SAĞLIK HİZMETLERİNİN UZAKTAN SUNUMU KAPSAMINDA ONLİNE PLATFORMLARIN HUKUKEN DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2025, Cilt: 15 Sayı: 2, 129 - 168, 31.08.2025

Merve Aysegul Kulular

https://doi.org/10.32957/hacettepehdf.1706786

Öz

İnternetin yaygınlaşmasının sağlık sektörüne etkilerinden biri teletıp uygulamalarıdır. Önceleri sağlık hizmetlerine erişim imkânının bulunmadığı okyanus yahut uzay gibi alanlar için uygulanagelmekte olan uzaktan sağlık hizmetleri özellikle pandemi döneminde karasal ortamlarda da yaygınlaşmış ve sonrasında mekânsal sınırların ortadan kaldırılarak sunulan sağlık hizmeti kalitesinin artırılması amacıyla yaygın hale gelmiştir. Teletıp kapsamında sunulan uzaktan sağlık hizmetleri ise Uzaktan Sağlık Hizmetlerinin Sunumu Hakkında Yönetmelik kapsamında düzenlenmiş ve teletıp kapsamında sunulan hizmetlerin neler olabileceği, bu hizmetleri kimlerin sunabileceği ve bunların nasıl denetleneceği belirtilmiştir. Her ne kadar uzaktan sağlık hizmetlerinin hukuki çerçevesi belirtilmiş olsa da bu hizmeti sunabilecek sağlık tesislerinin, yerine getirmesi gereken yükümlülüklere uymayan birçok sosyal medya platformunda yahut sağlık platformlarında yetkisiz kişiler tarafından sunulan teletıp uygulamalarına sıkça rastlanılmaktadır.
Bu çalışma ile kişinin en temel haklarından olan yaşama hakkının ihlaline neden olabilen paylaşımlardan doğan zarardan sorumluluğun gerek dezenformasyonu yasaklayan TCK kapsamında gerekse TKHK, TBK ve KVKK bağlamında analiz edilmesi amaçlanmıştır. Uzaktan sağlık hizmetleri hem platformlar bağlamında hem de cerrahi robotlar ile doğrudan uygulama bağlamında incelenmiştir. Uzaktan Sağlık Hizmetlerinin Sunumu Hakkındaki yönetmeliğin yalnızca teletıp hizmeti sunan sağlık tesisleri için değil ayrıca yetkilendirilmediği halde teletıp hizmeti sunarak halk sağlığını tehdit eden sağlık platformları üzerinden yapılan gerek vatandaşların gerekse hekimlerin paylaşımlarını kapsayacak şekilde uyarlanması ve internet üzerinden yapılan teletıp kapsamındaki içeriklerin denetlenerek Anayasal haklardan olan yaşama hakkının işlevsel olarak korunması gerektiği sonucuna ulaşılmıştır

Anahtar Kelimeler

Teletıp , uzaktan sağlık hizmetleri , hekimin sorumluluğu , cerrahi robotlar , sosyal medya platformları

LEGAL ASSESSMENT ON ONLINE PLATFORMS IN THE CONTEXT OF REMOTE HEALTHCARE SERVICES

Öz

Remote health services, which were previously applied in areas such as oceans or space where access to health services was not available, became permanent and widespread in order to eliminate boundaries to increase the quality of health services. Telemedicine is regulated within the scope of the Regulation on the Provision of Remote Health Services, specifying what services can be provided within the scope of telemedicine, who can provide these services and how they will be supervised. Despite the regulation, on the interent there are many platforms where telemedicine applications provided by unauthorized persons.
This study analyses the legal liability for the damage caused by healthcare content that has potential to deprive a person of life arbitrarily or unlawfully. This work aims to discuss liability within the scope of the Turkish Penal Code prohibiting disinformation and in the context of the Consumer Protection Law, Turkish Code of Obligations and Personal Data Protection Law. This study discussess remote healthcare services both in the context of platforms, and surgical robots. It illustrates the urgent need for amendments on the Regulation on the Provision of Remote Health Services and relevant legislations to establish a clear legal framework for the provision of remote health services including healthcare contents or other unauthorized telemedicine practices provided on internet platforms.

