Cisg’de Sözleşme Özgürlüğü, İrade Muhtariyeti ve Sınırları

Yıl 2016, Cilt: 6 Sayı: 1, 77 - 102, 01.06.2016

İbrahim Gül

Öz

CISG, sözleşmeye taraf olan devletlerde veya milletlerarası özel hukukun atıf yaptığı taraf devlette doğrudan uygulanır. Fakat CISG uluslararası satım sözleşmesine ilişkin her soruna, sözgelimi mülkiyet veya geçerlilik gibi sorunlara ilişkin bir hüküm içermez. Bu nedenle taraflar CISG’in kapsamadığı sorunlara uygulanacak ulusal hukuku seçmelidirler. Diğer yandan taraflar, CISG bağlamında bir nevi sözleşme özgürlüğü olarak adlandırılabilecek irade muhtariyetine sahiptir olduklarından CISG hükümlerini değiştirerek veya uyarlayarak sözleşme hükümlerini belirlemeyebilirler. CISG bağlamında irade muhtariyetine, ilke olarak sınırlama getirilmemiştir. CISG bağlamında irade muhtariyetine tek sınırlama, sözleşmeye taraf devlete uluslararası satım sözleşmesinin veya değişikliğinin yazılı şekilde yapılmasını zorunlu kılmak için çekince koyma hakkı veren CISG’nin 12. maddesidir.

Anahtar Kelimeler

Sözleşme özgürlüğü, CISG, uluslararası satım sözleşmesi, irade muhtariyeti, uygulanacak hukuk

Freedom of Contract, Party Autonomy and Its Limit Under Cisg

Öz

T he CISG is directly applicable in Contracting States or when conflict of laws refers to the laws of Contracting States. However, matters arising from international sales contracts such as validity of contracts or property matters are not governed by the CISG. For this reason, the parties should choose the national law which would govern the matters that are not regulated in the CISG. On the other hand, the parties have the autonomy to determine the provisions of a contract by deviating from or modifying the provisions of the CISG, which can be named as freedom of contract in the context of the CISG. In general, there are no limits on party autonomy under the CISG as a principle. The only limit to party autonomy under the CISG is Art. 12 of the CISG which grants Contracting States the right to require that contracts or modifications to contract be made in writing

Anahtar Kelimeler

Sözleşme özgürlüğü, CISG, uluslararası satım sözleşmesi, irade muhtariyeti, uygulanacak hukuk

