(حول سلوك سيدنا أبي بكر الصديق في الحديث (بعد الرسول صلى الله عليه وسلم

Yıl 2020, Sayı: 4, 135 - 162, 31.07.2020

Sait İnan

https://doi.org/10.5281/zenodo.3965947

Öz

Anahtar Kelimeler

الحديث،, سيدنا أبو بكر, رواية, صحة, احتياط

Hz. Abū Bakr's Attitude on Ḥadīt̲h̲ (Aftermath of Hz. Prophet)

Öz

Examining the hadith based on the period of the near future to its source is a difficult activity as it has limited sources, in terms of resources. However, with these difficulties, the practices provided on the hadith in the near future to the source and hadith-related assumptions may form the basis of the hadith. The Companions’ attitudes about the hadith immediately after the death of Hz. Prophet is decisive in terms of the hadith studies. Hz. Abu Bakr, who became one of the firsts when Hz. Prophet promulgated Islam, had important cooperation with Hz. Prophet by supporting him. This solidarity continued until the death of Hz. Prophet. From this perspective, Hz. Abu Bakr's practices and acceptance of hadith are extremely significant. The practices of the first caliph during that period in which the effect of Nebevî continued, have extra special importance as it contains Hz. Prophet's practices and traces. The issues such as how Hz. Abu Bakr evaluated the hadith in terms of evidence, what attitude he had about narrating, how much hadith he narrated, and what he did about the hadith during his caliphate reveal his attitude towards the hadith. These issues determined during his caliphate can also be accepted as the starting point of the various elements and general assumptions in the hadith. From this point of view, we will try to present sections from the practices of Hz. Abu Bakr regarding hadith.

Anahtar Kelimeler

Ḥadīt̲h̲, Hz. Abū Bakr, Narration, Authenticity, Precaution

Hz. Ebû Bekir’in Hadisle İlgili Tutumu (Hz. Peygamber Sonrası)

Öz

Hadisi erken dönemlerde incelemeye tabi tutmak, kaynağa ulaşmak konusundaki kısıtlı imkânlar nedeniyle güçlükleri olan bir faaliyettir. Ancak bununla beraber, kaynağa yakın dönemde hadis adına yapılan uygulamalar ve kabuller bir anlamda hadis ilminin temelini oluşturmaktadır. Hz. Peygamber’in İslamiyet’i tebliğ etmesiyle ilkler arasına giren Hz. Ebû Bekir, Hz. Peygamber’i destekleyerek birçok önemli olayda onunla beraber olmuştur. Bu beraberlik Hz. Peygamber’in vefatına kadar devam etmiştir. Nebevî iklimin etkisini yitirmediği bu dönemde ilk halifenin uygulamaları, Hz. Peygamber'in uygulamalarını ve izlerini barındırması adına ayrı bir önem arz etmektedir. Hz. Ebû Bekir’in, delil olması açısından hadisi nasıl değerlendirdiği, rivayet etmek konusunda nasıl bir tutum sergilediği, ne kadar hadis rivayet ettiği ve hilafeti döneminde hadisle ilgili neler yaptığı gibi hususlar, onun hadisle ilgili tutumunu ortaya koymaktadır. Onun hilafeti döneminde tespit edilen bu hususlar, hadis ilmindeki külli unsurların ve genel kabullerin başlama noktası olarak da kabul edilebilir. Bu bakış açısıyla, elimizdeki kaynakların imkân sunduğu nispette Hz. Ebû Bekir’in hadisle ilgili uygulamalarından kesitler sunmaya çalışacağız.

