Fecrü’l-İslâm’da Hadis Tenkîdi

Yıl 2024, Sayı: 13, 157 - 187

Ali Karakaş

https://doi.org/10.61218/hadith.1579138

Öz

Kahire’de doğan Ahmed Emin tüm tahsilini Mısır’da tamamlamıştır. Başta Carl Brockelmann olmak üzere bazı oryantalistlerden etkilenmiş ve eserlerinde batı tenkit sistemini uygulamıştır. O, Fecrü’l-İslâm, Duha’l-İslâm ve Zuhrü’l-İslâm adlı eserlerinde İslâm medeniyet tarihini tahlil ve tenkit etmiştir. Ahmed Emin, Fecrü’l-İslâm’dahadisin tanımını yaparak ilk dönemde yazılmadığını, şifahi olarak nakledildiğini ve bazı hadislerin uydurulduğunu iddia etmiştir. O, Buhârî ve Müslim’de uydurma hadislerin olduğunu, muhaddislerin cerh ve ta’dil konusunda tutarsızlık içerisinde bulunduklarını ve bazı sahabi ravilerin rivayetlerinde problemler olduğunu ileri sürmüştür. Bu konudaki görüşlerinden dolayı tenkide maruz kalmış ve 1954’te Kahire’de vefat etmiştir.

Anahtar Kelimeler

Ahmed Emin, Fecrü’l-İslâm, Hadis, Sahabe, Tenkid.

Ḥadīth Criticism In Fajru'l-Islâm

Öz

Ahmad Amin b Ibrahim al-Tabbah, one of the prominent scholars raised in Egypt and he was born in Cairo in 1886. He received his initial education from his father and enrolled in al-Azhar at the age of 14. Ahmad Amin, who briefly worked as a primary school teacher, enrolled in the “Madrasa al-Qadâ'i al-Shar'iyya” and served as a judge for four years. In 1926, through Taha Hussein, he joined the Faculty of Literature at Cairo University and was appointed as the dean of the Faculty of Literature in 1939. Ahmad Amin, influenced by Carl Brockelmann and other orientalists, applied the Western criticism method in his works. Therefore, his works have been criticized by Muslim circles in the fields of hadith, tafsir, and Arabic literature. He authored works such as “Fajr al-Islâm”, “Duhâ’l-Islâm”, and “Zuhur al-Islâm”. In these works, which are part of a series, he analyzes and critiques the history of Islamic civilization and culture from the beginning of Islâm to the tenth century. Ahmad Amin dedicated approximately 15 pages of his work “Fajr al-Islâm” to the subject of hadith. In this work, he first defines Hadith, stating that hadith was not written down in the early period but transmitted orally. He argues that due to various reasons, some hadiths were fabricated, and as a result, the criticism of hadith began during that time. AhmAd Amin claimed that there are some fabricated hadiths in Bukharî and Muslim, that the scholars of hadith were inconsistent in the science of jarh and ta'dil, and that there were issues with the transmissions of certain companion narrators. Ahmad Amin passed away in Cairo in 1954.

Anahtar Kelimeler

Ḥadīth, Companion, Criticism, Ahmad Amin, Fajr al-Islam

نقد الحديث الشريف في (كتاب) فجر الإسلام

Öz

ولد أحمد أمين بن إبراهيم الطباع (ت 1374/1954) في القاهرة عام 1886. تلقى تعليمه الأولي على يد والده والتحق بجامعة الأزهر. عمل مدرسًا بالمدارس الابتدائية في الإسكندرية والقاهرة. ثم تخرج بعد ذلك من كلية الحقوق، وعمل قاضياً لمدة أربع سنوات. وفي عام ١٩٢٦م التحق بكلية الآداب بجامعة القاهرة، وفي عام ١٩٣٩م عُيِّن عميدًا لكلية الآداب، وفي عام ١٩٤٧م عُيِّن عميدًا لكلية الآداب. وفي عام ١٩٤٧م عُيِّن مديرًا لإدارة الثقافة العربية الاتحادية، وظل في هذا المنصب حتى وفاته. انتخب عضواً في مجمع اللغة بالقاهرة وفي المجمعين العلميين بدمشق وبغداد، كما انتخب عضواً في مجمع اللغة العربية بالقاهرة.
وفي عام ١٩٤٨م، مُنِحَ الدكتوراه الفخرية من جامعة القاهرة وجامعة الملك فؤاد الأول. تأثر أحمد أمين بالعديد من المستشرقين، وخاصة كارل بروكلمان (1868-1956)، وطبق الفكر الغربي والمناهج النقدية الغربية في أعماله. ومن خلال كتبه عن نشأة التاريخ الثقافي الإسلامي وتطوره، أثر بشكل كبير ليس فقط في العالم العربي بل في مختلف أنحاء العالم الإسلامي. وقد تأثر في تطوره الفكري والأيديولوجي بعبد الحكيم بن محمد الذي كان يعتقد أنه لعب دورًا حاسمًا في توسيع آفاقه وتشكيل شخصيته. كما تأثر أحمد أمين بآراء محمد عبده (ت 1323/1905)، وبذل جهوداً لتحسين لغته الإنجليزية والفرنسية إلى جانب العربية.

