HÜSEYNİK (ULUKENT) KENT DOKUSU VE KIRSAL TURİZM ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Yıl 2025, Cilt: 12 Sayı: 23, 19 - 43, 23.03.2025

Kadir Atıci

Öz

Kentleşme, nüfus-mekân ilişkisine bağlı olarak, yerleşim biriminde yaşanan gelişme ve dönüşümün simgesidir. Demografik yapıda yaşanan değişmeler neticesinde kentin fizyolojik durumu da değişmektedir. Kentsel mekânın fiziksel olarak büyümesi de kentleşmenin bir sonucudur. Her ne kadar kentleşme sosyal ve fiziki yaşamın dokusunda dinamizmi ifade etse de içinde barındırdığı kültür varlıklarına zarar vermesi de bir o kadar kaçınılmaz sonuçlar doğurmaktadır. Kırsal turizm kırsal alanların kalkınmasının en önemli araçlarından birisidir.
Bu nitel araştırmada Elazığ İlinin merkezine yakın olan Hüseynik yerleşiminin kırsal turizme katkısı ele alınmıştır. Hüseynik, Elazığ'ın Kuzeydoğusunda kurulmuş tarihi bir yerleşim alanıdır. Bu tarihi misyonunu günümüze kadar koruyan, mekân olgusunu modern çağa rağmen ayakta tutan kadim bir mahalledir. Hüseynik (Ulukent) Mahallesi, Hüseynik deresi tarafından meydana getirilen birikinti yelpazesi üzerinde kurulmuştur. Bu mahalledeki kentsel hareketlilik yatay olarak gelişmiştir. Evler genellikle doğayla uyumlu tek veya iki katlı geleneksel konutlara sahiptir. Bu konutlar, az eğimli yamaçlara kurulmuş ve konveksiyonel (geleneksel) yöntemlerle yapılmıştır.
Hüseynik (Ulukent) Mahallesi, kırsal turizme yönelik olarak coğrafi, doğal ve tarihi bakımdan çok önemli avantajlara sahiptir. Özellikle coğrafi konumu ve sahip olduğu topografik yapıdaki farklılıklardan dolayı kırsal turizm amaçlı kullanılabilecek eşsiz doğal zenginliklere sahip bir konumdadır. Bu makalede Hüseynik Mahallesinin tarihsel gelişimini, kent-mekân olgusunun günümüze yansımalarını ele alarak, kentleşmenin gelişim merhalelerini detaylandırıp Elazığ İlinin doğusundaki mahallenin Elazığ şehrinin tarihsel kimliğine ve kırsal turizme sağladığı katkıya değinilecektir.