Anahtar Kelimeler

Hadis, Hz. Ebû Bekir, Rivayet, Sıhhat, İhtiyat

Kaynakça

• Abdürrezzâk, Ebû Bekr Abdürrezzâk b. Hemmâm b. Nâfi‘ es-San‘ânî. el-Musannef. thk. Habiburrahman el-Azamî. 11 Cilt. Kahire: Mektebetü’l-İslami, 2. Basım 1403/1996.
• Accâc, Muhammed Accâc el-Hatîb. es-Sünnetü kable't-tedvîn. Kahire: Mektebetü'l-Vehbe, 3. Basım, 1409/1988.
• Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdillâh Ahmed b. Muhammed b. Hanbel eş-Şeybânî. el-Müsned. thk. Şuayb Arnavut - Adil Raşid. 45 cilt. Beyrut: Müessesetü'r-Risâle, 1. Basım, 1421/2001.
• Ahsen Geylanî, Menâzır, Tedvînü’l-hadis. Beyrut: Dâru Garbi'l-İslâmî, 1. Basım, 2004.
• Ali el-Muttaki, Alî b. Hüsâmiddîn b. Abdilmelik b. Kadîhân el-Müttakī el-Hindî. Kenzü'l-ummâl fi süneni'l-ekvâl ve’l-ahvâl, thk. Bekri Hayyani – Saffet Sakka. 16 Cilt. Beyrut: Müessesetü'r-Risale, 1. Basım, 1401/ 1981.
• Aʻzamî, Muhammed Mustafa. Dirâsât fi hadisi'n-nebevî ve târîhi tedvînih. Beyrut: Mektebetü'l-İslâmi, 1400/1980.
• Babanzade, Ahmed Naim. Sahihi Buhârî Muhtasarı Tecrîd-i Sarih Tercemesi ve Şerhi. 12 Cilt. Ankara: Başbakanlık Basımevi, 5. Basım, 1979.
• Bağcı, H. Musa, Hadis Tarihi ve Metodolojisi. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2013.
• Baki b. Mahled, Abdurrahman Baki b. Mahled el-Kurtubi. Kitâbu'l-adâd ma li kulli vahidin mine's-sahabeti mine'l-hadis. thk. Ekrem Ziya Umerî. Medine: Medresetü Ulûm ve’l-Hikem, 1984.
• Bakkal, Ali. "Hz. Ebû Bekir'in Halife Seçilmesinde İmamlar Kureyş'tendir Hadisinin Rolü Üzerine". İstem 3/6 (2005), 87-104.
• Balcı, İsrafil. "İmamlar Kureyş'tendir İddiasının Kritiği" Ondokuz Mayıs Ünv. İlahiyat Fakültesi Dergisi 40 (2016), 7-32.
• Beyhakî, Ebû Bekr Ahmed b. el-Hüseyn b. Alî. es-Sünenü’l-kübrâ. thk. Muhammed Abdulkadir Atâ. 10 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Kütübü’l-İlmiyye, 3.Basım,1424/2003.
• Bezzar, Ebû Bekr Ahmed b. Amr b. Abdilhâlik. Müsned. thk. Mahfuz-u Rahman Zeynullah. 18 Cilt. Medine: Mektebetü'l-Ulûm ve'l-Hikem, 1. Basım, 1408/1988.
• Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmail. el-Câmiʿu’s-sahîh. thk. Muhammed Züheyr b. Nasr. 9 Cilt. Beyrut: Dâru Tavki’n-Necât, 1. Basım, 1422/2001.
• Cezâirî, Tâhir b. Muhammed Sâlih b. Ahmed es-Sem‘ûnî el-Hasenî. Tevcihu'n-nazar ila usûli'l-eser. Mısır: Matbaatü'l-Cemaliye, 1. Basım, 1328/1910.
• Dârimî, Ebû Muhammed Abdullah b. Abdirrahman b. el-Fazl. Sünen. thk. Hüseyin Selîm Esed ed-Dârânî. 4 Cilt. Riyad: Dâru’l-Muğnî, 1. Basım, 1412/2000.
• Ebû Dâvûd, Süleymân b. el-Eş‘as b. İshâk es-Sicistânî. es-Sünen. thk. Muhammed Muhyiddin Abdulhamid. 4 Cilt, Beyrut: Mektebetü’l-Asriye,2014.
• Ebû Ya'lâ, Ahmed b. Ali el-Mevsîlî. Müsned. thk. Hasan Selim Esed. 13 Cilt. Dımaşk: Daru'l Me'mun li't-Turas, 1. Basım, 1989.
• Elbânî, Muhammed Nâsırüddin. İrvâu’l-ğâlîl fî tahrîci ehâdîsi menâri’s-sebîl. 9 Cilt. Beyrût: Mektebetü’l-İslâmî, 2. Basım,1405/1985.
• Fayda, Mustafa. "Hulefâ-yı Râşidîn". Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 18/324-338. Ankara: TDV Yayınları, 1998.
• Gül, Mutlu - Kahraman, Hüseyin. “Hz. Ebû Bekir ve Ömer'in Hadis Tedvinine Bakışları”. Ankara Ünv. İlahiyat Fak. Dergisi 56/1 (2015),137-156.
