Fikir ve Sanat Eserleri Bağlamında Tecavüzün Ref’i Davası ve Üç Kat Bedel Sorunu

Yıl 2016, Cilt: 6 Sayı: 1, 103 - 134, 01.06.2016

Aytül Özkan Ahmet Fatih Özkan

Öz

5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu hak sahibine, eseri üzerindeki mali ve/veya manevi haklarının ihlali durumunda tecavüzün ref’i davası açma yetkisi tanımakta ve “sözleşme yapılmış olması halinde isteyebileceği bedelin veya bu Kanun hükümleri uyarınca tespit edilecek rayiç bedelin en çok üç kat fazlasını” davalıdan isteme imkânı vermektedir. Söz konusu düzenlemenin, “tamı tamına üç kat” mı, yoksa “üç katına kadar” mı olduğu yoruma açık olsa da, fikri mülkiyet haklarına yapılacak ihlalleri caydırmak amacıyla öngörüldüğü ifade edilmektedir. Benzer bir düzenlemeye 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’da rekabet ihlali nedeniyle açılacak özel hukuk tazminat davası bağlamında da yer verilmiştir. Bu makalede mali haklarının ihlali durumunda hak sahibine tanınan bir hukuki koruma yöntemi olan tecavüzün ref’i davası incelenmekte ve bu dava özelinde üç kat bedel konusu Yargıtay içtihatları ve öğretideki farklı görüşler ışığında tartışılmaktadır. Makale, üç kat bedel isteme imkânın fikri mülkiyet haklarının etkin bir biçimde korunması amacına hizmet ettiğini, ancak gerek Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’ndaki gerekse Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’daki ilgili hükümlerin yapılacak bir yasa değişikliğiyle “üç katına kadar” şeklinde yeknesak hale getirilmesi ve konuyla ilgili hâkimlere takdir yetkisi verilmesi gerektiğini ileri sürmektedir.

Anahtar Kelimeler

Fikri mülkiyet hakları, Zarar, Tecavüzün ref’i davası, Tazminat davası, Rekabet ihlali

The Action for Cessation of Infringement in the Context of Intellectual and Artistic Works and the Issue of Treble Damages

Öz

The Action for Cessation of Infringement in the Context of Intellectual and Artistic Works and the Issue of Treble DamagesT he Act on Intellectual and Artistic Works no: 5846 grants right holders the right to bring an action for cessation of infringement in case of violation of their economic and/or moral rights, as well as the right to claim three times the amount of contractual value or market value of the infringed work from the defendant. Although it is debateable whether this amount is “exactly three times” or “up to three times” the contractual or market value, it has been argued that seeking treble damages aims to deter infringements of intellectual property rights. A similar provision can also be found in the Act on the Protection of Competition no: 4054 in the context of private action for damages for infringement of competition rules. This article analyses the legal remedy of action for cessation of infringement, as well as the right to seek treble damages in the light of the judgments of the Court of Appeals and the conflicting views in the literature. It argues that while seeking treble damages serves to effectively protect intellectual property rights, the relevant provisions of both the Act on Intellectual and Artistic Works and the Act on the Protection of Competition should be amended as “up to three times” and the judge should enjoy discretion in this regard

Anahtar Kelimeler

Intellectual property rights, Damages, Action for cessation of infringement, Action for damages, Infringement of competition