Kaynakça

• ANDERSEN, Camilla Baasch, “Uniformity in The CISG in The First Decade of Its Application”, Foundations and Perspectives of International Trade Law, edited by Ian FLETCHER/Loukas MISTELIS/Marise CREMONA, Sweet and Maxweell, London 2001.
• ANTALYA, Gökhan O., Borçlar Hukuku Genel Hükümler, C:1, Legal Yayıncılık, İstanbul 2015.
• ATAMER, Yeşim M., Genel İşlem Şartlarının Denetlenmesi, Beta Yayıncılık, İstanbul 1999.
• ATAMER, Yeşim M., Uluslararası satım sözleşmelerine İlişkin Birleşmiş Milletler Antlaşması (CIsG) Uyarınca satıcının Yükümlülükleri ve sözleşmeye Aykırılığın sonuçları, Beta Yayıncılık, İstanbul 2005. “Satıcının Yükümlülükleri”
• ATAMER, Yeşim M., “Birleşmiş Milletler Satım Hukukunun Uluslararası Uygulama Alanı”, İstanbul Barosu Dergisi, Y:1995, C:69, Sa:10-12, p. 551-568.
• BONELL, Michael Joachim, “The UNIDROIT Principles of International Commercial Contracts and the Principles of European Contract Law: a Comparison”, Making Commercial Law Essay in Honour of Roy Goode, (Editor Ross Cranston), Clarendon Press, Oxford 1997, p.91-101.
• BONELL, Michael, Bianca-Bonell Commentary on the International sales Law, Milan 1987; avaible at http://www.cisg.law.pace.edu/cisg/biblio/ bonell-bb6.html (last visited March 1st, 2016). “Commentary”
• ÇELİKEL, Aysel/ERDEM, B. Bahadır, Milletlerarası Özel Hukuk, Beta Yayıncılık, İstanbul 2016.
• CUTLER, A. Claire, Private Power and Global Authority, Cambridge 2003.
• DAYINLARLI, Kemal, “Milletlerarası Ticari Sözleşmelere İlişkin UNIDROIT İlkeleri”, Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni, Prof. Dr. Gülören TEKİNALP’E armağan, Özel Sayı, Y:23, Sa:1-2, p.203-249.
• DAYIOĞLU, Yavuz, CIsG Uygulamasında sözleşme İhlali Halinde Alıcının Hakları ve Özellikle
• Alıcının Tazminat Talep Etme Hakkı, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2011.
• EISELEN, Siegfried, “Electronic Commerce and the UN Convention on Contracts for the International Sale of Goods (CISG) 1980”, EDI Law Review, Y:1999, C:6, p.21-46; available at http://www.cisg.law. pace.edu/cisg/biblio/eiselen1. html (last visited March 1st, 2016).
• EKŞİ, Nuray, “Kanunlar İhtilafı Alanında Incorporation”, Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni, Prof. Dr. Aysel ÇELİKEL’E Armağan, Special Ed., Y:2002, Sa:1-2, p.263-291.
• ERDEM, Ercüment, “Milletlerarası Mal Satım Sözleşmeleri Hakkında Birleşmiş Milletler Sözleşmesi (Viyana Satım Sözleşmesi)”, BATİDER, Y:1992, C:16, Sa:3, p.25-142.
• ERDEM, H. Ercüment, “Viyana Satım Antlaşması’na Genel Bakış ve Maddi Uygulama Alanı”, Yeni Türk Boçlar Kanunu ve CIsG’e göre satış sözeşmeleri, (Editors: Ş. ŞIPKA / A. C. YILDIRIM), On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2012, (p.117-156), “Maddi Uygulama”
• EREN, Fikret, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 19.Bası, Yetkin Yayınevi, Ankara 2015.
• FALCIOĞLU, Mete Özgür, Türk Hukukunda Elektronik satım sözleşmesi ve Kuruluşu, Yetkin Yayınevi, Ankara 2004.
• FERRARI, Franco, “Tribunale di Vigevano: Specific Aspects of the CISG Uniformly Dealt With”, Journal of Law and Commerce, Spring 2001, p.225-239; available at http://www.cisg.law.pace.edu/cisg/ biblio/ferrari6.html (last visited March 1st, 2016). “Tribunale di Vigevano”
• FERRARI, Franco, “Specific Topics of the CISG in the Light of Judicial Application and Scholarly Writing”,
• Journal of Law and Commerce, Y:1995, Sa: 15, p.1-126; available at http://www.cisg.law.pace.edu/
• cisg/text/franco6.html (last visited March 1st, 2016). “Specific Topics”
• FERRARI, Franco, “Uluslararası İçtihat Hukuku Işığında CISG’da Yorum ve Boşluk Doldurmaya İlişkin Meseleler”, Milletlerarası satım Hukuku, (Editor Yeşim M. ATAMER), 2. Tıpkı Bası, On İki Levha
