TEHLİKELİ SALGIN HASTALIKLAR NEDENİYLE SEÇİMLERİN ERTELENMESİ

Yıl 2020, Cilt: 10 Sayı: 2, 584 - 637, 15.12.2020

Feyzan Olgunsoy

https://doi.org/10.32957/hacettepehdf.779924

Cited By: 1

Öz

Yeni Koronavirüs hastalığının (Covid-19) küresel bir salgın olarak tüm dünyaya yayılmasının demokrasiye etkilerinden biri de seçimlerin ertelenmesi olmuştur. Makul aralıklarla tekrarlanan, halkın fikirlerini serbestçe ve gizli oy esasına göre ifade etmesini sağlayan koşullarda gerçekleştirilen adil seçimler, demokrasinin en önemli ilkelerinden biri olarak kabul edilmektedir. Öte yandan sayıları milyonlarla ifade edilen kalabalık seçmen gruplarının, yönetenleri belirlemeye yönelik iradelerini sandık başlarında oy kullanarak ortaya koymaları, Dünya Sağlık Örgütü'nün (World Health Organisation) virüsün bulaşmasını önlemeye yönelik sosyal mesafenin korunması tavsiyesine karşı genel sağlığı tehlikeye düşürebilecek bir sürece dönüşme riskini taşımaktadır. Bu makalede de seçimlerin ertelenmesi meselesi üzerinden bireylerin serbest seçim hakkını kullanmaları ile kamu düzeninin bir unsuru olan genel sağlığın korunması arasındaki yarışan menfaatlerin dengelenmesine yönelik bir inceleme yapılması amaçlanmaktadır. Bunun için serbest seçim hakkının norm alanı belirlendikten sonra, seçim türleri açısından ertelemenin hukuki niteliği ve tehlikeli salgın hastalık nedeniyle seçimlerin ertelenmesinin anayasal etkileri değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler

serbest seçim hakkı, seçimlerin ertelenmesi, tehlikeli salgın hastalık, pratik uyuşum ilkesi, covid-19

