OSMANLI’DAN CUMHURİYET’E HARPUT VALİLERİ (Harput-Mamuretül-Aziz-Elaziz 1834-1923)

Yıl 2023, Cilt: 10 Sayı: 20, 1 - 16, 20.12.2023

Ahmet Aksın

Öz

Harput Tarihi üzerine birçok araştırma yapılmasına rağmen birinci derecede şehrin idarecisi olan Valiler hakkında bugüne kadar her hangi bir çalışma yapılmamıştır. Özellikle Mamuretü’l-Aziz Salnamelerinde verilen “görev yapan valiler” başlığı altındaki vali isimlerinin ve görev tarihlerinin yanlış olduğu uzun zamandır dikkatimizi çekmekteydi. Salnamelerdeki bu yanlışlık konuyla ilgili araştırmacıların da (özellikle yerel tarihçiler) bu bilgileri kullanmasından dolayı sürekli tekrar edilmekteydi. Yaptığımız bu çalışmada Osmanlı Arşivindeki belgeleri titizlikle takip ederek bu hususta elimizden geldiğince görev yapmış olan valileri atama tarihleriyle birlikte sırasıyla tespit ettik. Çalışmamızda, Harput’un Eyalet haline getirilmesinden önce Sancak olarak bağlı olduğu Diyarbakır Eyalet valilerinin, 1834 yılından sonra Harput’ta genellikle ikamet etmelerinden dolayı, bu tarihte Diyarbakır Valisi olan Reşit Mehmet Paşa ile başladık. Çünkü Mehmet Reşit Paşa ve sonraki Diyarbakır valileri dönemlerinde şehrin tarihinde de önemli gelişmeler olacak ve şehir aşağı ovaya yani bugünkü Elazığ şehrinin kurulu olduğu bölgeye taşınmaya başlayacaktır.