• Hamîdullah, Muhammed. Muhtasar Hadis Tarihi ve Sahife-i Hemmam ibn Münebbih. çev. Kemal Kuşçu. İstanbul: Beyan Yayınları.
• Hatiboğlu, İbrahim. “Mervezi” Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 29/234. Ankara: TDV Yayınları, 2004.
• Hatiboğlu, Mehmet Said. "İslâm'da İlk Siyasi Kavmiyetçilik Hilafetin Kureyşiliği". Ankara Ünv. İlahiyat Fak. Dergisi 23 (1978), 121-213.
• Heysemî, Ebü’l-Hasen Nûrüddîn Alî b. Ebî Bekr b. Süleymân. Mecmaʿu’z-zevâʾid ve menbaʿu’l-fevâʾid. thk. Hüsameddin el-Kudusî. 10 Cilt. Beyrût: Dâru'l-Kitâbi'l-Arabî, 1.Basım,1414/1994.
• İbn Ebî Davûd, Ebî Bekir Abdullâh b. Süleymân b. Eşas es-Sicistanî el-Hanbelî. Kitâbü'l-mesâhif. thk. Muhibbuddin Abdu's-Sübhan Vaiz. 3 Cilt. Beyrut: Dâru'l-Beşâiri'l-İslâmiye, 1. Basım,1423/ 2006.
• İbn Ebî Hâtim, Ebû Muhammed Abdurrahmân b. Muhammed b. İdrîs er-Râzî. el-Merâsîl. thk. Şükrüllah b. Nimetullah Kocanî. Beyrut: Müessesetü’r-Risale, 2. Basım, 1998.
• İbn Ebî Hâtim, Ebû Muhammed Abdurrahmân b. Muhammed b. İdrîs er-Râzî. Kitâbu'l-cerh ve't-ta’dîl. thk. Abdurrahman b. Yahya el Ma'lumî. 9 Cilt. Hayradarbad: Dâru'l-Meârifi'l Osmanî, 1. Basım, 1371/1952.
• İbn Ebî Şeybe, Ebû Bekr Abdullah b. Muhammed. el-Musannef. thk. Kemal Yusuf el-Hût. 7 Cilt. Riyad: Mektebetü’r-Rüşd, 1. Basım, 1409/1989.
• İbn Hacer, Ebü’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed b. Alî b. Muhammed el-Askalânî. Tehzîbu't-tehzîb. thk. İbrahim Zeybek - Adil Mürşid. 4 Cilt. Beyrut: Müessesetü'r-Risale.
• İbn Hazm, Ebû Muhammed Alî b. Ahmed b. Saîd. Esmau's-sahabe vemâ li kulli vahidin minhum minel-aded. thk. Müs’ad Abdülhamîd es'Sa’denî Kahire: Mektebetü'l-Kur'ân.
• İbn Hişâm, Cemâlüddîn Abdülmelik. es-Sîretü’n-nebeviyye. thk. Ömer Abdusselam Tedmurî. 4 cilt. Beyrut: Dâru'l-Kütübi'l-İlmiyye, 3. Basım, 1410/1990.
• İbn Kesir, Ebü’l Fidâ İsmâîl b. Şihâbiddîn. Fedâilü’l-Kur’ân. Kahire: Mektebetü İbn Teymiye, 1. Basım, 1416/ 1999.
• İbn Mâce, Ebû Abdillâh Muhammed b. Yezîd. es-Sünen. thk. Muhammed Fuâd Abdulbâkî. 2 Cilt, Kahire: Dâru İhyâi Kütübü'l-Arabî.
• İbn Sa’d, Ebû Abdillâh Muhammed. Kitâbü’t-tabakâti’l-kebîr. thk. Muhammed Abdulkadir Atâ. 8 Cilt. Beyrut: Dâru'l-Kitabi'l-İlmî, 1. Basım 1410/1990.
• İbnü’l- Esîr, Ebü’l-Hasen İzzüddîn Alî b. Muhammed b. Muhammed el-Cezerî. el-Kâmil fi’t-târîḫ. thk. Ebû’l-Fûad Abdullah. 11 Cilt. Beyrut: Dâru'l-Kütübi'l-İlmîyye, 1. Basım, 1407/1987.
• İbnü’l- Esîr, Ebü’l-Hasen İzzüddîn Alî b. Muhammed b. Muhammed el-Cezerî. Üsdü'l-gâbe fî ma’rifeti’s-sahabe. Beyrut: Dâru İbn Hazm, 1. Basım, 1433/2012.
• Kandemir, M. Yaşar. "Bakî b. Mahled". Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 4/541-542. Ankara: TDV Yayınları, 1991.
• Karataş, Mustafa. Hadis Rivayet Tarihi. İstanbul: Ensâr Yayınları, 1. Basım, 2014.
• Keleş, Ahmet. Hadislerin Kur'âna Arzı. İstanbul: İnsan Yayınları, 1998.
• Kettânî, Ebû Abdillah Muhammed b. Ebî’l-Feyz. Nazmü’l-mütenâsir mine’l-hadisi’l-mütevatîr. thk. Şeref Hicâzî. Mısır: Dâru’l-Kütübi’s-Selefiyye, 2. Basım, 1983.
