Öz
Osmanlı Devleti’nin önemli gelir kaynakları arasında yer alan ve gayrimüslim tebaadan alınan cizye vergisi, İslam hukukunun bir gereği olarak, devletin kuruluşundan itibaren, önceleri haraç XVI. yüzyıldan itibaren cizye adı altında, bazı dönemlerde hane olarak bazı dönemlerde baş vergisi olarak zaman içerisinde bir takım değişiklikler geçirerek toplanmış, 1856 yılında askeri bedele çevrilmiş, 7 Ağustos 1909 tarihinde cizyenin son bakiyesi olan askerlik vergisi de tamamiyle kaldırılmış ve umumi askerlik mecburiyeti getirilmiştir.
Harput Kazası’na ait MAD.d 5961 numaralı 13 Zilhicce 1102 (7 Eylül 1691) ve 13 Zilhicce 1103 (26 Ağustos 1692) tarihlerine ait olan bu defter, Veziriazam Köprülüzade Mustafa Paşa’nın yaptığı cizye reformundan sonra tutulmuştur. Ait olduğu dönemde Harput Kazası’nda ikamet eden ve geçici bir süreliğine bulunan gayrimüslimler ve cizye reformunun uygulanması ile ilgili önemli bilgiler içermektedir.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- AKGÜNDÜZ, Ahmet (1990), Osmanlı Kanunnameleri ve Hukuki Tahlilleri, I.Kitap, Fey Vakfı, İstanbul.
- AYCİBİN, Zeynep (2001), XVII. yüzyıl Sadrazamlarından Köprülü-zâde Mustafa Paşa Döneminde Osmanlı Devleti’nin Siyasi ve Sosyal Durumu, (Mimar Sinan Üniv. Sos. Bil. Ens. Basılmamış Yükseklisans Tezi), İstanbul.
- BAYKARA, Tuncer (2002), “Kaza”, DİA, C.25, Ankara, s.119-120.
- Defterdar Sarı Mehmed Paşa (1995), Zübde-i Vekayiât Tahlil ve Metin (1066-1116/1656-1704), (haz. Abdülkadir Özcan), TTK, Ankara.
- ERKAL, Mehmet (1993), “Cizye”, DİA, C.8, Ankara, s.42-45.
- ERYILMAZ, Bilal (1996), Osmanlı Devletinde Gayrimüslim Tebaanın Yönetimi, Risale Basın Yayın, 2.baskı, İstanbul.
- İNALCIK, Halil (1993), “Cizye”, DİA, C.8, Ankara, s.45-48.
- İPŞİRLİ, Mehmet (1998), “Hükümet (Osmanlı Devleti’nde Hükümet/Tanzimat Öncesi)”, DİA, C.18, Ankara, s.470-471.
- KENANOĞLU, M.Macit (2013), “Zimmi”, DİA, C.44, Ankara, s.438-440.
Öz
The Jizya that was the major source of income of the Ottoman Empire and was applied for Non-Muslim vassal was collected by a number of changes over time as a requirement of Islamic law, from establishing the state, as the tribute firstly and as the capitation tax after XVI. Century, as a house or capitation tax for some periods; and it was converted to the military rate in 1856; on August 7, 1909, military duty also completely removed as final balance of the jizya, general military service obligation has been applied.
Harput District’s MAD.d 5961 numbered 13 Hijjah 1102 (7 September 1691) and 13 Hijjah 1103 (26 August 1692) dated this book was kept after Grand Vizier Köprülüzade Mustafa Pasa’s jizya reform. It includes important knowledge of its periods’ Harput District’s permanent or temporary Non-Muslim residents, and implementation of the jizya reform.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- AKGÜNDÜZ, Ahmet (1990), Osmanlı Kanunnameleri ve Hukuki Tahlilleri, I.Kitap, Fey Vakfı, İstanbul.
- AYCİBİN, Zeynep (2001), XVII. yüzyıl Sadrazamlarından Köprülü-zâde Mustafa Paşa Döneminde Osmanlı Devleti’nin Siyasi ve Sosyal Durumu, (Mimar Sinan Üniv. Sos. Bil. Ens. Basılmamış Yükseklisans Tezi), İstanbul.
- BAYKARA, Tuncer (2002), “Kaza”, DİA, C.25, Ankara, s.119-120.
- Defterdar Sarı Mehmed Paşa (1995), Zübde-i Vekayiât Tahlil ve Metin (1066-1116/1656-1704), (haz. Abdülkadir Özcan), TTK, Ankara.
- ERKAL, Mehmet (1993), “Cizye”, DİA, C.8, Ankara, s.42-45.
- ERYILMAZ, Bilal (1996), Osmanlı Devletinde Gayrimüslim Tebaanın Yönetimi, Risale Basın Yayın, 2.baskı, İstanbul.
- İNALCIK, Halil (1993), “Cizye”, DİA, C.8, Ankara, s.45-48.
- İPŞİRLİ, Mehmet (1998), “Hükümet (Osmanlı Devleti’nde Hükümet/Tanzimat Öncesi)”, DİA, C.18, Ankara, s.470-471.
- KENANOĞLU, M.Macit (2013), “Zimmi”, DİA, C.44, Ankara, s.438-440.
Ayrıntılar
| Bölüm | Araştırma Makalesi |
|---|---|
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 15 Mart 2018 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2017 Cilt: 4 Sayı: 1 |
