Şüpheli ve Sanığa Rağmen Bir Ceza Muhakemesi Hukuku Mu? Şüpheli ve Sanığın Ceza Muhakemesi İşlemlerine Katlanma Yükümlülüğü ve Bu Yükümlülüğün Sınırları Hakkında Düşünceler

Yıl 2017, Cilt: 7 Sayı: 2, 119 - 168, 01.12.2017

Z. Özen İnci

Öz

Temel amacı maddi gerçeği ortaya çıkarmak olan ceza muhakemesi hukuku, bu amaç çerçevesinde çoğu zaman şüpheli veya sanığın temel haklarına bir takım müdahalelere ihtiyaç duyar. Şüpheli veya sanığın ise bu müdahalelere katlanmakla yükümlü olduğu ifade edilir. Buna karşın, söz konusu katlanma yükümlülüğünün de belirli bir sınırının bulunması kaçınılmazdır. Nitekim evrensel bir ceza muhakemesi hukuku ilkesi olan ve Anayasamızda da düzenlenen nemo tenetur ilkesi uyarınca, hiç kimse kendisini veya yakınlarını suçlayıcı bir beyanda bulunmaya veya bu yolda delil göstermeye zorlanamaz. Zorlama yasağı çerçevesinde, şüpheli veya sanığın ceza muhakemesi işlemlerine aktif bir katılıma zorlanamayacağı, ancak pasif bir katlanma yükümlülüğünün bulunduğu ifade edilmekle birlikte kanunlarımız, öğreti ve uygulama pek çok noktada şüpheli veya sanığın kendisi aleyhine delil göstermeye zorlanabileceği yönünde a priori bazı eğilimler içerisindedir. Dolayısıyla, katlanma yükümlülüğü ve bu yükümlülüğün sınırları belirlenirken zorlama, aktif katılmaya zorlama yasağı ve pasif katlanma yükümlülüğü gibi bazı kavramlara açıklık getirilmesi ve belirli kriterlerle katlanma yükümlülüğünün sınırının çizilmesi gerekir.

Anahtar Kelimeler

International Law, Tax Law, Human Rights Law, Legal System, Litigation Process

A Criminal Procedure Law in Contravention of The Suspect And The Accused? Sufferance Duty of The Suspect and The Accused of Criminal Proceedings and The Thoughts on The Lımıtatıons of Thıs Duty

Öz

A criminal Procedure Law in contravention of The Suspect And The Accused?Sufferance Duty of The Suspect and The Accused of criminal Proceedings and The Thoughts on The Lımıtatıons of Thıs DutyA s the main purpose of criminal procedure law is to reveal the material reality, this specific purpose is mostly served by introducing some kind of intervention to the fundamental rights of the suspect and the accused. It is suggested that the suspect or the accused is under the sufferance duty against criminal proceedings. But, on the contrary, it is obvious that there is a limitation to that duty. According to the one of the most prominent universal prniciples of criminal law, that is maxim nemo tenetur no one is forced to accuse and give evidence against itself and its relatives, as it is regulated under the Turkish Constitution. Although it is connoted that the suspect or the accused is not forced to participate actively, but passively in criminal proceedings, both our laws, the doctrine and the practice have shown a priori tendecy that the suspect or the accused can be forced to give evidence against itself. Thus, it is required to define the terms such as enforcement, enforcement ban on active participation, passive sufferance duty and to delineate the limits of sufferance duty by using specific criterias in order to determine its context and limits

Anahtar Kelimeler

Sufferance Duty, Maxim Nemo Tenetur, Enforcement Ban, Enforcement Ban on Active Participation, Passive Sufferance Duty, Right to Silence/(Right to Remain Silent).