Anahtar Kelimeler

Harput, Mamuretü’l Aziz, Osmanlı Tarihi, Harput Valileri

Kaynakça

• A.} MKT. Dosya No: 37, Gömlek No: 81
• A.} MKT. Dosya No: 90, Gömlek No: 2
• A.} MKT. Dosya No:51, Gömlek No: 96
• A.} MKT. MHM. Dosya No: 657, Gömlek No: 10
• A.} MKT. NZD., Dosya No: 13, Gömlek No: 40
• BEO., Dosya No: 1433, Gömlek No: 107423
• BEO., Dosya No: 2111, Gömlek No: 158302
• BEO., Dosya No: 3697, Gömlek No: 277263
• BEO., Dosya No: 3937, Gömlek No: 296717
• BEO., Dosya No: 3957, Gömlek No: 296717
• BEO., Dosya No: 4483, Gömlek No: 336163
• BEO., Dosya No: 4523, Gömlek No: 339158
• BEO., Dosya No: 4572, Gömlek No: 342864
• BEO., Dosya No: 4596, Gömlek No: 344685
• C..DH.., Dosya No: 31, Gömlek No: 1549
• DH. MTV.., Dosya No: 56, Gömlek No: 1
• DH. ŞFR., Dosya No: 423, Gömlek No: 118
• DH. ŞFR., Dosya No: 655, Gömlek No: 11
• DH. ŞFR., Dosya No: 659, Gömlek No: 53
• DH. ŞFR., Dosya No: 668, Gömlek No: 23
• DH. TMIK. S.., Dosya No: 431, Gömlek No: 22
• DH. TMIK.M.., Dosya No: 123, Gömlek No: 8
• DH. TMIK.S.., Dosya No: 20, Gömlek No: 31
• DH. TMIK.S.., Dosya No: 32, Gömlek No:14
• DH.TMIK.S.. Dosya No: 12, Gömlek No: 18
• DH.TMIK.S.., Dosya No: 65, Gömlek No: 1316
• İ. DUİT., Dosya No: 41, Gömlek No: 47
• İ. DUİT., Dosya No: 42, Gömlek No: 4
• İ..DH.., Dosya No: 1039, Gömlek No: 81743
• İ..DH.., Dosya No: 1076, Gömlek No: 84452
• İ..DH.., Dosya No: 1146, Gömlek No: 89280
• İ..DH.., Dosya No: 1146, Gömlek No: 89353
• İ..DH.., Dosya No: 1146, Gömlek No: 89355
• İ..DH.., Dosya No: 1146, Gömlek No: 89368
• İ..DH.., Dosya No: 120, Gömlek No: 6090
• İ..DH.., Dosya No: 1244, Gömlek No: 97451
• İ..DH.., Dosya No: 1282, Gömlek No: 100916
• İ..DH.., Dosya No: 1295, Gömlek No: 101844
• İ..DH.., Dosya No: 1317, Gömlek No: 60
• İ..DH.., Dosya No: 1318, Gömlek No: 72
• İ..DH.., Dosya No: 1328, Gömlek No: 41
• İ..DH.., Dosya No: 1411, Gömlek No: 41
• İ..DH.., Dosya No: 1413, Gömlek No: 22
• İ..DH.., Dosya No: 1448, Gömlek No: 1
• İ..DH.., Dosya No: 1449, Gömlek No: 43
• İ..DH.., Dosya No: 1469, Gömlek No: 90
• İ..DH.., Dosya No: 1470, Gömlek No: 55
• İ..DH.., Dosya No: 1470, Gömlek No: 86
• İ..DH.., Dosya No: 1476, Gömlek No: 57
• İ..DH.., Dosya No: 1479, Gömlek No: 50
• İ..DH.., Dosya No: 1490, Gömlek No: 38
• İ..DH.., Dosya No: 1492, Gömlek No: 27
• İ..DH.., Dosya No: 1495, Gömlek No: 27
• İ..DH.., Dosya No: 18, Gömlek No: 860
• İ..DH.., Dosya No: 262, Gömlek No: 16302
• İ..DH.., Dosya No: 607, Gömlek No: 42293
• İ..DH.., Dosya No: 655, Gömlek No: 45569
• İ..DH.., Dosya No: 689, Gömlek No: 48156
• İ..DH.., Dosya No: 715, Gömlek No: 49973
• İ..DH.., Dosya No: 737, Gömlek No: 60392
• İ..DH.., Dosya No: 827, Gömlek No: 66621
• İ..DH.., Dosya No: 842, Gömlek No: 67672
• İ..DH.., Dosya No: 868, Gömlek No: 69430
• İ..DH.., Dosya No: 871, Gömlek No: 69626
• İ..DH.., Dosya No: 919, Gömlek No: 72897
• İ..DH.., Dosya No:1215, Gömlek No: 95175
• İ..DH..,Dosya No: 1039, Gömlek No: 81750
• İ.DH..,Dosya No: 1296, Gömlek No: 11
• İ.MVL.., Dosya No: 215, Gömlek No: 7106
• İ.MVL.., Dosya No: 98, Gömlek No: 2090
• İ.TAL., Dosya No: 3794, Gömlek No: 284480
• İ.TAL., Dosya No: 467, Gömlek No: 5
• İ.DUİT. Dosya No: 41, Gömlek No: 66
• MF.MKT, Dosya No: 451, Gömlek No: 42
• MHM. 257, Hüküm 959
• MHM. 258, Hüküm 175
• MHM. 259, Hüküm 11
• MHM. 259, Hüküm 423
• MV. Dosya No: 235, Gömlek No: 173
• MV. Dosya No: 248, Gömlek No: 2
• MV.Dosya No: 249, Gömlek No: 125
• ŞD. Dosya No: 1483, Gömlek No: 2
• ŞD. Dosya No: 3109, Gömlek No: 64
• Y.A.RES. Dosya No: 76, Gömlek No: 46
• Y.MTV. Dosya No: 156, Gömlek No:159
• Y.PRK.UM. Dosya No, 59, Gömlek No: 94
• 1307 Tarihli Mamuretü’l- Aziz Salnamesi
• 1310 Tarihli Mamuretü’l-Aziz Salnamesi
• Aksın, A. (1998). Harput Eyaletinde Tanzimat’ın Uygulanması ve Karşılaşılan Güçlükler, Türk Tarih Kurumu Belleten Dergisi, C. LXII (235), Ankara.
• Aksın, A. (1999). 19. Yüzyıl’da Harput, Elazığ: Ceren Ofset ve Matbaacılık.
• Aksın, A. (2019). Osmanlı Döneminde Harput’un (Mamuretü’l-Aziz) İdari Yapısı, Ergün Öz Akçora Armağanı, C. 1, İstanbul.
• Aşcı, K. (2019). Hacı İzzet Paşa ve Erzincan’daki Eserleri, Uluslararası Erzincan Tarihi Sempozyumu Bildirileri, (26-28 Eylül 2019) Erzincan.
• Özkan, E. (2015). Harput Valisi Hacı Ahmet İzzet Paşa, Fırat Üniversitesi Harput Uygulama ve Araştırma Merkezi Uluslararası Harput’a Değer Katan Şahsiyetler Sempozyumu Bildirileri, (14-16 Mayıs 2015), Elazığ.
• Takvim-i Vekayi, Def’a 293
• Takvim-i Vekayi, Def’a 301
• Takvim-i Vekayi, Def’a, 306
• Yılmazçelik, İ. (1985). 392 Numaralı Harput Şer’iyye Sicili, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elazığ.
• Yılmazçelik, İ. (1995). 19. Yüzyıl’da Diyarbakır, Ankara: Türk Tarih Kurumu.