Anahtar Kelimeler

الحديث, الصحابة, التنكيد, أحمد أمين, فجر الإسلام

Kaynakça

• Accâc, Muhammed el-Hatîb. Sünnetin Tesbiti, çev. Mehmet Aydemir. İstanbul: Yeni Akademi Yayınları, 2005.
• Ateş, Ali Osman. Oryantalistlerin Hz. Peygamber ile İlgili İddialarına Cevaplar, İstanbul: Beyan Yayınları, 1996.
• Aydınlı, Abdullah. Hadis Istılahları Sözlüğü, İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 2012.
• Aynî, Bedruddin Ebû Muhammed Mahmud b. Ahmed.Umdetu’l-Kârî Şerhu Sahîhi’l-Buhârî, Beyrut: Dâru’l-Fikr, 2002.
• A’zamî, M. Mustafa. Menhecü’n-Nakd İnde’l-Muhaddisîn, Riyad. y.y. 1990.
• Azîmâbâdî, Ebû Abdirrahmân Şerefi’l-Hak Muhammed Eşref es-Sadîkî. Avnü’l-Ma’bûd Şerhu Süneni Ebî Dâvûd, Dımaşk: Darü’l-Feyhâi, 2013.
• Bağcı, H. Musa. Hadis Tarihi ve Usûlü, Ankara: Bilay Araştırma Yayınları, 2018.
• Buhârî, Muhammed b. İsmail b. İbrahim b. el-Muğire. Sahîh, Beyrut: Daru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî. t. y.
• Demircan, Adnan. “Ahmed Emin (Hayatı, Eserler ve Bazı Görüşleri)”, Doğu Araştırmaları dergisi1/1 (2008), 99-114.
• Ebû Dâvûd, Süleyman b. Eşas es-Sicistânî el-Ezdî. Sünen, thk. Muhammed Muhyiddîn Abdülhamid, İstanbul: Mektebetü’l-İslâmiyye. t. y.
• Efendioğlu, Mehmet. “Sahâbe”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, 35/491-500, İstanbul: TDV Yayınları, 2008.
• Emin, Ahmed. Hayâtî (Otobiyografi), Kahire: Lecnetü’t-Te’lifve’t-Terceme ve’n-Neşr, 1950.
• Emin, Ahmed. İlâ Veledî, Kahire. y. y. 1976.
• Emin, Ahmed. Duha’l-İslâm, Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî, 2008.
• Emin, Ahmed. Zuhru’l-İslâm, Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî, 2008.
• Emin, Ahmed. Fecrü’l-İslâm, Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 2009.
• Emin, Ahmed. Fecrü’l-İslâm (İslâm’ın Doğuşu), çev. Ahmet Sedaroğlu, Ankara: Kılıç Kitabevi, 1976.
• Fazlurrahman. İslâm, çev. Mehmet Dağ-Mehmet Aydın, Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2004.
• Gürânî, Şemsuddin Ahmed b. İsmail b. Osman b. Muhammed. “el-Kevserü’l-Cârî ilâ Riyâdi Ehâdîsi’l-Buhârî”, thk. Ahmed İzzu İnâye, Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, 2008.
• Hamidullah, Muhammed. “Sünnet”, İslâm Ansiklopedisi,11/244-245, İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, 1997.
• Hatipoğlu, Haydar. Sünen-i İbni Mâce Tercemesi ve Şerhi, İstanbul: Kahraman Yayınları, 2012.
• Hatiboğlu, Mehmed Said. İslami Tenkid Zihniyeti ve Hadis Tenkidinin Doğuşu, Ankara: Otto, 2016.
• Hattâbî, Ebû Süleyman Hamd b. Muhammed. A‘lâmu’l-Hadis fî Şerhi Sahîhi’l-Buhârî, thk. Muhammed b. Sa’d b. Abdirrahman, Mekke: Merkezu İhyâi’t-Turâsi’l-İslâmî, 1988.
• Itr, Nureddin. Menhecü’n-Nakd fî Ulûmi’l-Hadis, Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1992.
• İbn Hacer, Ahmed b. Ali. Fethu’l-Bârî Şerhu Sahîhi’l-Buhârî, Beyrut: el-Mektebetu’l-Asriyye, 2005.
• İbn Hanbel, Ahmed b. Muhammed. Müsned, Beyrut. t. y.
• İbn Mâce, Ebû Abdillah Muhammed b. Yezid el-Kazvînî. Sünen, Mısır: İsa el-Bâbî el-Halebî ve Şurekâuh. t. y.
• Juynboll, Gautier Herald A. Modern Mısır’da Hadis Tartışmaları, çev. Salih Özer, Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2000.
• Juynboll, Gautier Herald A. Hadis Tarihinin Yeniden İnşası, çev. Salih Özer, Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2002.