• Mâlik, Ebû Abdillâh Mâlik b. Enes. el-Muvatta. thk. Muhammed Fuâd Abdulbâkî. 2 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi't-Turasi'l-Arabî, 1406/1985.
• Mervezi, Ebû Bekir Ahmed b. Ali b. Said el- Emevi. Müsnedü Ebi Bekr es-Sıddık. thk. Şuayb Arnavut. Beyrut: Mektebetü'l-İslâmi, 1. Basım, 1986.
• Mizzi, Ebü’l-Haccâc Cemâlüddîn Yûsuf b. Abdirrahmân b. Yûsuf. Tehzîbu'l-kemal fi esmai'r-rical. thk. Beşşar Avvad. 35 Cilt. Beyrut: Müessesetü'r-Risale, 1.Basım, 1400 1980.
• Müslim, Ebü’l-Hüseyn Müslim b. el-Haccâc. el-Câmiʿu’s-sahîh. thk. Muhammed Fuâd Abdulbâkî. 5 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi't-Turasi'l-Arabî, 1. Basım, 1412/1991.
• Nesâî, Ebû Abdirrahmân Ahmed b. Şuayb b. Alî. es-Sünen. thk. Abdulfettah Ebû Gudde. 9 Cilt. Haleb: Mektebetü’l-Matbu`atu’l-İslamî, 2. Basım,1406/1986.
• Özsoy, Abdulvahap. "Hz. Ebû Bekir Dönemi Kur'ân'ın Cem Faaliyetinde İki Şâhit İstenmesiyle Alakalı Rivayetin Kaynak Değeri". Atatürk Ünv İlahiyat Fak. Dergisi 43 (2015), 104-138.
• Özçelik, Fikret, Hadis Usûlünde Râvî Değerlendirme Metodu –İbn Ebî Hâtîm Örneği-. İstanbul: Nida Akademi, 2020.
• Özsoy, Abdulvahap. Hadis Tenkidi Sahabe ve Tabiûn Dönemi. İstanbul: Beka Yayıncılık, 2016.
• Paksoy, Kadir. "Sahabenin Sayısı Hadislerin Sayısı ve Hadis Hafızlarının Dehaları Hakkında Bazı Tespitler". Harran ünv. İlh. Fak. Dergisi 3 (1997), 228-248.
• Râmhürmüzî, Ebû Muhammed İbn Hallâd el-Hasen b. Abdirrahmân. el-Muhaddissü’l-fâsıl beyne’r-râvî ve’l-vâʿî. Beyrut: Dâru'l Fikir, 3. Basım, 1391/1971.
• Sarıçam, İbrahim. Hz. Ebu Bekir. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı yayınları, 12. Basım 2017.
• Süyûtî, Ebü’l-Fazl Celâlüddîn Abdurrahmân b. Ebî Bekr. el-İtkân fî ulûmi’l-Kur’ân. thk. Muhammed Ebû Fadl. 4 Cilt. Kahire: el-Heyetü’l- Mısriyyeti’l-Amme li’l-Kitab, 1394/1974.
• Taberânî, Ebü’l-Kâsım Süleyman b. Ahmed b. Eyyûb. el-Mu’cemü’l-kebîr. thk. Hamdî b. Abdülmecîd es-Silefî. 25 Cilt. Kahire: Mektebetü İbn Teymiye, 2. Basım, 1415/1994.
• Taberî, Ebü’l-Abbas Muhibüddin Ahmed b. Abdillah. er-Riyazü’n-nadire fî menâkıbi’l-aşere. 4 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Kütübü’l-İlmiye, 2. Basım.
• Tayâlisî, Ebû Dâvûd Süleymân b. Dâvûd. Müsned, thk. Muhammed b. Abdülmuhsin. 4 Cilt. Mısır: Dâru Hicr, 1. Basım,1419/1999.
• Tirmizî, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ b. Sevre (Yezîd). es-Sünen. thk. Beşar Avad Maruf. 10 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Garbi’l-İslami, 1. Basım, 1403/1996.
• Ünal, Yavuz. Hadisin Doğuş ve Gelişim Tarihine Yeniden Bakış. İstanbul: Ensar Yayınları, 3. Basım, 2013.
• Vâkidî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Ömer. Kitâbu'r-ridde mea nebze min fütûhi'l-Irak. thk. Yahyâ el Caburî. Beyrût: Dâru Ğarbi'l-İslâmî, 1. Basım, 1410/ 1990.
• Zehebî, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed b. Osmân. Tezkiretü'l-huffâz. 4 Cilt. Beyrut: Dâru'l-Kütübi'l-İlmiyye, 1. Basım, 1419/1998.
• Zehebî, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed b. Osmân. Siyeru a'lâmi'n-nübelâ. thk. Şuayb Arnavut. 25 Cilt. Beyrut: Müessesetü'r-Risâle, 3.Basım,1405/1985.