Kaynakça

• ALİEFENDİOĞLU, Yılmaz, "Temsili Demokrasinin 'Seçim' Ayağı", Türkiye Barolar Birliği Dergisi, Yıl: 2005, Sayı: 60, (s. 71-96).
• ALTINKÖK, Serhat, "Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi İçtihatları Açısından Serbest Seçim Hakkı", Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, Yıl: 2015, Sayı: 5, (s. 37-81).
• ARDIÇOĞLU, M. Artuk, “Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi”, Ankara Barosu Dergisi, Yıl: 2017, Cilt: 75, Sayı: 3, (s. 20-51).
• ASLAN, Volkan, "Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinin Kanunlara Uygunluğunun Denetimi Ve Çeşitli Hususların Kararname İle Düzenleneceğinin Kanunlarda Belirtilmesi Üzerine", Anayasa Yargısı, Yıl: 2019, Cilt: 36, Sayı: 1, (s. 139-161).
• AYDIN, Ömür, "Serbest Seçim Hakki Ve Kişinin Siyasal Etkinliklerinin Kisitlanmasi Sorunu", Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, Yıl: 2020, Cilt: 8, Sayı: 15, (s. 69-96).
• ÇAVUŞOĞLU, Naz, Anayasa Notları, Beta, İstanbul, 1997.
• DAVER, Bülent, "Seçim Sistemi ve Anayasa Yargısı", Anayasa Yargısı, Yıl:1988, Cilt:5, (s. 131-147).
• EREN, Abdurrahman, "Anayasa Mahkemesinin Kanun Hükmünde Kararnamelere İlişkin İçtihadı Doğrultusunda Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinin Denetimi”, Anayasa Yargısı, Yıl: 2019, Cilt: 36, Sayı: 1, (s. 1-72).
• EROĞUL, Cem, "Siyasal Katılma", Siyaset Bilimi: Kavramlar, İdeolojiler, Disiplinler Arası İlişkiler, (der. G. Atılgan vd.), 5. Basım, Yordam, İstanbul, 2015, (s. 227-237).
• European Court of Human Rights, Guide on Article 3 of Protocol No. 1 to the European Convention on Human Rights Right to free elections, European Council, 2019.
• GOLUBOK, Sergey, "Right to Free Elections: Emerging Guarantees or Two Layers of Protection," Netherlands Quarterly of Human Rights, Yıl: 2009, Cilt: 27, Sayı: 3, (s. 361-390).
• GÖNENÇ, Levent/KONTACI, Ali Ersoy, "2017 Tarihli̇ Anayasa Değişikliği Sonrasında Yasama-Yürütme İlişkileri," Türkiye Barolar Birliği Dergisi, Yıl: 2019, Sayı: 145, (s. 53-79).
• GÖNENÇ, Levent, Türkiye'de Seçim Uyuşmazlıkları Ve Çözüm Yolları, Adalet, Ankara, 2008.
• GÖZLER, Kemal, Anayasa Hukukunun Genel Teorisi, 1. Cilt, Ekin, Bursa, 2011.
• GÖZLER, Kemal, Kanun Hükmünde Kararnamelerin Hukuki Rejimi, Ekin, Bursa, 2000.
• GÖZLER, Kemal / KAPLAN, Gürsel: İdare Hukuku Dersleri, 22. Basım, Ekin, Bursa, 2020.
• GÖZLER, Kemal, Türk Anayasa Hukuku, 3. Basım, Ekin, Bursa, 2019.
• GÖZÜBÜYÜK, A. Şeref / TAN, Turgut, İdare Hukuku, Cilt:1, 8. Basım, Turhan, Ankara, 2011.
• GÜNDAY, Metin, İdare Hukuku, 10. Basım, İmaj, Ankara 2011.
• HATİPOĞLU, Muzaffer / PARLAR, Ali, Açıklamalı-Gerekçeli-İçtihatlı Seçim Kanunları ve Seçim Suçları, Yayın Matbaacılık, Ankara, 2004.
• KALAYCIOĞLU, Ersin, "Siyasal Rejim Tasarımı ve Demokrasi", Türk Siyasal Hayatı, (der. E. Kalaycıoğlu vd.) 7. Basım, Sentez, Bursa, 2019, (s. 423-448).
• KANADOĞLU, Korkut, Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2015.
• KANADOĞLU, Korkut, “Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi”, Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Yıl: 2018, Sayı: 2, 2018, s.637-650.
• KAPANİ, Münci, Politika Bilimine Giriş, 21. Basım, Bilgi, Ankara, 2008.
• ARAMUSTAFAOĞLU, Tunçer, Yasama Meclislerini Fesih Hakkı, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, Ankara, 1982.
• ODER, Bertil Emrah, "Anayasa Yargısında Temel Hak ve Özgürlüklerin Somutlaşması Normatif Kurgular, Teloslar ve Uluslararası Hukuka Açıklık", Anayasa Yargısı, Yıl: 2013, Cilt: 30, (s. 49-59).
• ODER, Bertil Emrah, “Anayasa Yargısında Temel Hak ve Özgürlüklerin Yorumu: Düzenleme Biçimleri, Kanıtlama, ve Somutlaştırma Sorunları-2001 Anayasa Değişiklikleri Sonrasına İlişkin Gözlemler”, Kamu Hukukçuları Platformu Anayasa Hukukunda Yorum ve Norm Somutlaşması, (der. O. Ergül), Türkiye Barolar Birliği, Ankara, 2012, (s. 121-214).
• ONAR, Erdal / GÖNENÇ, Levent, "1982 Anayasası'na Göre Ara Seçim", Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Yıl: 2002, Cilt: 51, Sayı: 4, (s. 1-44).
• ÖDEN, Merih, Seçmenlerin “Kişi Tercihi” Açısından Seçim Sistemleri, Yetkin, Ankara, 2003.