• Juynbol, Theodorus Willem. “Hadis”, İslâm Ansiklopedisi, 5/1, 47-54, İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, 1977.
• Karabela, Nevin, “Hayatî Adlı Eserine Göre Ahmed Emin”, Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 2/11(2003), 125-138.
• Karakaş, Ali. Hadis Oksidentalizmi ve Fuat Sezgin, İstanbul: Ensar Neşriyat, 2017.
• Karakaş, Ali. “Sahabe Döneminde Hadis Tenkidi”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi2/66, (2019), 1327-1343.
• Kastalanî, Şehâbuddin Ebu’l-Abbas Ahmed b. Muhammed. İrşâdu’s-Sârî li Şerhi Sahîhi’l-Buhârî, Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 2012.
• Kılıç, Hulusî, “Ahmed Emîn”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, 2/62-64, İstanbul: TDV Yayınları, 1989.
• Kırbaşoğlu, Hayri, İslam Düşüncesinde Sünnet, Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2011.
• Kirmanî, Şemsuddin Muhammed b. Yusuf b. Ali b. Said. Şerhu’l-Kirmânî alâ Sahîhi’l-Buhârî, Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 2010.
• Koçyiğit, Talat. Hadis Terimleri Sözlüğü, Ankara: Rehber Yayıncılık, 1992.
• Köktaş, Yavuz, Hadis ve Sünnette Oryantalist Yaklaşımlar İddialar ve Gerçekler, İstanbul: İz Yayıncılık, 2011.
• Malik, Ebû Abdillah b. Enes. el-Muvatta’, Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî. t.y.
• Müslim, Ebü’l-Hüseyn b. el-Haccâc el-Kuşeyrî en-Nisâbûrî. Sahîhu Müslim, Beyrut: Dâru İbn Hazm, 1998.
• Naim, AhmediSahîh-i Buhârî Muhtasarı Tecrîd-i Sarîh Tercemesi Mukaddimesi, Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 1970.
• Nesâî, Ebû Abdirrahman b. Şuayb. Sünen, Mısır: Şirketu Mektebe ve Matbaati Mustafa el-Bâbî el-Halebî, 1964.
• Nevevî, Muhyiddin Ebû Zekeriya Yahya b. Şeref. el-Minhâc Şerhu Sahîh-i Müslimi’bni’l-Haccâc, thk. Rıdvan Câmi’ Rıdvân, Kahire: el-Mektebetu’s-Sakâfî li’n-Neşri ve’t-Tevzî’, 2001.
• Okiç, M. Tayyib.Tefsir ve Hadis Ders Notları, Ankara: Atlas Yayınları, 2017.
• Okiç, M. Tayyib. Tefsir ve Hadis Usulünün Bazı Meseleleri, İstanbul: Nûn Yayıncılık, l 1995.
• Öz, Betül, Ahmed Emin’in Hadise Bakışı, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Bursa: 2018.
• Sâbûnî, Muhammed Ali. eş-Şerhu’l-Muyesser li Sahîhi’l-Buhârî el-Musemma ed-Dureru ve’l-Leâlî bi Şerhi Sahîhi’l-Buhârî, Beyrut: el-Mektebetu’l-Asriyye, 2014.
• Sâbûnî, Muhammed Ali. Fethu İlâhi’l-Mun’im fî Şerhi Sahîhi Müslim, Ankara: Kalkan Matbaacılık. t. y.
• Sezgin, M. Fuat. Buhârî’nin Kaynakları Hakkında Araştırmalar, Ankara: Otto Yayınları, 2012.
• Sibâî, Mustafa. İslâm Hukukunda Sünnet, çev. Edip Gönenç, İstanbul: Evs Yayıncılık, 1981.
• Şakir, Ahmed Muhammed, el-Bâisu’l-Hasîs Şerhu İhtisâri Ulûmi’l-Hadis, Beyrut: Daru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1994.
• Şevkânî, Muhammed b. Ali. Neylu’l-Evtâr Şerhu Munteka’l-Ahbâr, Beyrut: Dâru’l-Cîl,1973.
• Tirmizî, Ebû İsa Muhammed b. İsa. Sünen, thk. Ahmed Muhammed Şakir, Kahire: Matbaatu Mustafa el-Bâbî el-Halebî, 1937.
• Ünal, İsmail Hakkı, “Fazlurrahman’ın Sünnet Anlayışı ve Yaşayan Sünnet Kavramı Üzerine”, İslâmi Araştırmalar Dergisi 4/4 (1990), 285-294.
• Yücel, Ahmet, Oryantalistler ve Hadis, İstanbul: İFAV, 2013.
• Zehebî, Şemsuddin Muhammed b. Ahmed b. Osman. Tezkiretu’l-Huffâz, Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 2012.