Anahtar Kelimeler

Telemedicine , remote healthcare services , medical liability , robotics in surgery , social media platforms

Kaynakça

• Akalın B ve Demirbaş MB, ‘Rehabilitasyon Hizmetlerinde Yapay Zekâ’ (2022) 6(2) Acta Infologica 141-161.
• Akgün Z, ‘Uzaktan Sağlık Hizmetlerinin Sunumu Hakkında Yönetmelik’in Değerlendirilmesi’ (2021) 8(4) Türkiye Biyoetik Dergisi 194-198.
• Akimenko GV, Natcheva LV, Lopatin AA, Seledtsov AM ve Kirina YY, ‘Infomedy: Fake News in a Pandemic’ (2021) 2(3) Bulletin of Social Sciences and Humanities 43-52.
• Anayasa Mahkemesi, E.2004/114. K.2007/85. (22.11.2007) <https://normkararlarbilgibankasi.anayasa.gov.tr/Dosyalar/Kararlar/KararPDF/2007-85-nrm.pdf> erişim tarihi 07 Temmuz 2024.
• Anayasa Mahkemesi, Onur Arslan Başvurusu. B. No:2017/17652, (15.12.2020).
• <https://kararlarbilgibankasi.anayasa.gov.tr/BB/2017/17652> erişim tarihi 26 Temmuz 2024.
• Anayasa Mahkemesi, Tevfik Gayretli Başvurusu. B. No:2014/18266, (25.01.2018).
• <https://kararlarbilgibankasi.anayasa.gov.tr/BB/2014/18266> erişim tarihi 25.07.2024.
• Araújo MGL, Rocha EGM, Oliveira JM, Araújo KCP, Silva MRS, Ponte NL, Oliveira TRS, Barbosa DF, Alves PC, Santos JCS ve Leão TCCC, ‘Fake News Knowledge Profile in Brazil during the COVID-19 Pandemic’ (2021) 10(14) Research, Society and Development 1-11.
• Ashrafi-rizi H ve Kazempour Z, ‘Tumor of Misinformation Consumption and Sharing among People in Coronavirus (COVID-19) Crisis; A Commentary’ (2020) 6(2) Journal of Contemporary Medical Sciences 85-87.
• Balaban MF ve Kulular İbrahim MA, ‘Chat GPT Gibi Sohbet Yazılımlarının (Sohbet Botları/ Chatbots) Neden Olduğu Hukuka Aykırılıkların Önlenmesi’ (2023) 5(2) Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 747-789.
• Balcı M ve Çakır K, ‘Halkı Yanıltıcı Bilgiyi Alenen Yayma Suçu (TCK m. 217/A)’ (2023) 9(1) Anadolu Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 1-17.
• Bilge ME, Karasu R ve Kulular İbrahim MA, ‘Protection of Personal Rights in Healthcare Sector: The Right to Make Choices and the Right to Privacy’ iç Gökhan Aba (ed), New Approaches in Health Sciences (Berlin Peter Lang GmbH 2019) 193-208.
• Birinci Ş, Ülgü MM, Feyzioğlu SB, Sebik NB ve Yarbay Y, ‘Uzaktan Sağlık Hizmetlerinin Sunumu Hakkında Yönetmelik Kapsamında Türkiye'de Sağlık Hizmetleri: Bir Geleneksel Derleme Çalışması’ (2023) 8(3) Türkiye Klinikleri Sağlık Bilimleri Dergisi 514-522.
• Cavlak H ve Bostancıoğlu D, ‘Avrupa Birliği'ne Uyum Sürecinde Türkiye’deki Sağlık ve Hasta Hakları’ (2015) 2(2) International Anatolia Academic Online Journal 27-42.
• Chauhan P, Bali A ve Kaur S, ‘Breaking Barriers for Accessible Health Programs: The Role of Telemedicine in a Global Healthcare Transformation’ iç Transformative Approaches to Patient Literacy and Healthcare Innovation (IGI Global 2024) 283-307.
• Dijck JV, ve Poell T, ‘Understanding the Promises and Premises of Online Health Platforms’ (2016) 3(1) Big Data & Society 1-11.
• Dilbaz B, Kaplanoğlu M ve Kaya Kaplanoğlu D, ‘Teletıp ve Telesağlık: Geçmiş, Bugün ve Gelecek’ (2020) 4(1) Eurasian Journal of Health Technology Assessment: EHTA 40-56.
• Dk D, Av M ve Av B, ‘Social Networks' Reaction to the "Infodemic"’ (2020) 19 The Youth, Society, Modern Science, Technology and Innovation 95-97.