Kaynakça

• Acabey, Mehmet Beşir, Soybağı- Kurulması, Genel Olarak Sonuçları, Özellikle Evlilik Dışında Doğan Çocukların Mirasçılığı, İzmir 2002.
• Akcan, Recep, Medeni Usul Hukukundaki Özel Hüküm Sebeplerinin Bir Örneği Olarak İnsan Vücudunun Muayenesi ve Kişilerden Zorla Kan Alınması (Yeni Bir Hüküm Olan Medeni Kanun madde 284 Üzerine İnceleme), Prof.Dr. Turgut Kalpsüz’e Armağan, Ankara 2003, s. 887-934.
• Aksoy Dursun, Sanem, “Soybağının Belirlenmesi Bakımından MK m.284 ve HMK m.292’nin Değerlendirilmesi”, Kazancı Hakemli Hukuk Dergisi (Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi), Y: 2012, C: 8, S: 95-96, s. 109-124.
• Aksoy İpekçioğlu, Pervin, “Ceza Muhakemesi Hukukunda Beden Muayenesi ve Vücuttan Örnek Alma”, İÜHFM, Y: 2012, C: 70, S: 1, s. 19-38. (Beden Muayenesi)
• Aksoy İpekçioğlu, Pervin, “Gözaltında Alınan İfadenin Önemi ve Delil Değeri”, AÜHFD, C: 57, S: 3, 2008, s. 51-82.
• Aksoy İpekçioğlu, Pervin, “Vücuttan Örnek Alma İşleminin Hukuki Niteliği ve Anayasaya Uygunluğu”, Prof.Dr.Nur Centel’e Armağan, Marmara Üniversitesi HF Hukuk Araştırmaları Dergisi, Y: 2013, C: 19, S: 2, s. 1157-1175. (Vücuttan Örnek Alma)
• Arslan, Kahan Onur, “İnsan Onuru Kavramı ve Koruma Tedbirleri Bağlamında Temel Bir İlke Olarak İnsan Onurunun Korunması”, TBBD 2015 (120), s. 155-172.
• Aydın, Murat, Ceza Muhakemesi Hukukunda Kendini İtham Etmeme Hakkı, Adalet Yayınevi, Ankara 2016.
• Aytekin, Asuman, Ceza Muhakemesi Hukukunda Suçsuzluk Karinesi ve Susma Hakkı, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 2000.
• Bärlein, Michael/Pananis, Panos/Rehmsmeier, Jörg, Spannungsverhältnis zwischen der Aussagefreiheit im Strafverfahren und den Mitwirkungspflichten im Verwaltungsverfahren, s. 1825-1830.
• Beccaria, Cesare, Suçlar ve Cezalar Hakkında (Çev.Sami Selçuk), İmge Kitabevi, Ankara 2004.
• Benfer, Jost/Bialon, Jörg, Rechtseingriffe von Polizei und Staatsanwaltschaft, 4. Auflage, München 2010.
• Beulke, Werner, Strafprozessrecht, 13. Auflage, Heidelberg 2016.
• Binder, Detlev/Seemann, Ralf, Die zwangweise Verabreichung von Brechmitteln zur Beweissicherung, NStZ 2002, s. 234-238.
• Birgen, Nur, 5271 Sayılı Ceza Muhakemesi ve 5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu’nun Adli Tıp Uygulamalarına Yansıması, Hukuki Perspektifler Dergisi, Eylül 2006.
• Bolayır, Nur, Hukuk Yargılamasında Delillerin Toplanmasında Tarafların ve Hâkimin Rolü, İstanbul 2014.
• Bosch, Nikolaus, Aspekte des nemo-tenetur-Prinzips aus verfassungsrechtlicher und strafprozessualer Sicht- Ein Beitrag zur funktionsorientierten Auslegung des Grundsatzes “nemo tenetur seipsum accusare”, Berlin 1998.
• Böse, Martin, Die verfassungsrechtlichen Grundlagen des Satzes “Nemo tenetur se ipsum accusare”, GA 2002, s. 98-128.
• Bringewat, P., Der “Verdaechtige” als schweigeberechtigte Auskunftsperson?, JZ 1981, s. 289-295.
