hegemon iktidar yapılarının yarattığı suni gündemler ve mevcut ekonomik düzenin tüketim kalıplarının baskısı altında bireyin yalnızlaşmasını tanımlamak için kullanılmaktadır. Yabancılaşma süreçleri içerisinde hukukun rolü ise daha çok dolaylı bir biçimde ortaya çıkmaktadır. Buna rağmen hukukun egemen iktidar yapılarının, üretim ilişkilerinin ve toplumsal ilişkilerin korunması özelinde son derece önemli olduğunu da belirtmek gerekir. Öncelikle hukuk, içerdiği yasal düzenlemeler aracılığıyla mevcut politik ve ekonomik sistemin devamlılığını güvence altına almakta ve yabancılaşmanın asıl kaynağının sürdürülebilirliğini sağlamaktadır. İkinci olarak hukuk, devletin ideolojik bir aygıtı gibi işlediğinden yarattığı hukuk bilinci aracılığıyla bizatihi yabancılaşmayı üretmektedir. Dolayısıyla hukuk hem var olan düzeni meşrulaştırarak onun yabancılaştırıcı etkinliğini gizlemekte hem de ideolojik niteliği itibariyle insanı kendisine ve içinde yaşadığı dünyaya karşı yabancılaştırmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Yabancılaşma kavramı, hukuk düzeni, ideoloji ve hukuk, hukuk bilinci, Marksizm

ALIENATION AND LAW

Öz

T he concept of alienation in a line extending from Hegel to Marx has an important place in today’s modern philosophy debates. Phenomenon of alienation at Hegel emerges as the alienation of human to the nature or the alienation of subject to the object, and at Marx its shows up as the alienation of worker to own labour. In other words, phenomenon of alienation for Marx is a kind of obligation in the capitalistic production proc- esses which people live. In more recent studies on the alienation this phenomenon is characterized as a social problem. It’s using as a definition of the artificial agendas creating by the hegemonic power structures and the individual’s isolation under the pressure of present economic system’s consumption patterns. The role of the law in processes of alienation is emerging as an indirect form. Nevertheless it should be note that the law is very important especially on the protecting of the dominant power structures, production processes and social relations. Primarily the law with the legal regulations which it contains is securing the continuousness of the present political and economic system and provides sustainability of the main source of alienation. Secondarily the law, which treating as an ideological state apparatus generates the alienation with creating the legal con- sciousness. Consequently, the law is both legitimating the present order with concealing the alienated activity and alienating the human to itself and world with the ideological character

Anahtar Kelimeler

The concept of alienation, legal order, ideology and law, legal consciousness, Marxism

