Rüçhan Hakkının Kullanılmaması ve Sermaye Artırımında Pay Taahhütlerinin Kısmen Yerine Getirilmesi Sorunu

Yıl 2014, Cilt: 4 Sayı: 2, 145 - 164, 01.12.2014

Fahri Özsungur

Öz

Sermaye artırımı ile hukuken doğan ve uygulama alanı bulan yeni pay alma hakkı kanunun deyimi
ile rüçhan hakkı, 6102 sayılı TTK ile yeni düzenlemeleri beraberinde getirmiştir. Alman ve İsviçre
hukukundan etkiler taşıyan rüçhan hakkının bazı bölümlerinde, tartışılması gereken hükümler yer
almaktadır. Esas sermaye artırımında rüçhan hakkının kullanılmamasının hukuki sonuçlarına, iştirak
taahhütnamesinin pay sahiplerince imzalanmasındaki olasılıklara, esas sermaye artırımında 6102 sayılı TTK m. 456/1’de ifade edilen “Sermayeye oranla önemli sayılmayan tutarların ödenmemiş olması
sermaye artırımını engellemez.” cümlesine kanun koyucu tarafından tam anlamı ile açıklık getirilmemiştir. Konunun yorumu asgari sınır çizilmeksizin doktrin ve yargı kararlarına bırakılmış, böylece
hükmün uygulanması açısından farklılıklara sebebiyet verilmiştir. Bu nedenle konunun hukuki yönleri
ile yabancı hukuk çerçevesinde incelenmesi gerekmektedir. Bu makalede rüçhan hakkının kullanılmamasının hukuki sonuçları ve sermaye artırımında pay taahhütlerinin kısmen yerine getirilmesi sorunu;
yabancı hukuk, şirketin sürekliliği ilkesi, pay sahiplerinin öncelikli alım hakkı ilkesi, pay sahiplerinin
sermayeye katılma hakları, kurumsal yönetim ilkeleri gözetilerek incelenmiştir

Anahtar Kelimeler

Rüçhan hakkı, eşit işlem ilkesi, öncelikli alım hakkı, sermayeye katılma hakkı, şarta bağlı sermaye artırımı, esas sermaye artırımı, iştirak taahhütnamesi, rüçhan hakkının sınırlandırılması

Non-use of Preemptive Right and Partially Discharge of Subscribed Capital Commitments on Capital Increase Dispute

Öz

The right to purchase new shares on consisting legally and be in scope of application with the statement of legislative; preemptive right has brought about legal arrangement with Turkish Commercial Code No. 6102. There are provisions of the act required to make colloquium on some sections
of the preemptive right which is under the influence of German and Swiss law. There are no clarity
brougt with legislative about legal conclusion about non-use of preemptive right on capital increase,
possibilities of signing shareholding commitment letter with shareholders, the sentence set out with
Turkish Commercial Code No. 6102 Art. 456/1 on capital increase “Unpaid of nonessential amounts
in proportion as capital don’t prevent capital increase.”. Interpretation of issue has been left to power of discretion with doctrine and judicial decisions without setting out minimum limit, as a result,
implementation of a provision differences have been caused. Therefore, the issue has to be examined
legally with foreign law framework. In this article, legal conclusion about non-use of preemptive right
and partially discharge of subscribed capital commitments on capital increase dispute are examined
with foreign law, continuity of company principle, preemptive right of shareholders principle, right of
participation to capital of shareholders, principles of corporate governance.

Anahtar Kelimeler

Preemptive right, the equitable treatment of shareholders, preemptive right, right of participation to capital, contingent capital increase, capital increase, commitment letter, circumscription of preemptive right