Anahtar Kelimeler

Hüseynik, Kent, Mekân, Kırsal Turizm

Kaynakça

• Ahipaşaoğlu, S. ve Çeltek, E.,(2006),Sürdürülebilir Kırsal Turizm, Gazi Kitabevi,Ankara.
• Akça, H.,(2004),“Dünya’da ve Türkiye’de Kırsal Turizm”, Standart Dergisi,s.64-70.
• Aksın, A.,2013,“Harput’un Mezra’ ya Taşınması Sürecinde İlk Vilayet Konağı”, Geçmişten Geleceğe Harput Sempozyumu, 23-25 Mayıs 2013, Elazığ, s.101.
• Akyel, S.,(2013),19. Yüzyılın İlk Yarısında Harput Şehrinin Nüfus ve Toplum Yapısı, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Elazığ.
• Anonim,(2010),Elazığ Eğitim Tarihi, Elazığ Milli Eğitim Müdürlüğü Yayınları, Elazığ.
• Ardıçoğlu, N.,1964, Harput Tarihi, İstanbul.
• Arslantaş, Y.,2013, Tarih Öncesi Dönemde Elazığ, Elazığ.
• Bektaş,C.,2007, Türk Evi,Yem Yayınları,İstanbul.
• Bican,Z.,(2007),Sekizinci Şehir Elazığ'a Harput'tan İnciler, Ertem Basım Yayın,Ankara.
• Cuinet, V.,(1894),La Turquie d’Asie, Géographie Administrative Statistique Descriptive et Raisonnée de L’Asie Mineure, Ernest Leroux, vol. I-IV,Paris.
• Çağlıyan, S.,(2022),Tarihin Işığında Hüseynik,Ankara.
• Danık, E.,2001,Orta Çağ’da Harput, Türkiye Kültür Bakanlığı Yayınları”, 12595 Yayımlar Dairesi Başkanlığı Sanat Eserleri Dizisi /320, Ankara.
• European Commıssıon (EC),(1999),Towards Quality Rural Tourism, Enterprise Directorate General Tourism Unit, Brussels.
• Es, M. ve Ateş, H.,(2004),“Kent Yönetimi, Kentlileşme ve Göç: Sorunlar ve Çözüm Önerileri”, Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi,S.48,s.206-248.
• Eldem,S.H.,1972,Türk Evi Plan Tipleri, İ.T.Ü. Mimarlık Fakültesi Yayını,İstanbul.
• Gümüş, F.,(1999),Ulukent (Hüseynik)'in Tarihsel Gelişim İçerisinde Gösterdiği Değişimler, Fırat Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü, Yayınlanmamış Lisans Tezi,Elazığ.
• Günek, H., Akdemir, İ.O. ve Kuşçu, V.,(2013),“Harput Ve Yakın Çevresinin CBS Uzaktan Algılama İle Morfometrik Özelliklerinin Analizi”, Geçmişten Geleceğe Harput Sempozyumu,C.2,Elazığ,s.265-277.
• Soykan, F.,(1999),“Doğal Çevre ve Kırsal Kültürlerle Bütünleşen Bir Turizm Türü: Kırsal Turizm”, Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi,Y.10,Ankara,s.68.
• Soykan, F.,(2006),“Avrupa’da Kırsal Turizme Bakış Açısı ve Kazanılan Deneyim”, II. Balıkesir Ulusal Turizm Kongresi, Balıkesir, s.84-85.
• Sunguroğlu, İ.,(1958),Harput Yollarında,C.1-3,Elazığ Kültür ve Tanıtma Vakfı Yayınları, İstanbul.
• Şengün, M.T.,(2012),Harput Platosunda Doğal Ortam İnsan İlişkileri ve Doğal Çevre Planlaması, Elazığ.
• Karakaş, S.,(2008),Elazığ Geleneksel Konut Kültürü, Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Konya.
• Karpuz,H.,1984,Türk İslam Mesken Mimarisinde Erzurum Evleri,Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları,Ankara.
• Moltke, H. V.,(1968),Moltke’nin Türkiye Mektupları, (çev. Hayrullah Örs), Ankara, 2017.
• Nur,A.,1997,“Ev”, Eczacıbaşı Sanat Ansiklopedisi,C.1,İstanbul,s.568.
• Olğun, T. N.,(2023), “Elazığ/Hüseynik Mahallesi’nde Geleneksel Yapıların Korunması Üzerine Bir İnceleme: 23 No’lu Konut Örneği”, International Journal Of Socıal, Humanıtıes And Admınıstratıve Scıences,s.3467-.3485.
• Ünal,M. A.,(1989),XVI. Yüzyılda Harput Sancağı(1518-1566),Türk Tarih Kurumu Basımevi,Ankara.
• Tuğlacı, P.,(1985), Osmanlı Şehirleri, Milliyet Yayınları, İstanbul.
• Yapıcı, S.,(2013), Harput-Bir Havza Kültürünün Manevi Hüviyeti- Âlim-Müllif ve Mutasavvıfları, C.1.,Sistem Ofset Basım ve Yayın,Elazığ.
• https://www.houshamadyan.org/en/mapottomanempire/vilayetofmamuratulazizharput.html
• D.P.T.,(2006),1923-1980 Ulusal Kalkınma Stratejisi,s.6.
• TÜİK,2010 verileri.
• Taşçıyan,V.,(2012),Harput(Kaza)Okullar(1Bölüm),Erisim:[https://www.houshamadyan.org/tur/haritalar/mamuret-uel-aziz-vilayeti/harput-ovasi/egitim-ve-spor/okullar1bolum.html].Erişimtarihi: 20.08.2018.