مصطلح الكتب الستة ... تاريخه ومدلوله، ومعايير الاختيار

Yıl 2021, Sayı: 7, 192 - 216, 31.12.2021

Abdulaziz Muhammed Omar Kal Hussıen

Öz

The Term Six Books … Its History, Its Connotation and The Selection Criteria

Öz

Kütüb-i Sitte Kavramının; Tarihi, Anlamı, Diğer Hadis Kitapları Arasından Seçilme Kriterleri

Öz

Bu araştırma, kütüb-i sitte teriminin ortaya çıkış tarihini belirlemeyi, kavram olarak anlamını açıklamayı, ulema arasındaki içerik farklılıklarını netleştirmeyi ve özellikle kütüb-i sitte seçiminin dayandığı kıstasları (kriterleri) ortaya çıkarmayı hedeflemektedir.
Araştırmada analitik tümevarım metodu uygulanarak, muhaddislerin diğer kitaplar arasından söz konusu altı kitabı seçmelerini sağlayan en önemli kıstaslar tespit edilmiştir. Bu kıstaslar; müelliflerinin hadis alanında öncülüğü ve imamlık derecesini haiz olmaları, hadis kabul şartlarının niteliği ve müelliflerin söz konusu şartlara disiplinli bir şekilde bağlı kalmaları, hadislerin disiplinli bir şekilde sıralanıp sunulması ve içindeki hadislere erişim kolaylığı, meşhur hadisleri içermeleri, râvileri merfû olup hadislerin ekseriyetine havî olmaları, ümmetin bu hadisleri kabulü ve son olarak tahric ettikleri hadislerin sınırlandırılmasındaki ittifaklarıdır.

Anahtar Kelimeler

Kavram, Tarihçe, Kütüb-i Sitte, Anlam, Seçim Kıstasları.