Kaynakça

• AKSOY, Nazlı, Rekabetin Korunması Hakkında Kanuna Aykırılığın Özel Hukuk Alanındaki Sonuçları, Rekabet Kurumu Uzmanlık Tezleri Serisi, Sayı: 52, Ankara, 2004
• ARI, Zekerriya, “Rekabet Hukukunda Üç Kat Tazminat”, Rekabet Forumu, Yıl: 2006, Sayı: 26, (s. 9 - 10)
• ASLAN, İsmail Yılmaz, “Kanun Değişikliği Gerekliliğine Yol Açan Faktörler ve Yeni Bir Kanun Önerisi”, Rekabet Hukukunda Güncel Gelişmeler Sempozyumu-III, (der. A. Odman Boztosun), Seçkin Kitabevi, Ankara, (s. 9 - 40)
• ATEŞ, Mustafa, Fikir ve Sanat Eserleri Üzerindeki Hakların Kapsamı ve Sınırlandırılması, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2003
• GÜL, İbrahim, ABD ve Türk Hukukunda Medeni Ceza, Yetkin Yayınları, Ankara, 2015
• GÜNAY, Cevdet İlhan, Rekabet Hukuku Dersleri, Yetkin Yayıncılık, Ankara, 2014
• GÜVEN, Pelin, “Rekabet Hukukuna Dayalı Tazminat Davalarının Mahkeme Kararları Işığında Değerlendirilmesi”, Rekabet Hukukunda Güncel Gelişmeler Sempozyumu-V (6 - 7 Nisan 2007), Erciyes Üniversitesi, Kayseri, 2007, (s. 211 - 259)
• KARAHAN, Sami / SULUK, Cahit / SARAÇ, Tahir vd., Fikri Mülkiyet Hukukunun Esasları, 4. Basım, Seçkin Kitabevi, Ankara, 2015
• KILIÇOĞLU, Ahmet, Sınai Haklarla Karşılaştırmalı Fikri Haklar, 1. Basım, Turhan Kitabevi, Ankara, 2006
• KILIÇOĞLU, Ahmet, Sınai Haklarla Karşılaştırmalı Fikri Haklar, 2. Basım, Turhan Kitabevi, Ankara, 2013
• ÖZKAN, Ahmet Fatih, “Seçimler ve Rekabet Hukuku: Başka Bir Rekabet Yasa Tasarısı Daha Kadük Oldu”, Rekabet Forumu, Yıl: 2015, Sayı: 95, (s. 6 - 16)
• ÖZTAN, Fırat, Fikir ve Sanat Eserleri Hukuku, Turhan Kitabevi, Ankara, 2008
• SANLI, Kerem Cem, “Rekabet Hukukunda Haksız Fiil Sorumluluğu”, Rekabet Hukukunda Güncel Gelişmeler Sempozyumu-I (3 - 4 Nisan 2003), Erciyes Üniversitesi, Kayseri, 2003, (s .211 - 276)
• SANLI, Kerem Cem, Haksız Fiil Hukukunun Ekonomik Analizi: Hukuk ve Ekonomi Öğretisi, Arıkan Yayınevi, İstanbul, 2007
• TEKİNALP, Ünal, Fikri Mülkiyet Hukuku, 5. Basım, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2012
• TOPÇUOĞLU, Metin, “Rekabet Hukukunda Üç Kat Tazminat”, Sorumluk ve Tazminat Hukuku Sempozyumu (28 - 29 Mayıs 2009), Gazi Üniversitesi, Ankara, 2009, (s. 5 - 60)
• UTKU, Hilal / POLAT, Belit / DENİZ, Seda, “Rekabet Hukukunda Haksız Fiil Sorumluluğu ve Tazminat Davalarında Usul Sorunları”, Rekabet Dergisi, Yıl: 2012, Cilt: 13, Sayı: 1, (s. 129 - 162)
• UYGUR, Atiye, Eser Sahibine Tanınan Haklara Getirilen Kısıtlamalar, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2004
• YAVUZ, Levent / ALICA, Türkay / MERDİVAN, Fethi, Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu Yorumu, Cilt: 2, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2013
• Anayasa Mahkemesi, 28.02.2013 tarih ve E.2012/133, K.2013/33 sayılı karar
• Yargıtay 11. HD, 26.04.1999 tarih ve E.1999/594, K.1999/3250 sayılı karar
• Yargıtay 19. HD, 01.11.1999 tarih ve E.1999/3350, K.1999/6364 sayılı karar
• Yargıtay 11. HD, 06.03.2000 tarih ve E.1999/9978, K.2000/1893 sayılı karar
• Yargıtay 19. HD, 29.11.2002 tarih ve E.2002/2827, K.2002/7580 sayılı karar
• Yargıtay 11. HD, 20.01.2006 tarih ve E.2005/166, K.2006/330 sayılı karar
• Yargıtay 11. HD, 23.06.2006 tarih ve E.2005/3755, K.2006/7408 sayılı karar
• Yargıtay 11.HD, 20.11.2007 tarih ve E.2006/6776, K.2007/14566 sayılı karar
• Yargıtay 11. HD, 25.01.2010 tarih ve E.2008/8996, K.2010/757 sayılı karar
• Yargıtay 17. HD, 15.02.2013 tarih ve E.2013/702, K.2013/1676 sayılı karar
• Yargıtay 17. HD, 18.03.2013 tarih ve E.2013/3064, K.2013/3616 sayılı karar
• Yargıtay 11. HD, 23.06.2014 tarih ve E.2014/1671, K.2014/11833 sayılı karar
• Yargıtay 17. HD, 10.07.2014 tarih ve E.2014/11559, K.2014/11089 sayılı karar
• Yargıtay 11. HD, 12.09.2014 tarih ve E.2013/7687, K.2014/13657 sayılı karar
• Yargıtay 11. HD, 19.06.2015 tarih ve E.2014/18483, K.2015/8539 sayılı karar
• Yargıtay 11. HD, 27.10.2015 tarih ve E.2015/3450, K.2015/11139 sayılı karar
• Yargıtay HGK, 02.04.2003 tarih ve E.2003/4260, K.2003/271 sayılı karar