ULUSLARARASI TİCARETTE TEKNİK DÜZENLEMELER BAĞLAMINDA ULUSLARARASI STANDARTLARIN DTÖ YARGILAMASINDA UYGULANACAK HUKUK STATÜSÜ

Yıl 2022, Cilt: 12 Sayı: 1, 481 - 529, 30.06.2022

Mustafa Göker

https://doi.org/10.32957/hacettepehdf.1091007

Öz

Devletler arası ticareti en üst düzeyde ele alan DTÖ hukuku esasen çok taraflı ve çoklu ticaret antlaşmalarından ve bu antlaşmalara dayanarak DTÖ bünyesinde geliştirilen kurallardan oluşmaktadır. DTÖ antlaşmaları DTÖ dışında oluşturulan bazı kuralları da DTÖ hukukuna entegre etmektedir. DTÖ’yü kuran Marrakesh Antlaşması eki çok taraflı antlaşmalardan olan Ticarette Teknik Engeller (TTE) Antlaşması’nın, uluslararası ticaretteki teknik engellerin ortadan kaldırılmasında ve üye devletlerin ulusal tedbirlerinin ticarette gereksiz engeller oluşturmasının önlenmesinde benimsediği yöntemlerden birisi harmonizasyondur. Antlaşma, harmonizasyonun bir aracı olan uluslararası standartları DTÖ hak ve yükümlülüklerinin parçası haline getirmektedir. Bu bağlamda, meşru amaçların gerçekleştirilmesine yönelik alınacak ulusal tedbirlerin hazırlanmasında ilgili uluslararası standartların temel olarak kullanılmasını zorunlu kılınmaktadır. Ayrıca, uluslararası standartlara uygun olan ulusal teknik düzenlemelerin uluslararası ticarette gereksiz engel yaratmadığına dair bir karine sağlanmaktadır. Bu karine, bir DTÖ uyuşmazlığında ispat yükünü etkilemektedir. Teknik engellere dair uyuşmazlıkları uzun zaman GATT’ın genel hükümlerine göre çözmeyi tercih eden DTÖ yargısı son on yılda bu tür davalarda TTE Antlaşması hükümlerini uygulamaya başlamıştır. Ancak hâlâ hukuki analiz bekleyen bazı hususlar bulunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Uluslararası Ticarette Teknik Engeller, Teknik Düzenlemeler, DTÖ Anlaşmazlıkların Halli Mekanizması, DTÖ Yargılaması, Uluslararası Standartlar

THE APPLICABLE LAW STATUS OF INTERNATIONAL STANDARDS IN WTO ADJUDICATION WITHIN THE CONTEXT OF TECHNICAL REGULATIONS IN INTERNATIONAL TRADE

Öz

WTO law, which deals with trade between states at the highest level, is mainly composed of multilateral and plurilateral trade agreements and rules established within the WTO based on those agreements. WTO agreements integrate some external rules into WTO law, as well. One of the methods adopted by the Agreement on Technical Barriers to Trade (TBT Agreement), which is one of the multilateral agreements annexed to the Marrakesh Treaty establishing the WTO, in eliminating the technical barriers in international trade and preventing the national measures of the Member States from creating unnecessary obstacles to trade is harmonization. TBT Agreement makes the relevant international standards, which are tool of harmonization, part of WTO rights and obligations. It requires the use of relevant international standards as a basis for the preparation of national measures to achieve legitimate objectives. Besides, it provides a presumption that national technical regulations in accordance with international standards do not create unnecessary obstacles to international trade. This presumption affects the burden of proof in WTO disputes. The WTO jurisdiction, which has long preferred to resolve disputes regarding technical obstacles according to the general provisions of GATT, has started to apply the provisions of the TBT Agreement in such cases in the last decade. However, there are still some issues waiting for legal analysis.

Anahtar Kelimeler

Technical Barriers to International Trade, Technical Regulations, WTO Dispute Settlement Mechanism, WTO Adjudication, International Standards

Kaynakça

• MARCEAU, Gabrielle / TRACHTMAN, Joel P., “A Map of the World Trade Organization Law of Domestic Regulation of Goods: The Technical Barriers to Trade Agreement, the Sanitary and Phytosanitary Measures Agreement, and The General Agreement on Tariffs and Trade”, Journal of World Trade, Yıl: 2014, Cilt: 48, Sayı: 2, (s. 351-432).