Öz
Elazığ-Harput geçmişten günümüze çeşitli medeniyetlerin üzerinde hüküm sürdüğü bir şehir olmuştur. Harput yaşayan medeniyetlerin izlerini günümüzde yaşatabilen bir Anadolu kentidir. Elâzığ’ın ilk yerleşimi olan Harput’un tarihi zengin bir kültürel mirası barındırmaktadır. Bu kültürel miraslardan olan çarşı/bazarlar da sosyo-kültürel ve sosyo-ekonomik olarak geçmişten günümüze kültür varlığı olarak yerini almıştır.
Bu nitel araştırmada Elazığ İlinin merkezinde gelişen ticari mekânları ele alınmıştır. Konu ile ilgili kaynaklar incelenmiş ve Kapalı Çarşı, Buğday Pazarı Hanı gibi iki önemli ticari mekânların tarihi süreci irdelenerek günümüzdeki durumlarına değinilmiştir. Makalede çarşıların planları çıkartılmış, arşiv ve bugünkü görüntüleri eklenmiş, kaynak taramaları yapılmıştır. Ayrıca Elazığ yerleşiminin tarihi dokusu, geçmişten gelen izleri ve mimari analizi yapılarak mevcut durumu ortaya konulmuştur. Günümüzde toplumsal olarak ihtiyaçlarımızın temini için arz-taleplerin geliştiğini ve bu da beraberinde yeni ticaret mekânların ortaya çıkmasına neden olmuştur. Bu durumun şehirlere yansıması ise AVM’lerin açılmasındaki artışlarda görebilmekteyiz. Yaşanan bu değişimi haliyle Elazığ ilinde de görmekteyiz. Fakat her ne kadar Elazığ’da harici ticaret alanları oluşsa da Buğday Hanı ve Kapalı Çarşı otantik ortamı ile ve yöre ve bölge halkının halen ticari ihtiyacını karşılamaktadır. Ayrıca makalede ticari mekânların yapıldığı çağdan günümüze ne türlü değişimlere uğradığı, nasıl eklentileri olduğu da tespit edilmiştir.
Kaynakça
- ARSLANTAŞ,Y., (2013), Tarih Öncesi Dönemde Elazığ, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara.
- AKDEMİR,İ.O.,(2013), “Elazığ’ın Kentleşme Sürecinin Coğrafi Analizi”, Geçmişten Geleceğe Harput Sempozyumu, Fırat Üniversitesi Harput Uygulama ve Araştırma Merkezi, (23-25 Mayıs 2013), Elazığ, s.1033-1054.
- AYTAÇ,İ.,(2020), “Harput ve Elazığ’da Kentleşmenin Gelişmesi”, Bizim Külliye Dergisi, S.84,Ankara, Elazığ, s. 87-91.
- AYTAÇ,İ., (2018), “Harput’un Kentsel Gelişim Süreci”, Şehir Kültürü ve Kültürlü Şehir Sempozyumu (5-6 Ekim 2018), Elazığ, s. 247-278.
- CEZAR,M., (1985), Tipik Yapılarıyla Osmanlı Şehirciliğinde Çarşı ve Klasik Dönem İmar Sistemi, Mimar Sinan Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
- ÇAKAR,E.-UZUN,C.,(2017), Hurufat Defterlerinde Harput (1690-1812), Fırat Üniversitesi Harput Uygulama ve Araştırma Merkezi Yayınları, Elazığ.
- ÇELİK, K. (2020), “Harputlu Bir Âyan: Çötelizâde Hacı Mehmed Efendi”, Harput Araştırmaları Dergisi, 7/14, s.95-110.
- DARKOT, B., (1997), “El’aziz”, MEB İslam Ansiklopedisi, C.4, Eskişehir, s.221-223.
- DEMİRTAŞ, M. N., (2016), “Elazığ İlinin Tarımsal Üretim Potansiyeli ve Sorunları”, Ziraat Mühendisliği Dergisi, S.363, Konya, s.38-43.
- DÖKMECİ, C., (1964), “Mamure-tül-Aziz” Yeni Fırat Dergisi, S. 24, Elazığ, s.9- 11.
- ERGİN, O., (1997), “Çarşı”, İslam Ansiklopedisi, C.3, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, Eskişehir, s.360-362.
- KARABORAN, H.(1989), Elazığ’da Endüstrileşme Faaliyetleri, Fırat Havzası Coğrafya Sempozyumu-1986, Elazığ, s. 101-167.
- Kütükoğlu, M. S., (1992), “Berat”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, C.5, İstanbul, s. 472-473.
- NAZLI,H., (1939), Elazığ İlinin Coğrafî, Zıraî, Tarih ve Jeolojik Durumu, Halkevi Müze ve Sergi Komitesi, Ankara.
- UZUN,C., (2016), 17. Yüzyılda Harput, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı Doktora tezi, Elazığ.
- ÜNAL,M.A., (1989), XVI. Yüzyılda Harput Sancağı (1518-1566), Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara.
- YEDEK,Ş., (2018), Elazığ’da İdari, Siyasi ve Sosyoekonomik Hayat (1923-1950), Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara.
- İstatistik Yıllığı, 3. Cilt, Ankara-1930; Devlet Yıllığı 1928-1929; Tarım İstatis-tikleri, 1928-1936, Ankara-1937.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Ortaçağ Kentleri |
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 20 Aralık 2023 |
| Gönderilme Tarihi | 26 Ekim 2023 |
| Kabul Tarihi | 6 Aralık 2023 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2023 Cilt: 10 Sayı: 20 |