• Budak, Ali Cem, Türk Medeni Usul Hukukunda Tıbbi Deliller, YÜHFD, Özel Sayı: Türk-Alman Tıp Hukuku Sempozyumu, C: III, S: 2, Y: 2006; s. 337-356.
• Bulut, Nihat, “Eski Yunan’dan Aydınlanma Çağına İnsan Onuru Kavramının Gelişimine Genel Bir Bakış”, EÜHFD, C: XII, S: 3-4 (2008), s. 1-12.
• Burgdorf, Ralf/Ehrentraut, Christoph/Lesch, Heiko H., Die Identifizierungsgegenüberstellung gegen den Willen des Beschuldigten- Eine unzulässige Ermittlungsmaβnahme?, GA1987, s. 106-127.
• candan, Turgut, Danıştay Kararlarında Vergisel Kabahatler ve Yaptırımlar Hukukuna İlişkin Temel İlkeler, İdari Ceza Hukuku Sempozyumu (Ed.İlhan Ulusan/Funda Başaran Yavaşlar) Seçkin Yayınları, Ankara 2009, s. 245-284.
• centel, Nur/Zafer, Hamide, Ceza Muhakemesi Hukuku, 10 Bası, Beta Yayınevi, İstanbul 2013.
• cierniak, Jürgen/Herb, Gregor, Pflicht zur Belehrung über die Freiwilligkeit der Teilnahme an einer Atemalkoholmessung, NZV 2012, s. 409-413.
• cramer, Steffen, Strafprozessuale Verwertbarkeit ärztlicher Gutachten aus anderen Verfahren, NStZ 1996, s. 209-214.
• Çetin, Gürsel, Kişinin Rızası Dışında Savcı veya Mahkeme Kararı ile Yapılan Beden Muayenesinin Değerlendirilmesi, Hukuk ve Adalet, Y: 1-2, S: 6-7, Ekim 2005.
• Dahs, Hans/Wimmer, Raimund, Unzulässige Untersuchungsmethoden bei Alkoholverdacht, NJW 1960, s. 2217-2235.
• Dallmeyer, Jens, Verletzt der zwangsweise Brehmitteleinsatz gegen Beschuldigte deren Perönlichkeitsrechte?, StV 1997, s. 606-610.
• Demirbaş, Timur, Soruşturma Evresinde Şüphelinin İfadesinin Alınması, 3. Baskı, Ankara 2013.
• Dietz, Heinz-Müller, Die Stellung des Beschuldigten im Strafprozeβ, ZStW 1981, s. 1177-1270.
• Dingeldey, Thomas, Das Prinzip der Aussagefreiheit im Strafprozeβrecht, JA 1984, s. 407-414.
• Doğru, Osman, İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi İçtihatları, C:1, İstanbul 2004.
• Donay, Süheyl, Ceza Mahkemelerinde Yargılanan Vergi Suçları, Beta Basım, İstanbul 2008.
• Dural, Mustafa/Öğüz, Tufan/Gümüş, Mustafa Alper, Türk Özel Hukuku, Cilt III, Aile Hukuku, İstanbul 2011.
• Eidam, Lutz, Die strafprozessuale Selbstbelastungsfreiheit am Beginn des 21. Jahrhunderts, Frankfurt am Main 2007.
• Eisenhardt, Urte, Das nemo tenetur-Prinzip: Grenze körperlicher Untersuchungen beim Beschuldigten- Am Beispiel des § 81a StPO, Frankfurt am Main 2007.
• Engländer, Armin, Examens-Repetitorium Strafprozessrecht, 7. Auflage, Heidelberg 2015.
• Er, Cüneyd, “İşkenceye Karşı Birleşmiş Milletler Sözleşmesi”, TBB Dergisi, S: 60, 2005, s. 169-188.
• Erem, Faruk, “Susma Hakkı”, Bursa Barosu Dergisi, 1980, s. 10-11. (ceza Usul)
• Erem, Faruk, Ceza Usulü Hukuku, Ankara 1970.
• Ersin, Ali, “Ceza Muhakemesinde Katlanma Yükümlülüğü”, CHD, Y: 6, S: 16, Ağustos 2011, s. 190-207.
• Erten, Rıfat/Acır, Birsen/Taşveren, Sema, Gen (DNA) Testinin İspat Hukuku Açısından Değerlendirilmesi, AÜHFD 1996, C: XXXXV, S: 1-4, s. 573-588.
• Ertuğrul, Hüseyin, “Ceza Muhakemesinde Katlanma Yükümlülüğü”, , Gazi üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C: XII, Y: 2008, S: 1-2, s. 687-699.