• Doarn CR, Nicogossian AE ve Merrell RC, ‘Applications of Telemedicine in the United States Space Program’ (2009) 4(1) Telemedicine Journal 19-30.
• Doğan B, Karşılaştırmalı Hukukta Anayasal Bir Hak Olarak Kişisel Verilerin Korunması Hakkı (Adalet Yayınevi 2023).
• Doğramacı YG, ‘Teletıp, Sağlık Turizmi ve Uzaktan Sağlık Hizmetleri: Mesafeli Sözleşmeler’ (2020) 78(2) İstanbul Hukuk Mecmuası 657-710.
• Gürsel Düğmeci E ve Düğmeci F, ‘Özel Hayatın Gizliliği Kapsamında Kişisel Verilerin Korunması Yöntemlerinden Biri Olarak Erişimin Engellenmesi’ iç Cemil Kaya (ed) Kişisel Verilerin Korunması Hukuku ve Bilgi Edinme Hukuku: Çeşitli Açılardan Bakış (Oniki Levha 2023) 291-330.
• Eroğlu Durkal M ve Üşenmez H, ‘Yargı Kararları Işığında Türk Hukukunda Sağlık Hizmetinin Yürütülmesinde Ortaya Çıkan Organizasyon Kusurları’ (2023) 18(2) Erciyes Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 858-930.
• Eyüboğlu E ve Kodak D, ‘İnfodemi ve Dijital Kamusal Alan: Afet Dönemi Özelinde Bir Araştırma’ (2023) 8(18) TRT Akademi 528-551.
• Gedikli AT, Karşılaştırmalı Hukukta Yalan Haberlerin Önlenmesi ve Uygulanabilecek Yaptırımlar (Adalet Yayınevi 2024).
• Goh JM, Gao G ve Agarwal R, ‘Evolving Work Routines: Adaptive Routinization of Information Technology in Healthcare’ (2011) 22(3) Information Systems Research 565-585.
• Goh JM, Gao G ve Agarwal R, ‘The Creation of Social Value: Can an Online Health Community Reduce Rural–Urban Health Disparities?’ (2016) 40(1) MIS Quarterly 247-264.
• Gölbaşı SD, Metintaş S ve Önsüz MF, ‘Web Sitelerinde Yer Alan COVID-19 ile ilişkili Mitlerin İnfodemi Açısından Değerlendirilmesi: Bir İçerik Analizi’ (2022) 20(1) Turkish Journal of Public Health 138-151.
• Goldin DS, ‘Keynote Address: Second NASA/Uniformed Services University of Health Science’ (1995) 19(1) Journal of Medical Systems 9-14.
• Guo S, Guo X, Fang Y ve Vogel D, ‘How Doctors Gain Social and Economic Returns in Online Health-Care Communities: A Professional Capital Perspective’ (2017) 34(2) Journal of Management Information Systems 487-519.
• Gürgüze G ve Türkoğlu İ, ‘Kullanım Alanlarına Göre Robot Sistemlerinin Sınıflandırılması’ (2019) 31(1) Fırat Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi 53-66.
• Güven A ve Kılınç İ, ‘Sağlık İşletmelerinde Endüstri 4.0 Kapsamında Örgütsel Değişim Üzerine Bir Araştırma’ (2022) 2(2) Uluslararası İşletme Bilimi ve Uygulamaları Dergisi 89-112.
• Hadian M, Jelodar ZK, Khanbebin MJ, Atafimanesh P, Asiabar AS ve Dehagani SMH ‘Challenges of Implementing Telemedicine Technology: A Systematized Review’ (2024) 15(8) International Journal of Preventive Medicine 1-7.
• Hasoğlu A ve Şeker Z, ‘İdarenin Teletıp Uygulamalarının Pandemi Boyutuyla İncelenmesi’ (2024) 1(1) Balıkesir Üniversitesi Hukuk Dergisi 54-89.
• Kent B, ‘Alman Hukukunda Sosyal Ağlarda Yalan Haber ile Mücadele’ iç Bülent Kent ve Merve Ayşegül Kulular İbrahim(ed) Sosyal Medya Hukuku ve Yalan Haber (Adalet Yayınevi 2022) 9-36.
• Kılıç NB, Türk Hukukunda Sosyal Ağ Sağlayıcıların Denetimi (Adalet Yayınevi 2023).
• Koyuncu Aktaş N, ‘Hekim ve Hastanenin Cerrahi Robot Kullanımının Hastaya Verdiği Zarardan Sorumluluğu’ (2021) 29(3) Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 1693-1737.
• Kukkonen CA, ‘NASA High Performance Computing, Communications, Image Processing, and Data Visualization-Potential Applications to Medicine’ (1995) 19(3) Journal of Medical Systems 263-273.
