SIFIR SAAT SÖZLEŞMELERİ

Yıl 2024, Cilt: 14 Sayı: 1, 209 - 238, 30.06.2024

Sümeyye Elgörmüş Düzenli

https://doi.org/10.32957/hacettepehdf.1443077

Öz

Ekonomik krizler, teknolojinin gelişmesi, işyerinde meydana gelebilecek zorlayıcı sebepler gibi etkenler, işçinin iş görme edimini işyerinde meydana getirdiği tipik istihdam modellerinden uzaklaşmayı zorunlu kılmıştır. Bu doğrultuda -sözleşme serbestisi ilkesinin de imkân vermesiyle- taraflar atipik istihdam biçimlerini tercih etmeye başlamıştır. Esnekleşme süreci olarak adlandırılabilecek bu dönemde ortaya çıkan sözleşme tiplerinden belki de en radikal olanı sıfır saat sözleşmeleridir. Çalışmamızda öncelikle sıfır saat sözleşmesi kavramı açıklanacak, ardından açıklamalar ışığında elde edilen özellikleri irdelenecektir. Sıfır saat sözleşmeleri tür itibariyle oldukça çeşitli gruplara ayrılarak incelenebilir. Ancak çalışmada, öğretide de ağırlık kazanmış bulunun sıfır saat sözleşmesi- çerçeve sıfır saat sözleşmesi ayrımı dikkate alınacaktır. Son olarak sıfır saat sözleşmesinin hukuki niteliği; özellikle iş sözleşmesi niteliği, iş sözleşmesinin unsurları da dikkate alınarak belirlenmeye çalışılacaktır. İlgili bölümde, öğretide sıfır saat sözleşmelerinin iş sözleşmesi niteliği kazanmasına engel olarak ileri sürülen sebepler de ayrıca incelenecektir. Son olarak sıfır saat sözleşmesinin iş sözleşmesi kabul edilmesi varsayımında, uygulanacak hukuk kuralının da tespiti açısından sözleşmenin türü belirlenmeye çalışılacaktır