• Eser, Albin, Aussagefreiheit und Beistand des Verteidigers im Ermittlungsverfahren, ZStW 1967, s. 565- 622.
• Fahl, Christian, Der praktische Fall- Strafrecht: “Schlau hilft”, JuS 2001, s. 47-52.
• Fincancı, Şebnem Korur/Yorulmaz, Coşkun, Beden Muayenesi, İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Sürekli Eğitimi Etkinlikleri, Yeni Yasalar Çerçevesinde Hekimlerin Hukuki ve Cezai Sorumluluğu, Tıbbi Malpraktis ve Adli Raporların Düzenlenmesi, Sempozyum Dizisi No:48, Şubat 2006.
• Geppert, Klaus Zum Strafrechtlichen “Rechtmäβigkeits” Begriff (§ 113 StGB) und zur strafprozessualen Gegenüberstellung, JURA 1989, s. 274-280. (Gegenüberstellung)
• Geppert, Rechtliche und rechtspolitische Überlegungen zum Unfalldatenschreiber, in: Jus humanum Grundlagen des Rechts und Strafrecht- Festschrift für Ernst-Joachim Lampe zum 70. Geburtstag, Berlin 2003, s. 839-855.
• Gözler, Kemal, Türk Anayasa Hukuku Dersleri, Bursa 2010.
• Greco, Luβs/caracas, Christian, Internal investigations und Selbstbelastungsfreiheit, NStZ 2015, s. 7-16.
• Groth, Kristina, Unbewusste Äuβerungen und das Verbot des Selbstbelastungszwang, Frankfurt am Main 2003.
• Grünwald, Gerald, Anmerkung-BGH Beschluβ v. 30.4.1968- 1 StR 625/67 (OLG Karlsruhe), JZ 1968, s. 752-754.
• Grünwald, Gerald, Probleme der Gegenüberstellung zum Zwecke der Wiedererkennung, JZ 1981, s. 423- 429.
• Guradze, Heinz, Schweigerecht und Unschuldsvermutung im Englisch-Amerikanischen und Bundesdeutschen Strafprozess, Festschrift für Karl Loewenstein, Tübingen, s. 151-165.
• Haas, Günter, Der Beschuldigte als Augenscheinobjekt, GA 1997, s. 368-371.
• Haller, Klaus/conzen, Klaus, Das Strafverfahren- Eine systematische Darstellung mit Originalakte und Fallbeispielen, 7. Auflage, Heidelberg-München-Landsberg-Frechen-Hamburg 2014.
• Hartmann, Arthur/Schmidt, Rolf, Strafprozessrecht- Grundzüge des Strafverfahrens, 6. Auflage, Bremen 2016.
• Heger, Martin, Strafprozessrecht, Stuttgart 2013.
• Hekimoğlu, Mehmet Merdan, “İnsan haklarının temelini oluşturan ‘insan onuru’ kavramının Anayasal boyutları: Federal Almanya örneği”, Kazancı Hakemli Hukuk Dergisi, S: 71-72, Temmuz-Ağustos 2010, s. 100-116.
• Hellmann, Uwe, Strafprozessrecht, 2. Auflage, Berlin- Heidelberg 2006.
• İnceoğlu, Sibel, İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi Kararlarında Adil Yargılanma Hakkı- Kamu ve Özel Hukuk Alanlarında Ortak Yargısal Hak ve İlkeler, İkinci Bası, İstanbul 2005.
• İnci, Z.Özen, “Ceza Muhakemesi Hukukunda Teşhis”, TBBD, S: 85, Kasım-Aralık 2009, s. 105-136. (Teşhis)
• İnci, Zekiye Özen, “5271 Sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nda Beden Muayenesi ve Vücuttan Örnek Alınması”, İzBD, Y: 72, S: 1, s. 131-172. (Beden Muayenesi)
• İstanbul Protokolü- İşkence ve Diğer Zalimane, İnsanlık Dışı, Aşağılayıcı Muamele veya Cezaların Etkili Biçimde Soruşturulması ve Belgelendirilmesi İçin El Kılavuzu, Türkiye İnsan Hakları Vakfı Yayınları 24, Ankara 2005.
