Sosyal ve Ekonomik Hakları Gerçekleştirmek: Türkiye Örneğinde Sağlık Hizmetlerinden Yararlanmanın Kısıtlanmasına İlişkin Yargısal Yaklaşımlar

Yıl 2016, Cilt: 6 Sayı: 1, 47 - 62, 01.06.2016

Halit Yılmaz

Öz

Ülkelerin anayasalarında yer alan sosyal ve ekonomik haklar, gerçekleştirilmeleri konusunda yeterli düzeyde zorlayıcı hukuksal araçların bulunmaması noktasında her zaman tartışmalı bir konu olmuştur. Sosyal ve ekonomik hakların ileri sürülmesindeki sorunlara rağmen Türk Anayasası, sağlık hizmetlerinden yararlanma hakkı dâhil son derece geniş bir sosyal ve ekonomik haklar kataloğunu benimsemiş bulunmaktadır. Yargısal yollara başvuru konusunda herhangi bir özel sınırlamanın öngörülmediği bir bağlamda, yasa koyucuya bu hakları gerçekleştirmek noktasında tanınan takdir yetkisiyle birlikte, Türkiye’de sosyal ve ekonomik hakların yargısal yollardan ileri sürülebilmesi ilgi çekici hukuksal bir sorundur. Bir sosyal ve ekonomik hak olarak sağlık hizmetlerinden yararlanma hakkının kısıtlanmasına dair hukuksal sorunlar Türkiye’nin kamu hukuku ajandasında önemli bir yer tutmaktadır. Bu çerçevede Türkiye’de sağlık hizmetlerinden yararlanmanın kısıtlanmasına dair sorunlarda kayda değer bir yargısal müdahalenin varlığı gözlenebilir.

Anahtar Kelimeler

Sosyal ve ekonomik haklar, sağlık hizmetlerinin kısıtlanması, sağlık sigortası, takdir yetkisinin yargısal denetimi

Realizing Social And Economic Rights: The Example of Judicial Attitudes Towards The Rationing of Healthcare in Turkey

Öz

T he existence of social and economic rights in nations’ constitutions has always been a controversial issue due to the inherent limitation of their enforceability. Notwithstanding this limitation, the Turkish Constitution recognizes and establishes a large catalogue of social and economic rights, including the right to healthcare. Enforceability of these rights through judicial means is an interesting legal issue in Turkey, since the Turkish Constitution dilutes the duties of the State by giving the legislature discretionary powers in realizing these social and economic rights without specifying any clear provision concerning their judicial enforceability. Rationing healthcare services is one of the most controversial legal issues in Turkey’s public law itinerary. As such, there is a noticeable judicial involvement in rationing healthcare services in Turkey

Anahtar Kelimeler

Social and economic rights, rationing healthcare, healthcare insurance, judicial review of discretionary powers

Kaynakça

• DAINTITH, T., “The Constitutional Protection of Economic Rights”, International Journal of Constitutional Law, Vol.2, 2004, pp. 59-90.
• ERDOĞAN, M., İnsan Hakları Teorisi ve Hukuku [Theory and Law of Human Rights], Orion Yayınevi, Ankara, 2007.
• FLOOD, C.M./ STABILE, C.M./ TUOHY, C. H., “The Borders of Solidarity: How Countries Determine the Public/Private Mix in Spending and the Impact on Health Care”, Health Matrix: The Journal of Law-Medicine, Vol. 12(2), 2002, pp. 297-356
• GÖNENÇ, L., “The 2001 Amendments to the 1982 Constitution of Turkey”, Ankara Law Review, Vol. 1(1), , pp. 89-109.
• GÖREN, Z., “Sosyal Devlet İlkesi ve Anayasa Hukuku Açısından Yaşam Kalitesi” [Principle of Welfare State and Quality of Life According to the Constitutional Law], Anayasa Yargısı [Constitutional Justice] Vol. 14, 1997, p. 89-153.
• GÖZLER K., Anayasa Hukuku [Constitutional Law], Ekin Kitabevi, Bursa, 2000.
• GÜNDAY, M., İdare Hukuku [Administrative Law], İmaj Yayınevi, Ankara, 2011.
• HENDRIKS, A., (1998): “The Right to Health in National and International Jurisprudence”, European
• Journal of Health Law, Vol. 5, 1998, pp. 389-408.
• HERVEY, T.K./ McHALE, J.V., Health Law and the European Union, CUP, 2004.
• KEITH, S., Law, Legitimacy and the Rationing of Health Care, CUP, 2007.
• KILI, S. “Turkish Constitutional Developments: An Appraisal”, Capital University Law Review, Vol. (4), 1992, pp. 1059-1078.
• KINNEY, E.D./CLARK B.A. “Provisions for Health and Health Care in the Constitutions of the Countries of the World”, Cornell International Law Journal Vol. 37, 2004, pp. . 285-305.
• LENAGHAN, J., Rationing and Rights in Health Care, Institute for Public Policy Research, 1996.
• MANN, J. M., et al., “Health and Human Rights”, in MANN, J. M., et al. (eds.), Health and Human Rights, Routledge, 1999, pp. 7-18
• ODER, B. E. (2008): “Devletin Olumlu Edimini Gerektiren Sosyal Hakların Anayasal Düzeyde Korunması ve Yargısal Tutumlar” [At constitutional level, protection of social rights which require state’s affirmative action and judicial attitudes], G.Ü.H.F.D., C. 2008/1, pp. 202-205;
• ÖZBUDUN, E., Anayasa Hukuku [Constitutional Law], Yetkin Kitabevi, Ankara, 1998.
• SUNSTEIN, C., “Against Positive Rights”, East European Constitutional Review, Vol. 2, 1993, pp. . 35
• TUOHY, C. H., “The Borders of Solidarity: How Countries Determine the Public/Private Mix in Spending and the Impact on Health Care”, Health Matrix: The Journal of Law-Medicine, Vol. 12(2), pp. 297- UYGUN, O., “Küreselleşme ve Değişen Egemenlik Anlayışının Sosyal Haklara Etkisi” [Impact of the Globalization and Changing Sovereignty on Social Rights], Anayasa Yargısı [Constitutional Justice] Vol. 20, 2003, p. 281.
• WICKS, E., Human Rights and Healthcare, Hart Publishing, 2007.
• YILMAZ, H., Sağlık Hizmetlerinden Yararlanmanın Kısıtlanması ve Kısıtlamanın Yargısal Denetimi Rationing healthcare and judical review], Seçkin Kitabevi, Ankara, 2011.