• Yayıncılık, İstanbul 2012, p.37-81.
• FOUNTOULAKIS, Christiana, “The Parties’ Choice of Neutral Law in International Sales Contracts”, European Journal of Law Reform, Y:2005, C:7, Sa:3/4, p.303-329; available at http://cisgw3.law. pace.edu/cisg/biblio/ fountoulakis.html (last visited March 1st, 2016).
• GÖKYAYLA, Cemile Demir, Milletlerarası Özel Hukukta Tek satıcılık sözleşmeleri, 2.Bası, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2013.
• GÜÇER, Sülün, “UNIDROIT Uluslararası Ticari Sözleşmelerin Genel İlkeleri”, BATİDER, Y:2005, C:23, Sa:2, p.147-174.
• GÜNGÖR, Gülin, “Contractual Obligations: The New Turkish Law On Private International Law And International Civil Procedure”, Ankara Law Review, Y:2008, C:5, Sa:1, p.1-21.
• HATEMİ/GÖKYAYLA, Borçlar Hukuku Genel Bölüm, 3.Bası, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2015.
• HERGÜNER, Ümit, “Applicability Of The U. N. Convention On Contracts For The International Sale Of Goods To Sales Contracts Concluded By Turkish Companies And Their Affiliates Abroad”, Murat Sarıca Armağanı, Aybay Yayınları, Danıştay Kütüphanesi, İstanbul 1988, p.95-100.
• HONNOLD, John O., Uniform Law for International sales under the 1980 United Nations Convention, 3rd ed., Kluwer Law International, Hague 1999; available at http://www.cisg.law.pace. edu/cisg/ biblio/ho6.html (last visited March 1st, 2016).
• HONNOLD, John O., “Declaration by Contracting State Preserving Its Domestic Requirements as to Form”, Uniform Law for International Sales under the 1980 United Nations Convention, 3rd ed., Hague 1999, p.138-140; available at http://www.cisg.law.pace.edu/cisg/biblio/ho12.html (last visited March 1st, 2016).
• KAPLAN, Yavuz, “1980 Tarihli Birleşmiş Milletler Viyana Sözleşmesi Çerçevesinde, İnternet Ortamında Bilgisayar Programı Satış Sözleşmesi”, Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni, Prof. Dr. Ergin NOMER’E armağan, Özel Sayı, Y: 2002, Sa:2, p.325-356.
• KANIŞLI, Erhan, CIsG Uyarınca Alıcının Yükümlülükleri ve sözleşmeye Aykırılık Halinde satıcının Hakları, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2013.
• KAYA, Cansu, CIsG (Milletlerarası Mal satımına İlişkin sözleşmeler Hakkında Birleşmiş Milletler
• Antlaşması) Gereğince Alıcının satım Bedelini Ödeme Borcu, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2012.
• KILIÇOĞLU, Ahmet M., Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Genişletilmiş 19.Bası, Turhan Kitapevi, Ankara 2015.
• KOCAYUSUFPAŞAOĞLU, Necip (KOCAYUSUFPAŞAOĞLU/HATEMİ/SEROZAN/ ARPACI), Borçlar Hukuku Genel Bölüm, C:1, 2010 Tarihli 5.Basıdan Tıpkı 6.Bası, Filiz Kitabevi, İstanbul 2014.
• LANDO, Ole, “Eight Principles of European Contract Law”, Making Commercial Law Essay in Honour of Roy Goode, (Editor Ross Cranston), Clarendon Press, Oxford 1997, p.103-129.
• LOOKOFSKY, Joseph, “The 1980 United Nations Convention on Contracts for the International Sale
• of Goods”, International Encyclopaedia of Laws-Contracts, (Editors J. Herbots / R. Blanpain),
• Suppl. 29 (December 2000), p.48, (p.1-192); available at http://www.cisg.law.pace.edu/cisg/biblio/
• loo6.html (last visited March 1st, 2016).
• OĞUZ, Arzu, “Hukuk Tarihi ve Karşılaştırmalı Hukuk Açısından Uluslararası Ticaret Hukuku”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Y:2001, C:50, Sa:3, p.11-54. “Uluslararası Ticaret”
• OĞUZ, Arzu, Karşılaştırmalı Hukuk, Yetkin Yayınevi, Ankara 2003.
• OĞUZ, Arzu, “Sözleşme Hukuku Alanında Hukukun Birleştirilmesi”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Y:2000, C:49, Sa:1-4, p.31-65. “Hukukun Birleştirilmesi”
• OĞUZMAN, Kemal/ÖZ, M. Turgut, Borçlar Hukuku, Genel Hükümler, C:1, 13.Bası, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2015.