• ÖZBUDUN, Ergun, Türk Anayasa Hukuku, 18. Basım, Yetkin, Ankara, 2018.
• KALE ÖZÇELİK, Fatmagül, Uluslararası İnsan Hakları Hukukunda Demokrasi Teorisi Bağlamında Serbest Seçim Hakkı, Adalet, Ankara, 2019.
• RAMBAUD, Romain, "Holding or Postponing Elections During a COVID-19 Outbreak: Constitutional, Legal and Political Challenges in France", International Institute for Democracy and Electoral Assistance, Yıl: 2020, (s. 1-13).
• SAĞLAM, Fazıl, Temel Hakların Sınırlanması ve Özü, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları, Ankara, 1982.
• SAĞLAM, Mehmet, "Ekim 2001 Tarihinde Yapılan Anayasa Değişiklikleri Sonrasında, Düzenlendikleri Maddede Hiçbir Sınırlama Nedenine Yer Verilmemiş Olan Temel Hak ve Özgürlüklerin Sınırı Sorunu", Anayasa Yargısı, Yıl: 2002, Cilt: 18. (s. 233-266).
• ŞİRİN, Tolga, "Anayasa Şikayeti Usulünde Serbest Seçim Hakkı Bağlamında Karşılaşılan Sorunlar," Seçim, Demokrasi ve Seçim Sistemleri Sempozyumu, (der. H. Karagöz vd.) On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, (s. 291-310.)
• ŞİRİN, Tolga, "Tehlikeli Salgın Hastalıklarla Mücadeleye Giriş", Anayasa Hukuku Dergisi, Yıl: 2020, Cilt: 9, Sayı: 17, (s. 43-146.) TEZİÇ, Erdoğan, Anayasa Hukuku, 23. Basım, Beta, İstanbul, 2019.
• TEZİÇ, Erdoğan, "Kanun ve T.B.M.M. Kararı", Anayasa Yargısı, Yıl: 1988, Cilt: 5, s. 49, (s. 45-56).
• THOMPSON, Daniel M., WU, Jennifer, YODER, Jesse, HALL, Andrew B., "The Neutral Partisan Effects of Vote by-Mail: Evidence from County-Level Roll-Outs", Stanford Institute for Economic Policy Research Working Paper, Yıl: 2020, Sayı: 20-015, (s. 1-15).
• TURAN, İlter, Siyasal Sistem Ve Siyasal Davranış, Der, İstanbul, 1976.
• TÜRK, Hikmet Sami, "Seçim, Seçim Sistemleri ve Anayasal Tercih", Anayasa Yargısı, Yıl: 2006, Cilt: 23, (s. 75-113). ULUSOY, Ali, Yeni Türk İdare Hukuku, Yetkin, Ankara, 2019.
• UYGUN, Oktay, Kamu Hukuku İncelemeleri, Demokrasi, Hukuk Devleti, Egemenlik, 2. Basım, On İki Levha, İstanbul, 2013.
• UYGUN, Oktay, "1982 Anayasası'nda Temel Hak Ve Özgürlüklerin Anayasal Sınırları", Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni, Yıl: 1988, Cilt: 8, Sayı:2, (s. 357-390)
• TAHMAZOĞLU UZELTÜRK, Sultan, "Türk Anayasa Mahkemesi Kararlarında Seçim Sistemleri", Anayasa Yargısı, Yıl: 2006, Cilt: 23, s. 245, (s. 237-278).
• ÜLGEN, Özen, "Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri: İlk Gözlemler”, Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Yıl: 2018, Sayı: 2, 2018, (s. 620-636).
• Venedik Komisyonu, "Compilation of Venice Commission Opinions and Reports on States of Emergency", Venice Commission, Strasbourg, 2020.
• YÜZBAŞIOĞLU, Necmi, 1982 Anayasası ve Anayasa Mahkemesi Kararlarına Göre Kanun Hükmünde Kararnameler Rejimi, Beta, İstanbul, 1996.
• YILMAZ, Zekeriya, "Seçimler ve Halkoylaması-Halkoylaması Bir Seçim Midir?", Terazi Hukuk Dergisi, Yıl:2010, Sayı: 46, (s. 59-73).
• DUCHARME, Jamie, World Health Organization Declares COVID-19 a 'Pandemic.' Here's What That Means, https://time.com/5791661/who-coronavirus-pandemic-declaration/ (Erişim Tarihi 11.06.2020). France set to postpone second round of local elections over coronavirus fears, https://www.france24.com/en/20200316-france-set-to-postpone-second-round-of-local-elections-over-coronavirus-fears, (Erişim Tarihi 11.06.2020).
• Global overview of COVID-19: Impact on elections, https://www.idea.int/news-media/multimedia-reports/global-overview-covid-19-impact-elections (Erişim Tarihi 16.07.2020).
• KAMARCK, Elaine, "We can hold safe elections in November—here’s how we get started now", https://www.brookings.edu/blog/fixgov/2020/04/13/we-can-hold-safe-elections-in-november-heres-how-we-get-started-now/ (Erişim Tarihi 29.06.2020).
• Poland picks new date for rescheduled presidential election, https://www.aljazeera.com/news/2020/06/poland-picks-date-rescheduled-presidential-election-200603110921460.html (Erişim Tarihi 23.06.2020).
• TÜRMEN, Rıza: Referandum Sonucu AİHM'e Taşınırsa Ne Olur?, http://www.cumhuriyet.com.tr/haber/turkiye/724542/eski-aihm-yargici-riza-turmen-cevapladi-referandum-sonucu-aihme-tasinirsa-ne-olur.html (Erişim Tarihi 08.07.2020).