Anahtar Kelimeler

sıfır saat, sıfır saat sözleşmeleri, esneklik, bağımlılık unsuru

Kaynakça

• Adams A, Mark Freedland ve Jeremias Prassl. ‘The ‘Zero-Hours Contract’:Regulating Casual Work, or Legitimating Precarity?’, University of Oxford Legal Research Paper Series, Paper No: 00/2015.
• Adınır K M, İşverenin Yönetim Hakkı (1. Bası, On İki Levha 2019).
• Akan N, ‘Kısmi Süreli Çalışma’ Yüksek Lisans Tezi Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (2010).
• Asiltürk T, ‘Atipik İstihdam: Part- Time Çalışma’, Yüksek Lisans Tezi Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (2011).
• Astarlı M, İş Hukukunda Çalışma Süreleri (1. Bası, Turhan 2008).
• Atkinson J, Zero-hours Contracts and English Employment Law (2022)13(3) Developments and Possibilities European Labour Law Journal 347-374.
• Aydın U, ‘Çağrı Üzerine Çalışma ve Uygulama Sorunları’ Sicil Dergisi, 8, 2007/4 41- 54.
• Balkan H, Bireysel İş Hukuku Açısından Kısmi Süreli İş Sözleşmeleri (1. Bası, Beta 2021).
• Başbuğ A ve Yücel Bodur M, İş Hukuku (6. Bası, Beta 2021).
• Baysal U, ‘Türk ve Alman Hukukunda Çağrı Üzerine Çalışma’ (2012) 24(1-2) TÜHİS iş Hukuku ve İktisat Dergisi 86- 102.
• Centel T, Kısmi Çalışma (Kazancı Hukuk Yayınları 106, 1992).
• Çelik N, Caniklioğlu N, Canbolat T ve Özkaraca E, İş Hukuku Dersleri (35. Bası, Beta 2022).
• Elise D ve Mechelynck A, ‘Zero-hour contracts and labour law: An antithetical association?’ (2022) 13(3) European Labour Law Journal 339- 346.
• Doğan S, İş Sözleşmesinde Bağımlılık Unsuru (1. Bası, Seçkin 2016).
• Ekmekçi Ö ve Yiğit E, Bireysel İş Hukuku (4. Bası, On İki Levha 2022).
• Erdenk E, İş Hukukunda İsimsiz (Karma ve Kendine Özgü) Sözleşmeler (1. Bası, Legal 2008).
• Erdoğan C, ‘İş Hukukunda Esneklik ile İlgili Yeni Bir Sorun: Sıfır Saat Sözleşmesinin Türk İş Hukuku Açısından Kabul Edilebilirliği’ (2020) 170(15) Terazi Hukuk Dergisi 2021- 2031.
• Erkan Şahin D, Esnek Çalışma Modellerinde Sosyal Güvenlik Uygulamaları, (1. Bası, Legal 2022).
• Erol A, Mukayeseli Hukukta ve Türk Hukukunda İş Sözleşmesinin Bağımlılık Unsuru (1. Bası, Seçkin 2019).
• Eyrenci Ö, Taşkent S, Ulucan D ve Baskan E, İş Hukuku (10. Bası, Beta 2020).
• Güven E ve Aydın U, Bireysel İş Hukuku (6. Bası, Nisan 2020).
• Güzel A, ‘Fabrika'dan Internet'e İşçi Kavramı ve Özellikle Hizmet Sözleşmesinin Bağımlılık Unsuru Üzerine Bir Deneme’, Prof. Dr. Kemal Oğuzman'a Armağan (İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Türk Milli Komitesi Yayını 1997) 83- 126.
• Kara D, ‘İş Sözleşmesi ve Benzer Sözleşmelerden Ayrılması’ Yüksek Lisans Tezi Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (2015).
• Karakoç B, ‘Çalışma Hayatında Esnekleşmenin Geldiği Son Nokta: Sıfır Saat Sözleşmeleri’ (2023) 1(1) Karatekin Hukuk Dergisi 1-17.
• Kaya F, ‘Çağrı Üzerine Çalışmaya Dayalı İş Sözleşmesi’’ (2018) 92(1) İstanbul Barosu Dergisi 303- 325. Kaynar D, Türk Hukukunda Çağrı Üzerine Çalışma (1. Bası, Yetkin 2022).
• Koumenta M ve Williams M, ‘An Anatomy of Zero-hour Contracts in the UK’, (2018) 50(1) Industrial Relations Journal 20–40.
• Man F, ‘Bir Hiper Esnek İstihdam Türü Olarak Sıfır Süreli Sözleşme: Akışkanlardan Gazlara Geçiş mi?’ (2015) 4(8) Hak İş Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi 86- 101.
• Mantouvalou V, ‘Welfare-to-work, zero-hours contracts and human rights’ (2022) 13(3) European Labour Law Journal 431-449.
• Marica M, "On Call (Zero-Hour) Contractual Arrangements: A New Form of Employment, Elements of Compared Law" (2019) 9(1) Juridical Tribune 70-78.
• Meriç N, “Türk ve Alman İş Hukukunda Kısmi Süreli Çalışma” (2005) 2(8) Legal İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Dergisi.
• Mollamahmutoğlu H, Astarlı M ve Baysal U, İş Hukuku Ankara (7. Bası, Lykeion 2022).
• Öztürk B, “İş Hukukunda Sıfır Saat Sözleşmeleri (Karşılaştırmalı Bir İnceleme: İngiltere, İrlanda, Almanya ve Türkiye’de “Sıfır Saat Sözleşmeleri)” Prof. Dr. Münir Ekonomi 85. Doğum Günü Armağanı (On İki Levha 2021).
• Senyen Kaplan E T, Bireysel İş Hukuku (12. Bası, Yetkin 2022).
• Sevimli K A, 4857 sayılı Kanunda Düzenlenen Kısmi Süreli İş Sözleşmeleri (1. Bası, Beta 2019).
• Sümer H H, ‘İş Sözleşmesinin Bağımlılık Unsuru’ (2010) 19(3) Sicil Dergisi 63-73.
• Süzek S, İş Hukuku (23. Bası, Beta 2022).
• Şahin B Ç, Bireysel İş Sözleşmelerine Uygulanacak Hukuku (1. Bası, On İki Levha 2021).
• Tolu Yılmaz H, Dijital Platform Çalışanlarının Hukuki Statüsü (İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku Bakımından) (1. Bası, On İki Levha 2023).
• Tulukçu B, ‘Çağrı Üzerine Çalışmanın Niteliği Bakımından Kısmi Süreli Bir İş Sözleşmesi Bir İş Sözleşmesi Olduğuna ve Bunun Aynı Zamanda Belirli Süreli İş Sözleşmesi Niteliği Kazandırmadığına İlişkin Yargıtay Kararı İncelemesi’ (2008) 16(2) Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 299- 312.
• Tunçomağ K ve Centel T, İş Hukukunun Esasları (9. Bası, Beta 2018).
• Yaşar G S, ‘İşçinin İşverenin Talimatlarına Uyma Yükümlülüğü’ Yüksek Lisans Tezi Başkent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (2020).