To What Extent Does Current Law Effectively Address the Civil Liability of Online Platforms Toward Consumers?

Yıl 2025, Cilt: 15 Sayı: 2, 690 - 745, 31.08.2025

Cemre Polat

https://doi.org/10.32957/hacettepehdf.1665740

Öz

Online platforms are seen as new actors since they go beyond the conventional intermediation activities and exert control and dominance over the content of the distance contracts and the contracting parties. As an outcome of this control and dominance, transaction parties may rely on the intermediating platform more than they rely on each other. Online intermediaries are in principle exempt from the liability arising from the intermediated activity. It is found unfair to apply the liability exemption (safe harbour) to online platforms in the same way as they go beyond conventional intermediary services. Accordingly, there is a need for certainty regarding the conditions under which online platforms will lose the liability exemption. In addition, since it is deemed inadequate to apply the general liability grounds to online platforms, there is a need for the introduction of a liability ground that will be applicable to these platforms. Such needs have triggered new legislative activities in Türkiye and the European Union. However, there are still issues open to criticism in the relevant legislation. In this study, the relevant legislation will be critically analysed, and insufficient aspects will be addressed.

Anahtar Kelimeler

online platform , intermediary service provider , electronic commerce , liability exemption , good Samaritan clause , distance contract , product liability , Digital Services Act , Product Liability Directive , consumer law , the principle of reliance , protection of reliance on third parties , reliance liability

ÇEVRİMİÇİ PLATFORM İŞLETENİN TÜKETİCİYE KARŞI HUKUKİ SORUMLULUĞUNUN DÜZENLENMESİ İHTİYACI NE KADAR KARŞILANDI?

Öz

Çevrimiçi platformlar, klasik aracılık faaliyetinin ötesine geçip aracılık ettikleri mesafeli sözleşmelerin içeriği ve sözleşme tarafları üzerinde kontrol ve hâkimiyet sahibi olduklarından yeni birer aktör olarak görülmektedirler. Bu kontrol ve hâkimiyetin doğal bir sonucu olarak, işlem tarafları birbirlerinden ziyade aracılık eden platforma güven duyarak hareket edebilmektedir. Çevrimiçi ortamda aracılar, kural olarak aracılık ettikleri faaliyetten dolayı sorumlu değildirler. Klasik aracılık faaliyetleri bakımından kabul edilen bu sorumluluk muafiyetinin (güvenli liman), yeni aktörler olarak görülen çevrimiçi platformlara da aynı şekilde uygulanması adil bulunmamaktadır. Bu nedenle, çevrimiçi platformların hangi koşullar altında sorumluluk muafiyetini kaybedeceklerine ilişkin bir belirlilik ihtiyacı doğmuştur. Bununla birlikte, sorumluluğun genel hükümlere bırakılması da yetersiz görüldüğünden bu platformlar bakımından uygulama alanı bulacak sorumluluk sebeplerinin ihdasına da ihtiyaç duyulmuştur. Bu ihtiyaç Türkiye’de ve Avrupa Birliği’nde yasama faaliyetlerine sebebiyet vermiş olsa da bu ilgili mevzuatta eleştiriye açık hususlar mevcuttur. Bu çalışmada ilgili mevzuat çalışmaları değerlendirilip yetersiz görülen yönler tespit edilecektir.

Anahtar Kelimeler

çevrimiçi platform , aracı hizmet sağlayıcı, elektronik ticaret , sorumluluk muafiyeti , iyi samiriyeli klozu , mesafeli sözleşme , ürün sorumluluğu , Dijital Hizmetler Yasası (Tüzüğü) , Ürün Sorumluluğu Yönergesi (Direktifi) , tüketici hukuku , güven ilkesi , güvenin korunması , güven sorumluluğu

Destekleyen Kurum

Bu makale TÜBİTAK tarafından desteklenen “Çevrimiçi Platformlarda Yatırımcının ve Tüketicinin Korunması” (123K086) başlıklı proje kapsamında yazılmıştır. Yazar, sağlanan destek için TÜBİTAK Araştırma Destek Programları Başkanlığı’na teşekkürlerini sunar.