• İtişgen, Rezzan, Kişinin Kendini Suçlamaya Zorlanamaması İlkesi (Nemo Tenetur İlkesi) ve Susma Hakkı, İstanbul 2013.
• Kafadar, Muhammed Fatih, “Hukuk, Sivil Toplum ve Demokrasi: İnsan Onuru”, Umut Vakfı Araştırma Merkezi, 3. Hukukun Gençleri Sempozyumu, 11-12 Ekim 2013, Antalya.
• Karagülmez, Ali, “Yer Gösterme İşlemi ve 5271 Sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 85. Maddesinin İncelenmesi”, TBBD, S: 57, 2005, s. 62-81.
• Kasiske, Peter, Die Selbstbelastungsfreiheit im Strafprozess, JuS 2014, s. 15-19.
• Kazaker, Gözde, Türk Ceza Muhakemesi Hukukunda Beden Muayenesi ve Vücuttan Örnek Alınması, CHD, S: 31, Ağustos 2016, s. 173-201.
• Kızılarslan, Hakan, Ceza Muhakemesi, Adli Tıp, Adli Bilimlerde Vücudun Muayenesi ve Örnek Alma, Ankara 2007.
• Kindhäuser, Urs, Strafprozessrecht, 4. Auflage, Baden-Baden 2016.
• Klesczewski, Diethelm, Strafprozessrecht, 2. Auflage, München 2013.
• Kocaoğlu, Serhat Sinan, “Susma Hakkı”, ABD, S: 69, 2011/1, s. 29-58.
• Konuralp, Halûk, Medeni Usul Hukukunda İspat Kurallarının Zorlanan Sınırları, Ankara 1999.
• Köhler, Michael, Prozeβverhältnis und Ermittlungseingriffe, ZStW 1995, s. 10-47.
• Kölbel, Ralf, Selbstbelastungsfreiheiten-Der nemo-tenetur-Satz im materiellen Strafrecht, Berlin 2006.
• Kudlich, Hans, Reden ist Silber, Schweigen ist Gold- Zur “Mit-Hör-Fallen”- Entscheidung des Groβen Strafsenats- BGH (GS), NStZ 1996, 502, JuS 1997, s. 696-700.
• Kunter, Nurullah, Muhakeme Hukuku Dalı Olarak Ceza Muhakemesi Hukuku, 7. Bası, İstanbul 1981.
• Kunter, Nurullah/Yenisey, Feridun/nuhoğlu, Ayşe, Muhakeme Hukuku Dalı Olarak Ceza Muhakemesi Hukuku, 18. Bası, İstanbul 2010.
• Kuru, Baki/Arslan, Ramazan/Yılmaz, Ejder, Medeni Usul Hukuku, 24. Baskı, Ankara 2013.
• Kühne, Hans Heiner, Strafprozessrecht- Eine systematische Darstellung des deutschen und europäischen Strafverfahrensrecht 9. Auflage, Heidelberg 2015.
• Luef-Kölbl, Heidelinde, Der Beschuldigte: Vom Objekt zum Subjekt des Strafverfahrens, Hamburg 2005.
• Memiş, Tekin/Yıldırım, Mustafa Fadıl, Soybağının Belirlenmesinde Gen Analizlerinin Kullanılması ve Yarattığı Sorunlar, AÜEHFD 2004, C: VIII, S: 1-2, s. 283-306.
• Murmann, Uwe, Die strafprozessuale Zusatzfrage in der ersten Prüfung, Jus-Beil 2007, s. 1-24.
• naucke, Wolfgang, Anmerkung- OLG Frankfurt/M., Urt. v. 11.10. 1996- 1 Ss 28/96, StV 2000, s. 1-3.
• nothhelfer, Martin, Die Freiheit von Selbstbezichtigungszwang- Verfassungsrechtliche Grundlagen und einfachgesetzliche Ausformungen, Heidelberg 1989.
• Odenthal, Hans Jörg, Die Gegenüberstellung zum Zwecke des Wiedererkennens, NStZ 1985, s. 433-438.
• Öntan, Yaprak, “Ceza Muhakemesi Hukukunda Yer Gösterme İşlemi”, AÜHFD, 62 (4) 2013, s. 1087-1103.
• Özbek, Veli Özer/Doğan, Koray/Bacaksız, Pınar/Tepe, İlker, Ceza Muhakemesi Hukuku, 9. Baskı, Seçkin Yayınevi, Ankara 2017.