• ORAK, Cem Çağatay, “Milletlerarası Ticari Tahkim Bakımından UNIDROIT İlkeleri”, Ankara Barosu Dergisi, Y:2004, Sa:3, p.85-106.
• ORAL, Tuğçe, Viyana satım Antlaşması’nda sözleşmenin Kurulması, Yetkin Yayınevi, Ankara 2014.
• ÖZ, Turgut, Milletlerarası Mal satımına İlişkin sözleşmeler Hakkında Birleşmiş Milletler Antlaşması (CIsG) ile Türk Borçlar Kanunu’nun İlgili Hükümlerinin Kısa Karşılaştırması, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2016.
• ÖZDEMİR, Didem, “Milletlerarası Ticarî Tahkimde Esasa Uygulanacak Hukuk Olarak Lex Mercatoria”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Y:2003, C:7, Sa:1-2, p.98-137; avaible at http://webftp. gazi.edu.tr/hukuk/dergi/7_4.pdf (last visited March 1st, 2016).
• ÖZSUNAY, Ergun, “1980 Tarihli Uluslararası Mal Satımı Sözleşmeleri Hakkında Viyana Antlaşması (CISG) ve Türk Teşebbüslerinin Taraf Olduğu Uluslararası Mal Satımı Sözleşmeleri Üzerindeki Yansımaları”, İstanbul Barosu Dergisi, Y:2004, C:78, Sa:3, p.906-959.
• RÉCZEİ, László, “The Rules of the Convention Relating to Its Field of Application and to Its Interpretation”, Problems of Unification of International sales Law, Working papers submitted to the Colloquium
• RAJSKI, Jerzi, Article 11, Bianca-Bonell Commentary on the International sales Law, Milan 1987, p.121-124; available at http://www.cisg.law.pace.edu/cisg/biblio/ rajski-bb11.html (last visited March 1st, 2016).
• SAF, Carolina, A study of the Interplay between the Conventions Governing International Contracts of sale, Thesis, Queen Mary and Westfield College, London 1999; available at http://www.cisg.law. pace.edu/cisg/biblio/saf.html (last visited March 1st, 2016).
• SAĞLAM, İpek, Milletlerarası Mal satımına İlişkin sözleşmeler Hakkında Birleşmiş Milletler Antlaşması Uyarınca sözleşmenin Kurulması, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2013.
• SCHLECHTRIEM, Peter, “Requirements of Application and Sphere of Applicability of the CISG”, Victoria University of Wellington Law Review, Y:2005 Sa:4, p.781-794; avaible at http://www.cisg.law. pace.edu/cisg/text/e-text-06.html (last visited March 1st, 2016).
• SCHLECHTRIEM, Peter/SCHWENZER, Ingeborg (Editörler Ingeborg SCHWENZER and Pınar ÇAĞLAYAN AKSOY), Milletlerarası Mal satımına İlişkin sözleşmeler Hakkında Birleşmiş Milletler Antlaşması (Viyana satım sözleşmesi) Şerhi, 1.Bası, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2015.
• SCHLECHTRIEM, Peter/SCHMIDT-KESSEL, Martin, Commentary on the UN Convention on the International sale of Goods (CIsG), (Editor SCHWENZER, Ingeborg), Third Edition, Oxford University Press, New York 2010.
• SCHWENZER, Ingeborg/MOHS, Florian, “Sözleşmenin Kurulması”, Milletlerarası satım Hukuku, (Editor Yeşim M. ATAMER), 2. Tıpkı Bası, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2012, p.83-104.
• SCOLES, Eugene F./HAY, Peter/BORCHERS, Patrick J./SYMEONIDES, Symeon C, Conflict of Laws, West Publishing Company, Minnesota 2000.
• SERT, Selin, Viyana satım sözleşmesinde (CIsG) İfa Engelleri ve sonuçları, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2013.
• SONO, Kazuaki, “Formation of International Contracts under the Vienna Convention: A Shift above the Comparative Law”, International sale of Goods: Dubrovnik Lectures, (Editors Petar SARCEVIC / Paul VOLKEN), Ch.4, Oceana Publications, New York 1986, p-111-131; available at http://www.cisg. law.pace.edu/cisg/biblio/sono2.html (last visited March 1st, 2016).
• SÖZER, Bülent, Legal Environment of Business, Beta Yayıncılık, İstanbul 2001. “Legal Environment”
• SÖZER, Bülent, Elektronik sözleşmeler, Beta Yayıncılık, İstanbul 2002.