Kaynakça

• Adıgüzel, B.: Anonim Şirketlerde Rüçhan Hakkının Sınırlanması veya Kaldırılması, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: XVIII, Yıl: 2014, Sayı: 1, (ss. 1-48).
• Akın, M. Y.: Türk Ticaret Kanunu Tasarı Toplantıları I-II-III, Türkiye Barolar Birliği Yayınları: 138, Ankara, 2008.
• Altıntaş, M. A.: Bankacılıkta Risk Yönetimi ve Sermaye Yeterliliği, Turhan Kitabevi, Ankara, 2006.
• Bilgili, F. ve Demirkapı, E.: 9. Basım, Şirketler Hukuku, Dora Yayınevi, Bursa, 2013.
• Bower, J. L.: Managing the Resource Allocation Process, Harvard Business School Classics, USA, 1986.
• Böckli, P.: 4. Auflage, Schweizer Aktienrecht, Schulthess Verlag, Zürich, 2009.
• Böckli, P., Bühler, C. B.: Vorabinformationen an Grossaktionäre: Möglichkeiten und Grenzen nach Gesellschafts und Kapitalmarktrecht, (ss. 1-23), S. 21. http://www.boeckli-bodmer.ch/__ temp/Bu_SZW.pdf. (ET: 27.06.2014).
• Brealey, R. A., Myers, S. C., Marcus, A. J.: İşletme Finansının Temelleri. Çeviri Editörleri Ünal Bozkurt, Türkan Arıkan, Hatice Doğukanlı, İstanbul, 2007
• Delice, G., Doğan, A., Uzun, A. M.: Finansal Regülasyon ve Piyasa Disiplini, Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt: 5, Sayı: 1, (ss. 101-130).
• Ersoy, H.: Türk Bankacılık Sisteminde Sermaye Yeterliliği ve Basel Standartları, Cilt: 1, Sayı: 9 (ss. 53- 72), 2011.
• Eubanks, W. W.: The Status of the Basel III Capital Adequacy Accord, Congressional Research Service, USA, 2010.
• Forstmoser, P., Meier-Hayoz, A., Nobel, P.: Schweizerisches Aktienrecht, Stämpfli, Bern, 1996.
• Gräfer, H., Schiller, B., Rösner, S.: Finanzierung: Grundlagen, Institutionen, Instrumente und Kapitalmarkttheorie, Berlin, 2010.
• Gürel, E., Bulgurcu Gürel E. B., Demir, N.: Basel III Kriterleri, BSAD Bankacılık ve Sigortacılık Araştırmaları Dergisi, Cilt: 1 Sayı: 3-4, (ss.16-28), 2012.
• Jahrmann, F-U.: Finanzierung, Herne, 2009.
• Karahan, S.: Şirketler Hukuku, 2. Baskı, Mimoza Yayınları, Konya, 2013.
• Kendigelen, A.: Türk Ticaret Kanunu: Değişiklikler, Yenilikler ve İlk Tespitler, Levha Yayınları, İstanbul, 2012.
• Koçel, T.: İşletme Yöneticiliği, İstanbul 2007.
• Kunz, P. V., Jörg, F. S., Arter, O.: Entwicklungen im Gesellschaftsrecht V, Stämpfli Verlag AG, Bern, 2010.
• Kutukız, D.: Avrupa Birliği Sermaye Direktifleri Basel Uzlaşısı ve Türkiye’de Kredi Sınırlaması, Muhasebe Finansman Dergisi (MUFAD), Cilt: 25 (ss. 135-142), 2005.
• Lutter, M.: Kölner Kommentar zum Aktiengesetz: Kölner Komm AktG Band 5/1, §§ 253- 261a AktG, Köln: 2014.
• Mcneil, A. J., Frey, R., Embrechts, P.: Quantitative Risk Management, Princeton University Press, New Jersey, 2005.
• Olfert, K.: 16. Auflage, Finanzierung, Kiehl, 2013.
• Özsungur, F.: Ticaret Sicili Uygulamaları ve Pratik Çözümleri, Adalet Yayınevi, Ankara, 2014.
• Pulaşlı, H.: Şirketler Hukuku Şerhi, 2. Baskı, Cilt: II, Adalet Yayınevi, Ankara, 2014.
• Saraç, T.: Anonim Şirketlerde Şarta Bağlı Sermaye Artırımı, Ankara, 2009
• Şener, O. H.: Teorik ve Uygulamalı Ortaklıklar Hukuku Ders Kitabı, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2012.
• Tekinalp, Ü.: Tek Kişilik Ortaklık I: Tek Pay Sahipli Anonim Ortaklık, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2011.
• Tekinalp, Ü.: Sermaye Ortaklıklarının Yeni Hukuku, 3. Baskı, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2013.
• Yıldız, Ş.: Anonim Ortaklıkta Pay Sahipleri Açısından Eşit İşlem İlkesi, Ankara, 2004.
• Türk Bankacılık Sektörü Genel Görünümü, Sayı 2013/2, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu, Ankara, 2013.
• OECD Principles of Corporate Governance, France, 2004.
• http://www.oecd.org/corporate/ca/corporategovernanceprinciples/31557724.pdf (ET: 16.06.2014).