• Kulular İbrahim MA, ‘Avustralya Hukukunda Yalan Haber’ iç Bülent Kent ve Merve Ayşegül Kulular İbrahim (ed) Sosyal Medya Hukuku ve Yalan Haber (Adalet Yayınevi 2022) 73-100.
• Kulular İbrahim MA, ‘Legal Challenges of Artificial Intelligence in Healthcare’ iç Muharrem Kılıç ve Sezer Bozkuş Kahyaoğlu (ed) Algorithmic Discrimination and Ethical Perspective of Artificial Intelligence (Springer 2024) 147-160.
• Kulular İbrahim MA, ‘Psikolojik Planlı Eskitme ve COVID 19 Pandemisinde Durum’ (2021) 12(47) Türkiye Adalet Akademisi Dergisi 391-406.
• Narbay Ş ve Kirazlı ŞN, ‘Otonom Araçlarda Yapay Zekâ, Kişisel Verilerin İşlenmesi ve Sonuçları’ (2023) 11(1) Sakarya Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 49-65.
• Özçelik ŞB, ‘Yapay Zekanın Veri Koruma, Sorumluluk ve Fikri Mülkiyet Açısından Ortaya Çıkardığı Hukuki Gereksinimler’ (2021) 66 Adalet Dergisi 87-116.
• Özdemir H, ‘Hekimin Hukuki Sorumluluğu’ (2016) 11(1) Erciyes Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 33-81.
• Pardue D, ‘NASA Doc Treats Patients Out of This World’ (2008) 34(4) The Physician Executive 12-16.
• Roberts D ve Luce E, ‘As Service Industries Go Global More White Collar Jobs Follow’ The New York Times <https://archive.nytimes.com/www.nytimes.com/financialtimes/business/FT1059479146446.html> erişim tarihi 12 Aralık 2023.
• Samur BM, Polat A ve Canpolat M, ‘Albinizm Temelinde Engelli/Kısıtlı Çocukların Sosyal ve Hukuki Problemleri Üzerine Değerlendirme’ (2022) 7(13) Çocuk ve Medeniyet Dergisi 29-65.
• Serper M ve Volk ML, ‘Current and Future Applications of Telemedicine to Optimize the Delivery of Care in Chronic Liver Disease’ (2018) 16(2) Clinical Gastroenterology and Hepatology 157-161.
• T.C. Sağlık Bakanlığı Hudut ve Sahiller Sağlık Genel Müdürlüğü, ‘Hudut ve Sahiller Sağlık Genel Müdürlüğünün Kuruluşu ve Tarihsel Gelişimi’ (2015) <https://www.hssgm.gov.tr/Tarihce> erişim tarihi 12 Ağustos 2024.
• T.C. Sağlık Bakanlığı, ‘Uzaktan Hasta Değerlendirme’ <https://uhds.saglik.gov.tr/uhds/#/> erişim tarihi 20 Temmuz 2024.
• Taş M, ‘Kişisel Sağlık Bilgi Yönetimi ve Kişisel Sağlık Yönetimi Asistan Tasarımı’ (Yüksek Lisans Tezi Sakarya Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü 2012).
• World Health Organisation / Institutional Repository for Information Sharing, ‘A Health Telematics Policy in Support of WHO's Health-For-All Strategy for Global Health Development: Report Of The WHO Group Consultation On Health Telematics’ <https://iris.who.int/handle/10665/63857> erişim tarihi 16 Aralık 2024.
• World Health Organisation, ‘Consolidated Telemedicine Implementation Guide’ (2022) <https://www.who.int/publications/i/item/9789240059184> erişim tarihi 11 Haziran 2024.
• Yiğit S, Berşe S ve Dirgar E, ‘Yapay Zekâ Destekli Dil İşleme Teknolojisi Olan ChatGPT’nin Sağlık Hizmetlerinde Kullanımı’ (2023) 7(1) Eurasian Journal of Health Technology Assessment (EHTA) 57-65.
• Zeltzer D, Einav L, Rashba J ve Balicer RD, ‘The Impact of Increased Access to Telemedicine’ (2024) 22(2) Journal of the European Economic Association 712-750.
• Zhang X, Guo F, Xu T ve Li Y, ‘What Motivates Physicians to Share Free Health Information on Online Health Platforms?’ (2020) 57(2) Information Processing and Management 1-15.