Kaynakça

• Adam L und Micklitz H-W, ‘Verbraucher und Online-Platformen’ in Hans-W Micklitz et al. (Hrsg), Verbraucherrecht 2.0 - Verbraucher in der digitalen Wert (1. Aufl, Nomos 2017).
• Arat A ve Akıncı E, ‘2022/0302 Sayılı Avrupa Birliği Yeni Ürün Sorumluluk Direktif Teklifinin Getirdikleri Üzerine Bir Değerlendirme’ (2024) 82 İstanbul Hukuk Mecmuası 363.
• Arroyo Amayuelas E, ‘Art. 14 Hosting’ in Reiner Schulze and Dirk Staudenmayer (eds), EU Digital Law (1. edn, Beck, Nomos, Hart 2020).
• Atamer YM ve Baysal B (Edt), Ürün Sorumluluğu - Sorumluluk Hukuku Konferansları - I (1. Baskı, On İki Levha Yayıncılık 2022).
• Atamer YM ve Kurtulan Güner G, ‘Ürün Güvenliği ve Teknik Düzenlemeler Kanunu Ile İmalatçının Sorumluluğu Konusu Türk Hukuku Açısından Çözülmüş Müdür?’ (2021) 70 AÜHFD 543.
• Bolger v Amazon.com, 53 Cal App5th 431 (Cal Ct App 2020).
• Busch C, ‘The Rise of the Platform Economy: A New Challenge for EU Consumer Law?’ (2016) 5 Journal of European Consumer and Market Law 3.
• ——, ‘Effektiver Verbraucher-Schutz im Online-Handel: Verantwortung und Haftung von Internetplatformen’ [2019] Verbraucherzentrale Bunderverband.
• ——, ‘Rethinking Product Liability Rules for Online Marketplaces: A Comparative Perspective (10 Şubat 2021)’ (2021) <https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=3784466>.
• ——, ‘Model Rules on Online Platforms’ (European Law Institute 2020).
• Büyüksagis E, Cumalıoğlu E ve Kahveci D, E-Ticaret ve Çevrimiçi Pazaryerleri Üzerinden Satılanın Ayıbından Sorumluluk (1. Baskı, On İki Levha Yayıncılık 2023).
• Case C-203/99, Veedfald / Århus Amtskommune [2001] ECR I-3569 (CJEU).
• Çilenti Konuralp A, Üçüncü Kişi Yararına Sözleşme (1. Baskı, On İki Levha Yayıncılık 2020).
• Collier RB, Dubal VB and Carter CL, ‘Disrupting Regulation, Regulating Disruption: The Politics of Uber in the United States’ (2018) 16 Perspectives on Politics 919.
• Hofmann F, ‘Art. 6 Hosting’ in Franz Hofmann und Benjamin Raue (Hrsg), Digital Services Act - Gesetz über Digitale Dienste (1. Aufl, Nomos, Manz, Helbing Lichtenhahn 2023).
• Howells G, ‘Protecting Consumer Protection Values in the Fourth Industrial Revolution’ (2020) 43 Journal of Consumer Policy 145.
• Kaçmaz Adak M, ‘Medeni Hukukta Yaratılan Hukuki Görünüşe Güvenin Olumlu Korunması’ (Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi 2023).
• Kanışlı E, ‘Ürün Güvenliği ve Teknik Düzenlemeler Kanunu (ÜGTDK) Uyarınca Üreticinin Sorumluluğu’ (2020) 78 İstanbul Hukuk Mecmuası 1413.
• Karabudak HB vd., ‘Dijital Pazarlara İlişkin Türk Hukukundaki Düzenleme Çalışmalarının Uluslararası Örnekler Işığında Rekabet Hukuku ve Politikası Çerçevesinde Değerlendirilmesi’ (TEPAV 2024) <https://www.tepav.org.tr/upload/files/1710479137-4.Dijital_pazarlara_iliskin_Turk_hukukundaki_duzenlemeler.pdf> Erişim Tarihi: 14 Ağustos 2024.
• Karaşahin YA, ‘Ürün Güvenliği ve Teknik Düzenlemeler Kanunu’nda Yer Alan Ürün Sorumluluğu Kuralları ile Ürün Güvenliği Kurallarının İlişkisi’ (2023) 72 Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 1389.
• Kırca Ç, Bilgi Vermeden Dolayı Üçüncü Kişiye Karşı Sorumluluk (1. Baskı, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü 2004).
• Koch BA et al., ‘Response of the European Law Institute to the Public Consultation on Civil Liability - Adapting Liability Rules to the Digital Age and Artificial Intelligence’ (2022) 13 JETL 25.
• Korkmaz Göka E, ‘Elektronik Ticaret Platformlarının Üçüncü Kişilerin Fikri ve Sınai Hakkını İhlal Eden İçerikten Kaynaklanan Hukuki Sorumluluğu.’ (2024) 30 Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi 994.
• Köhler M, ‘Art. 6 Hosting’ in Ralf Müller-Terpitz und Markus Köhler (Hrsg), Digital Services Act: DSA Gesetz über digitale Dienste (1. Aufl, CH Beck 2024).
• Machnikowski P, ‘The Principles of European Tort Law and Product Liability’ (2024) 15 Journal of European Tort Law 31.
• Neidinger P und Wildgans J, ‘§ 3 Haftung Der Anbieter von Vermittlungsdiensten’ in Torsten Kraul (Hrsg), Das neue Recht der digitalen Dienste (1. Aufl, Nomos 2023).
• Oberdorf v Amazon.com, 930 F 3 d 136 (3 d Cir 2019).
• Özden Çelt D, ‘Ürün Sorumluluğunda Yaşanan Güncel Gelişme: 7223 Sayılı Ürün Güvenliği ve Teknik Düzenlemeler Kanunu’ (2021) 7 AndHD 73.
• Polat C, ‘Türk ve Avrupa Birliği Hukukunda Ürün Sorumluluğu’ (2021) 70 AÜHFD 973.
• ——, Sözleşme Dışı Sorumluluk Hukukunda Otonom Sistemler (1. Baskı, Yetkin Hukuk Yayınları 2022).
• Polat C and Özçelik ŞB, ‘Locating Online Platforms in the Right Place: Between the Digital Services Act and the Liability Law’ (2023) 12 Journal of European Consumer and Market Law 168.
• Spindler G, ‘Der Vorschlag für ein Neues Haftungsregime für Internetprovider - Der EU-Digital Services Act (Teil 1)’ (2022) 2021 GRUR - Gewerblicher Rechtsschutz und Urheberrecht 545.
• Twigg-Flessner C, ‘Guiding Principles for Updating the Product Liability Directive for the Digital Age’ <https://europeanlawinstitute.eu/fileadmin/user_upload/p_eli/Publications/ELI_Guiding_Principles_for_Updating_the_PLD_for_the_Digital_Age.pdf> Erişim Tarihi: 27 Eylül 2024.
• Ülgen H, Türk Ticaret Hukukunda Hukuki Görünüş Nazariyesi (Ticari İşletme Bakımından Uygulama) (Vedat Kitapçılık 2005).
• Vilgertshofer F, Online-Platformen und Vertragliche Haftung (1. Aufl, CH Beck 2019).