• STONE, Bradford, “Contracts For The International Sale Of Goods: The Convention And The Code”, Michigan state International Law Review, Y:2015, Volume 23, Issue 3, p.753-821.
• ŞANLI, Cemal, Milletlerarası Ticari Tahkimde Esasa Uygulanacak Hukuk, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü Yayınları, Ankara 1986. “Esasa Uygulanacak Hukuk”
• ŞANLI, Cemal, Uluslararası Ticari Akitlerin Hazırlanması ve Uyuşmazlıkların Çözüm Yolları, 6.Bası, Beta Yayıncılık, İstanbul 2016. “Hazırlanması”
• ŞANLI, Cemal/ESEN, Emre/ATAMAN-FİGANMEŞE, İnci, Milletlerarası Özel Hukuk, 4.Bası, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2015.
• ŞANLI, Cemal/EKŞİ, Nuray, Uluslararası Ticaret Hukuku, 5.Bası, Arıkan Yayınları, İstanbul 2006.
• TEKİNAY/AKMAN/BURCUOĞLU/ALTOP, Tekinay Borçlar Hukuku, 7. Bası, Filiz Kitabevi, İstanbul 1993.
• The Fall and Rise of Freedom of Contract, (Editor F. H. BUCKLEY), Duke University Press, Durham and London 1999.
• TİRYAKİOĞLU, Bilgin, Taşınır Mallara İlişkin Milletlerarası Unsurulu satım Akitlerine Uygulanacak Hukuk, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayını, Yayın No:19, Ankara 1996. “Viyana”
• TİRYAKİOĞLU, Bilgin, “11 Nisan 1980 Tarihli Milletlerarası Mal Satımlarına İlişkin Birleşmiş Milletler Sözleşmesi ve Sözleşmenin Milletlerarası Özel Hukuk Kuralları İle İlişkisi”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Y:1989-1990, C:41, Sa:1-4, p.191-205.
• TOKER, Ali Gümrah, Uluslararası Taşınır Mal satımına İlişkin Birleşmiş Milletler sözleşmesi’nin (Viyana sözleşmesi) Uygulama Alanı, Seçkin Yayınevi, Ankara 2005.
• TARMAN, Zeynep Derya, Viyana satım Antlaşmasını Uygulamak veya Uygulamamak, Beta Yayıncılık, İstanbul 2015. “Uygulamak”
• TARMAN, Zeynep Derya, “Türk Satım Hukukunda Yeni Bir Dönem: Viyana Satım Antlaşması’nın Milletlerarası Satım Sözleşmelerine Etkisi”, 12-14 Haziran (June) 2012 Tarihli İpek Yolu Canlanıyor: Türk-Çin Hukuk Zirvesi sempozyumu, (Editors A. Caner YENİDÜNYA / Mustafa ERKAN / Rayhan ASAT), İstanbul, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi, Ankara 2013, p.169-186; turk-cin-hukuk-zirvesi/ (last visited March 1st, 2016).
• ULUSU, Ayşe Elif, Milletlerarası Mal satımına İlişkin BM Antlaşmasında Öngörülebilirlik İlkesi, Beta Yayıncılık, İstanbul 2011.
• VURAL, Belkıs, “Formation of Contract According to the CISG”, Ankara Bar Review, Year 2003, Volume 6, Issue 1, p.125-151.
• WILL, Michael R., Milletlerarası Mal satım Hukuku ve Milletlerarası Tahkim, (Trans. Bilge ÖZTAN), Turhan Kitabevi, Ankara 2002.
• WINSHIP, Peter, “The Scope of the Vienna Convention on International Sales Contracts”, Parker school of Foreign & Comparative Law (Galston & smit, eds.), International sales: The United Nations Convention on Contracts for the International sale of Goods, (Editors Nina M. Galston and Hans Smit), Matthew Bender, Ch.1, Juris Publishing, New York 1984, p.I:35-36, (p.1:1-1:53); available at http://www.cisg.law.pace.edu /cisg/biblio/winship5.html (last visited March 1st, 2016).
• YILMAZ, Süleyman, sözleşmenin İhlalinde Alıcının Hakları, Yetkin Yayınevi, Ankara 2013.
• ZEYTİN, Zafer, Milletlerarası Mal Satım Sözleşmesi Hukuku-CISG, 2. Bası, Seçkin Yayınevi, Ankara 2015.
• ZIEGEL, Jacob S., “Harmonization of Private Laws in Federal Systems of Goverment: Canada, the USA, and Australia”, Making Commercial Law Essay in Honour of Roy Goode, (Editor Ross Cranston), Clarendon Press, Oxford 1997, p.131-165.
• ZIEGEL, Jacob S., Report to the Uniform Law Conference of Canada on Convention on Contracts for the International sale of Goods, University of Toronto July 1981, Art.6; available at http://cisgw3. law.pace.edu/cisg/text/ziegel6.html (last visited March 1st, 2016).