Kaynakça

• AKKAYA KİA, Rukiye, Moderniteden Postmoderniteye Egemenlik ve Hukuk, Beta Yayıncılık, İstanbul, 2006.
• BAUDRILLARD, Jean, Tüketim Toplumu, (Çev. Hazal Deliceçaylı & Ferda Keskin), 2. Baskı, Ayrıntı Yayınları, İstanbul, 2004.
• BUMİN, Tülin, Hegel – Bilinç Problemi, Köle – Efendi Diyalektiği, Praksis Felsefesi, 3. Baskı, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2005.
• ÇELİK, Sinan Kadir, “Yabancılaşmadan Ötekileşmeye: Kültürel Bir Hegemonyanın Kuruluş Biçimleri”, Praksis Dergisi, S. 4, Güz 2001, (s. 144 – 184).
• ERGİL, Doğu, “Yabancılaşma Kuramına İlk Katkılar”, AÜSBFD, C. 33, S. 3 – 4, Y. 1978, (s. 93 – 108).
• FROMM, Erich, Çağdaş Toplumların Geleceği, (Çev. Gülnur Kaya & Kaan H. Ökten), Arıtan Yayınları, İstanbul, 2004.
• FROMM, Erich, Sağlıklı Toplum, (Çev. Yurdanur Salman & Zeynep Tanrısever), 4. Baskı, Payel Yayınları, İstanbul, GABEL, Peter & HARRIS, Paul, “Building Power and Breaking Images: Critical Legal Theory and the Practice of Law”, 11 N.Y.U. Rev. L. & Soc. Change 1982 – 1983, (s. 369 – 411).
• HEGEL, Georg Wilhelm Friedrich, Tinin Görüngübilimi, (Çev. Aziz Yardımlı), 2. Baskı, İdea Yayınevi, İstanbul, 2004.
• HYPPOLITE, Jean, Marx ve Hegel Üzerine Çalışmalar, (Çev. Doğan Barış Kılınç), 2. Baskı, Doğu Batı Yayınları, Ankara, 2010.
• ISRAEL, Joachim, Alienation From Marx to Modern Sociology, Allyn and Bacon Inc., Boston, 1971.
• KOJÈVE, Alexandre, Hegel Felsefesine Giriş, (Çev. Selahattin Hilav), Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2000.
• MANDEL, Ernest & NOVACK, George, Marksist Yabancılaşma Kuramı, (Çev. Olcay Göçmen), Yücel Yayınları, İstanbul, 1975.
• MARCUSE, Herbert, Tek Boyutlu İnsan – İleri İşleyim Toplumunun İdeolojisi Üzerine İncelemeler, (Çev. Aziz Yardımlı), Üçüncü Basım, İdea Yayınevi, İstanbul, 1997.
• MARTINEZ, George A., “The Legal Construction of Race: Mexican – Americans and Whiteness”, Harv. Latino. L. Rev. 321 1997, (s. 321 – 347).
• MARX, Karl, 1844 Elyazmaları – Ekonomi Politik ve Felsefe, (Çev. Kenan Somer), 2. Baskı, Sol Yayınları, Ankara, 1993.
• MARX, Karl, Hegel’in Hukuk Felsefesinin Eleştirisi, (Çev. Kenan Somer), Sol Yayınları, Ankara, 1997.
• MARX, Karl, Kapital – Ekonomi Politiğin Eleştirisi I. Cilt, (Çev. Mehmet Selik & Nail Satlıgan), 2. Baskı, Yordam Kitap, İstanbul, 2011.
• MARX, Karl & ENGELS, Friedrich, Alman İdeolojisi Feuerbach], 4. Baskı, Sol Yayınları, Ankara, 1999.
• MCGARY, Howard, “Alienation and the African–American Experience”, Alienation and Social Criticism, (Ed. Richard Schmitt & Thomas E. Moody), Humanities Press, New Jersey, 1994, (s. 132 – 146).
• ÖZBUDUN, Sibel & MARKUS, George & DEMİRER, Temel, Yabancılaşma ve…, Ütopya Yayınevi, Ankara, 2008.
• PAPPENHEIM, Fritz, “Alienation in American Society”, Montly Review, Vol. 52, No. 2, June 2000, (s. 36 – 53).
• PAPPENHEIM, Fritz, Modern İnsanın Yabancılaşması – Marx’a ve Tönnies’e Dayalı Bir Yorum, (Çev. Salih Ak), Phoenix Yayınevi, Ankara, 2002.
• PELLER, Gary, “History, Identity, and Alienation”, 43 Conn. L. Rev 2010–2011, (s. 1479 – 1502).
• SLATER, Phil, Frankfurt Okulu, (Çev. Ahmet Özden), Kabalcı Yayınevi, İstanbul, 1998.
• TUSHNET, Mark, “Critical Legal Studies: A Political History”, Yale L. J. 1515 1990–1991, (s. 1515 – 1544).
• VOGEL, Steven, “Marx and Alienation From Nature”, Alienation and Social Criticism, (Ed. Richard Schmitt & Thomas E. Moody), Humanities Press, New Jersey, , (s. 207 – 222).