Kaynakça

• -ARNAÛT, Şuayb, Sünen İbn Mâce tahkiki girişi, Dâr Risâle âlemiyye, Dımaşk 2009.
• -AYNÎ, Mahmûd b. Ahmed, Ümdetü’l-kârî şerh sahîh el-Buhârî, Dâr İhyâ et-Türâs el-Arabî, Beyrût t.y. I,6.
• -BAĞCI, H. Musa, el-Kütübü’s-Sitte Kavramının Tarihsel Gelişimi ve Otoritesini Oluşturan Faktörler, İslamî İlimler Dergisi, 2007, cilt: II, sayı: 2, s. 124.
• -BAĞDÂDÎ, Ahmed b. Ali Hatîb, Târîh Bağdâd Dâru’l-Garb el-İslâmî, Beyrût 2002.
• -BEYHAKÎ, Ahmed b. Hüseyin b. Ali Marifetü’s-Sünen ve’l-Âhar, Câmiatü’d-Dirâsât el-İsl’amiyye, Karaci 1991.
• -CANAN, İbrahim, Kütüb-i Sitte İmamlarının Şartları, Atatürk Üniversitesi İslâmî İlimler Fakültesi Dergisi, 1979, sayı: 3, s. 103-126.
• -EBÛ DÂVÛD, Süleyman b. Eş‘as es-Sicistânî, Risâletü Ebî Dâvûd li ehli Mekke, Mektebetü’l-Matbûât el-İslâmiye, Halep 2005.
• -EBU GUDDE, Abdulfettâh, Hâzîmî’nin şurutu’l-e’imme tahkiki, el-Matba‘ el-İlmiyye, Halep 2005.
• -HAMÎD, Sa’d b. Abdullah Menâhicu’l-Muhaddisîn, Dâru Ulumi’s-Sünne, Riyad 1999.
• -HATTÂBÎ, Hamed, Me‘âlimü’s-sünen, el-Matba el-İlmiyye, Halep: 1932.
• -İBN ASÂKİR, Ali b. el-Hasan, Târîhu Dımaşk, Dârü’l-Fikr, Dımaşk 1995.
• -İBN HACER, Ahmed b. Ali en-Nüket alâ kitâb İbn’s-Salâh, el-Câmiâ el-İslâmiyye, Medîne Münevvere 1984.
• ____________, Lisânü’l-mîzân, Müessetü’l-Azamî, Beyrût 1971.
• ___________, et-Telhîs el-habîr fî tahrîc Ahâdîs er-Râfî, Dâr Advâ, Kâhire 2007.
• __________, Tehzîb et-tehzîb, Dâiretu’l-Maârif en-Nizâmiye, Hindistan, 1326.
• -İBN MENDE, Muhammed b. İshak Risâle fî beyâni fazli’l-ahbâr ve şerhi meẕâhibi ehli’l-âs̱âr ve hakīkati’s-sünen ve tashîhi’r-rivâyât (Şürûṭü’l-eʾimme), Dârü’l-Müslim Riyad: 1416.
• -İBN TEYMİYE, Ahmed b. Abdulalîm, Mecmû el-fetâvâ, Mecma Melik Fehd, Medîne Münevvere 1995.
• -HANBELÎ, Abdurrahmân İbn Receb, Şerh ilel et-Tirmizî, Mektebetü’l-Menâr, Ürdün 1987.
• -HÛLÎ, Muhammed, Miftâh es-sünne, el-Mektebe et-Ticâriyye, Mısır t.y.
• -İBN’S-SALÂH, Osman b. Abdurrahmân, Siyânetü sahihi Müslim, Dâru’l-Garb el-İslâmî, Beyrût 1408.
• ____________, Ulûm el-hadîs, Dârü’l-Fikr, Beyrût 1986.
• -ITIR, Nureddin, el-İmâm et-tirmizî, ve’l-müvâzene beyne câmi‘î ve’s-sahîhayn, Müessetür-Risâle, Beyyrût 1988. -KANDEMİR, M. Yaşar “Cemmâ‘ilî” DİA İslam Ansiklopedisi, VII, 338-340.
• _________________ “İbnü’l-Kayserânî” DİA İslam Ansiklopedisi, XXI, 109-111.
• -KÂTİB ÇELEBİ, Mustafa b. Abdullah Keşfüz-zunûn an esâmî el-kütüb ve’l-funûn, Mektebetü Müsennâ, Bağdâd 1421.
• -KAYYİM, Muhammed b. Ebî Bekr, Tehzîbü’s-sünen, Mektebetü el-Maârif, 2007.
• -KİNNÜCÎ, Muhammed Sıddık Han, el-Hitta fî zikri’s-sihâh es-sitte, Darü’l-Kütüb el-İlmiyye, Beyrut 1985.
• -LEKNEVÎ, Muhammed et-Ta‘lîk el-mümecced alâ Muvattâ Muhammed, Dâr el-Kalem, Dımaşk 2005.
• -MAKDİSÎ, Muhammed b. Tâhir Şurût’l-kütübi’s-sitte, Mektebetü’l-Matbuât el-İslâmiyye, Halep 2005.
• -NESÂÎ, Ahmed b. Şu‘ayb, el-Müctebâ mines-sünen, Matbûat İslâmiyye Halep 1986.
• -NEVEVÎ, Yaha b. Şeref, et-Takrîb ve’t-teysîr, Dâr Taybe, Dımaşk t.y.
• -SEHÂVÎ, Muhammed b. Abdurrahman, Fethul-mugîs bişerhi elfiyyeti’l-hadîs, Mektebetüs-Sünne, Mısır 2003.
• -SİLEFÎ, Ebû Tâhir Süneni Ebî Dâvûd, el-Matba’l-İlmiye, Halep 1932.
• -SUYÛTÎ, Abdurrahmân b. Ebî Bekr, Tedrîbür-râvî fi şerhi takrîb en-Nrvâvî, Dımaşk Dâr Taybr, Dımaşk, t.y.
• -ŞÂMÎ, Sâlih, eş- Mâlimüs-sünnetin-nebeviyye, Dârü’l-Kalem, Dımaşk 2015.
• -TİRMİZÎ, Muhammed b. İsâ, sü’âlâtü-Tirmizî li’l-Buhârî, Câmia İslâmiyye, Midîne Münevvere, 2003.
• -POLAT, Salahattin “İbnüs-Seken” DİA İslam Ansiklopedisi, XXI, 202-203.
• -ZEHEBÎ, Muhammed b. Ahmed, Siyer a‘lâm en-nubelâ, Müessesür-Risâle, Beyrût 1985.
• ________, Tezkiretü’l-huffâz, Dârul-Kütüb el-İlmiyye, Beyrût 1998.
• -ZİRKLÎ, Hayreddin el-E‘lâm, Dâru’l-İlim lilmelâyîn, Beyrût 2002.