• Özbilen, Arif Barış, “Vücut Bütünlüğüne Yönelik Müdahalelerin Hukuka Uygunluğu Bakımından Rızanın Aranmadığı Haller”, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Y:12, S: 24 Güz 2013/2, s. 99-124.
• Özbudun, Ergun, Türk Anayasa Hukuku, Ankara 2009.
• Özgenç, İzzet, “Suç Zanlısı Kişinin Gerçeği Söyleme Yükümlülüğü ve Bunun Hukuki Sonuçları”, Hukuk Araştırmaları (Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi), C: 19, S: 1-3, 1995, s. 129-142.
• Öztürk, Bahri/Tezcan, Durmuş/Erdem, Mustafa Ruhan/Sırma, Özge/Kırıt, Yasemin F. Saygılar/ Özaydın, Özdem/Akcan, Esra Alan/Erden, Efser, Nazari ve Uygulamalı Ceza Muhakemesi Hukuku, 9. Baskı, Ankara 2015.
• Park, Tido, Handbuch Durchsuchung und Beschlagnahme, 2. Auflage, 2009.
• Pekcanıtez, Hakan/Atalay, Oğuz/Özekes, Muhammet, Hukuk Muhakemeleri Kanunu Hükümlerine Göre Medeni Usûl Hukuku, 13. Bası, Ankara 2012.
• Plöger, Rainer, Die Mitwirkungspflichten des Beschuldigten im deutschen Strafverfahren von den Anfängen im germanischen Rechtsgang bis zum Ende des gemeinen Inquisitionsprozesses, Bochum 1982.
• Popp, Martin, Anmerkung zum BGH, Bschl. v. 13.5.1996- GSSt 1/96 (LG Hamburg), NStZ 1998, s. 95-97.
• Queck, Nadine, Die Geltung des nemo-tenetur-Grundsatzes zugunsten von Unternehmen, Berlin 2005.
• Rieβ, Peter, Anmerkung zum BGH, Bschl. v. 13.5.1996- GSSt 1/96 (LG Hamburg), NStZ 1996, s. 505-506.
• Rieβ, Peter, Der Beschuldigte als Subjekt des Strafverfahrensin Entwicklung und Reform der Strafprozeβordnung, Vom Reichsjustizamt zum Bundesministerium der Justiz- Festschrift zum 100 jährigen Gründungstag des Reichsjustizamtes am 1. Januar 1877, Köln, 1977, s. 373-436.
• Rogall, Klaus, Der Beschuldigte als Beweismittel gege n sich selbst- Ein Beitrag zur Geltung des Satzes ‘Nemo tenetur se ipsum prodere’ im Strafprozeβ, Berlin 1977.
• Rogall, Klaus, Die Vergabe von Vomitivmitteln als strafprozessuale Zwangsmaβnahme, NStZ 1998, s. 66-68.
• Roxin, Claus, Nemo tenetur: die Rechtsprechung am Scheideweg, NStZ 1995, s. 465-469 (nStZ 1995)
• Roxin, Claus, Zum Hörfallen- Beschluβ des Groβen Senats für Strafsachen, NStZ 1997, s. 18-21. (nStZ 1997)
• Roxin, Claus/Schünemann, Bernd, Strafverfahrensrecht, 29. Auflage, München 2017.
• Rüping, Hinrich, /Kopp, Thomas, Steuerrechtliche Mitwirkungspflichten und strafrechtlicher Schutz vor Selbstbelastung, NStZ 1997, s. 530-534.
• Rüping, Hinrich, Zur Mitwirkungspflicht des Beschuldigten und Angeklagten, JR 1974, s. 135-140.
• Schaefer, Christoph, Effektivität und Rechtsstaatlichkeit der Strafverfolgung- Versuch einer Grenzziehung, NJW 1997, s. 2437-2438.
• Schäfer, Gerhard, Die Praxis des Strafverfahrens, 6. Auflage, Stuttgart-Berlin-Köln 2000.
• Seymen Çakar, Ayşen, “Hukuki Bir Kavram Olarak İnsan Onuru”, www.umut.org.tr (Erişim:05.12.2015).
• Soyaslan, Doğan, Ceza Muhakemesi Hukuku, 2. Baskı, Ankara 2006.
• Stürner, Rolf, Strafrechtliche Selbstbelastung und verfahrensförmige Wahrheitsermittlung, NJW 1981, s. 1757-1763.
• Şahin, Cumhur, Ceza Muhakemesi Hukuku I, 6. Bası, Seçkin Yayınevi, Ankara 2015.
• Şahin, Cumhur, Ceza Muhakemesi Kanunu Gazi Şerhi, Ankara 2005. (Gazi Şerhi)
• Şenyüz, Doğan, Susma Hakkı Karşısında Vergi Kanunundaki Defter ve Belgeleri Gizleme Suçu, DEÜHFD, C: 15, S: 1, 2013, s. 29-40.
• Tezcan, Durmuş/Erdem, Mustafa Ruhan/Sancakdar, Oğuz/Önok, Rıfat Murat, İnsan Hakları El Kitabı, Ankara 2006.
• Toprak, Ufuk, “Şüphelinin Susma Hakkının Güvenilir Kişiye Başvurulması Yöntemiyle İhlaline Alman Yargıtayı Kararları Işığında Kısa Bir Bakış”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, C: 1, Y: 2, S: 7 (20 Ekim 2011), s. 257-286.
• Toroslu, Nevzat/Feyzioğlu, Metin, Ceza Muhakemesi Hukuku, Ankara 2006.
• Turhan, Faruk, Ceza Muhakemesi Hukuku, Ankara 2006.
• Umar, Bilge, Hukuk Muhakemeleri Kanunu Şerhi, 2. Baskı, Ankara 2014.
• Ünver, Yener/Hakeri, Hakan, Ceza Muhakemesi Hukuku Cilt 1, 8. Baskı, Ankara 2013.
• Üstün, Susma Hakkı Çerçevesinde Defter Kayıt ve Belgeleri Gizleme Suçu, GÜHFD, C: XV, Y: 2011, S: 3, s. 363-390.
• Verrel, Torsten, Die Selbstbelastungsfreiheit im Strafverfahren- Ein Beitrag zur Konturierung eines überdehnten Verfahrensgrundsatzes, München 2001.
• Vitkauskas, Dovydas/Dikov, Grigoriy, (Çev:Serkan cengiz), Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Kapsamında Adil Yargılama Hakkının Korunması, Avrupa Konseyi İnsan Hakları El Kitabı, Strazburg 2012.
• Weiss, Doris Inga, Duldungs-und Mitwirkungspflichten Nichtverdächtiger im Strafverfahren, Hamburg 1994.
• Wessels, Johannes, Schweigen und Leugnen im Strafverfahren, JuS 1966, s. 169-176.
• Weβlau, Edda, Anmerkung – OLG Frankfurt/M., Urt. v. 11.10. 1996- 1 Ss 28/96, StV 1997, s. 341-344.
• Wolff, Heinrich Amadeus, Selbstbelastung und Verfahrenstrennung- Das Verbot des Zwangs zur aktiven Mitwirkung am eigenen Strafverfahren und seine Ausstrahlungswirkung auf die gesetzlichen Mitwirkungspflichten des Verwaltungsrechts, Berlin 1997.
• Wolfslast, Gabriele, Beweisführung durch heimliche Tonbandaufzeichnung- Besprechung des BGH- Urteils vom 9.4.1986- 3 StR 551/85 (NStZ 1987, 133)-, NStZ 1987, s. 103-106.
• Yaltı, Billur, Vergi Hukukunda Susma Hakkı (VUK 359) (a) (2)’nin Anayasa Aykırılığı Sorunu, Vergi Dünyası, S: 285, Mayıs 2005, s. 24-33.
• Yavaşlar, Funda Başaran, İdari Nitelikli Vergi Suç ve Cezaları, Vergi Dünyası, Temmuz 2006, s. 116-147.
• Yenisey, Feridun, Hazırlık Soruşturması ve Polis, İstanbul 1987.
• Yenisey, Feridun/nuhoğlu, Ayşe, Ceza Muhakemesi Hukuku, 3. Baskı, Ankara 2015.
• Yıldırım, Ali, “Sanığın Susma Hakkı”, ABD, 1988/5-6, s. 682-701.
• Yıldız, Ali Kemal, “Ceza Muhakemesi Hukukunda Keşif ve Yer Gösterme”, İÜHFM, C: LXV, S: 1, 2007, s. 127-174.
• Yurtcan, Erdener, Ceza Yargılaması Hukuku, 12. Bası, İstanbul 2007.
• Zaczyk, Rainer, Anmerkung – OLG Frankfurt/M., Urt. v. 11.10. 1996- 1 Ss 28/96, StV 2002, s. 125-127.