Türkçü Bir Kadın Hareketi: Ayşe Dergisi

Yıl 2018, Cilt: 1 Sayı: 1, 39 - 56, 30.06.2018

Hatem Türk

Öz

Osmanlı’nın son devrinde devleti
çöküntüden kurtarmak için ortaya çıkan fikir hareketlerinden biri olan
Türkçülük, Türkiye Cumhuriyeti devletinin de temel ilkelerinden olmuştur. Türk
Derneği, Türk Ocağı gibi kurumlarla Türkiye’nin sosyal yaşantısında yer alan bu
anlayış, teşkilatlanmasını sağlamıştır. Türkçülük, Hüseyinzade Ali Turan,
Mehmet Emin Yurdakul, Ziya Gökalp gibi aydınlarla gelişirken kadın
kahramanlarını da yetiştirmiştir. Bunların başında Müfide Ferit Tek, Halide
Nusret Zorlutuna ve Emine Işınsu sayılabilir. Türkiye’de Türkçülük, kadın
hareketi olarak da yer bulmuştur. Bir kadın hareketi olarak Türkçülüğün
gelişimi açısından Ayşe dergisi önemlidir. Sonrasında Töre dergisi adıyla
1970’li yıllarda önemli bir misyonu yüklenecek olan dergi, aslında Ayşe ismiyle
Ocak 1969’da yayına başlamıştır. Halide Nusret Zorlutuna’nın kurduğu, sahip ve
neşriyat müdürlüğünü Emine Işınsu’nun yaptığı Ayşe, ülkücü bir kadın
dergisidir. Dergi, Türkçü kadın yetiştirmeyi amaç edinmiştir. Yayın hayatını 28
sayı sürdüren Ayşe, 29. sayıyla Töre’ye dönüşmüştür. Ayşe dergisinde, Halide
Nusret Zorlutuna, Emine Işınsu (Okçu), Arif Nihat Asya, Yaşar Faruk İnal, Ayhan İnal, Hikmet Tanyu, Fevzi Halıcı, Aclan Sayılgan gibi önemli imzalar yer
almıştır. Dergi kadınlığa yönelik bir yayın çizgisi sürdürmüştür. “Milliyetçi
Türk Kadınları Derneği”nin de dergide aktif bir rolü olmuştur. Bu çalışmada
Ayşe dergisi değişik açılardan tanıtılacaktır. Derginin şekil özellikleri,
faaliyetleri, yazar kadrosu ortaya konmaya çalışılacaktır. Ayrıca “Milliyetçi
Türk Kadınları Derneği”nin faaliyetleri üzerinde durulacaktır.

A Turkist Women's Movement: Ayşe
Magazine

 

           

Abstract

              
Turkism, which was one of the idea movements to
disentangle Ottoman Empire from collapse at last era of Ottoman Empire, consist
of fundamental principles of state of the republic of Turkey.This
understanding, that plays a part in social life of Turkey with some foundations
such as Türk Derneği, Türk Ocağı, has supplied organising of Turkey. Turkism
has developed  with some highbrows such
as Hüseyinzade Ali Turan,Mehmet Emin Yurdakul,Ziya Gökalp and has raised  women characters like Müfide Ferit Tek, Halide
Nusret Zorlutuna and Emine Işınsu.Turkism have taken a place as a women's
movement in Turkey. Ayşe magazine is important as a woman's movement in terms
of improvement of Turkism. After that the magazine, that will undertake an
important mission with the name of Töre magazine in 1970s, has started to
broadcast by name Ayşe on February 1969.This is an idealistic magazine that
Halide Nusret Zorlutuna has founded it and Emine Işınsu has administered its
publications.The magazine has aimed raising women. It has sustained its
broadcasting life during 28 issues and turned into Töre with the 29th issue.
Halide Nusret Zorlutuna, Emine Işınsu (Okçu), Arif Nihat Asya, Yaşar Faruk
İnal, Ayhan İnal, Hikmet Tanyu, Fevzi Halıcı, Aclan Sayılgan have taken place
in the magazine. It has maintained a broadcast line towards women. Also,
“Milliyetçi Türk Kadınları Derneği” has taken an active role in the magazine.In
this study,Ayşe magazine will be described from various perspectives. The form
properties, activities,writer staff of the magazine will be revealed. In
addition, the activities of “Milliyetçi Türk Kadınları Derneği” will be laid
emphasis on.

 

Key
Words: Ayşe, Turkism, Halide
Nusret Zorlutuna, Emine Işınsu,Milliyetçi Türk Kadınları Derneği.

Anahtar Kelimeler

Ayşe, Türkçülük, Halide Nusret Zorlutuna, Emine Işınsu, Milliyetçi Türk Kadınları Derneği

Kaynakça

• Akbaş, Nabahat, “Emine Işınsu İle Röportaj”, Töre, Y. 1, nr. 1 (Şubat 2012), s. 39-43.
• Asya, Arif Nihat “Anne”, Ayşe, Y. 1, nr. 1 (Ocak 1969), s. 7.
• Asya, Arif Nihat “Dua”, Ayşe, Y. 1, nr. 2 (Şubat 1969), s. 13.
• Asya, Arif Nihat “Kalk Yiğitim”, Ayşe, Y. 1, nr. 11 (Kasım 1969), s. 5.
• Ayda, Adile (1984), Böyle İdiler Yaşarken, Ayyıldız Matbaası: Ankara.
• Buğra, Tarık “Utanç Albümü”, Ayşe, Y. 2, nr. 22 (Ekim 1970), s. 11.
• Buğra, Tarık, “Işınsu İçin”, Töre, Y. 1, nr. 1 (Şubat 2012), s. 21.
• Çamlıbel, Faruk Nafiz “Melek”, Ayşe, Y. 1, nr. 5 (Mayıs 1969), s. 36.
• Çınarlı, Mehmet, “Emine Işınsu (Sanatçı Dostlarım)”, Töre, Y. 1, nr. 1 (Şubat 2012), s. 16-20.Erdem, Galip “Baş Yazı-Türk Kadınının Öncülüğü”, Ayşe, Y. 1, nr. 6-7 (Haziran-Temmuz 1969), s. 3.
• Gürel, Zeki (1988), Halide Nusret Zorlutuna, Kültür Bakanlığı, Ankara.
• İlan, “Milliyetçi Türk Kadınları Derneği”, Ayşe, Y. 1, nr. 12 (Aralık 1969), s. 34.
• İmzasız, “Ayşe Abla Dert Dinliyor”, (Dergiye gelen mektuplara cevap), Ayşe, Y. 1, nr. 2 (Şubat 1969), s. 34.
• İmzasız, “Baş Yazı-Milliyetçi Türk Kadınları Derneği Duyurusu”, Ayşe, Y. 2, nr. 14 (Şubat 1970), s. 3.
• İmzasız, “Evinizi Kendi Elinizle Süsleyin”, Ayşe, Y. 1, nr. 10 (Ekim 1969), s. 9.
• İmzasız, “Türk Kadını Sesleniyor”, Ayşe, Y. 1, nr. 6-7 (Haziran-Temmuz 1969), s. 10-11.
• İnal, Yaşar Faruk “Ayşe”, Ayşe, Y. 1, nr. 4 (Nisan 1969), s. 7.
• Kafalı, Sevgi “Aziz Türk Milletine” Ayşe, Y. 3, nr. 25 (Ocak 1971), s. 25.
• Karamağaralı, Beyhan “Eski Türklerde Kadın Güzelliği”, Ayşe, Y. 1, nr. 1 (Ocak 1969), s. 10-11.
• Kaynak, Firkat “Milliyetçi Türk Kadınları Derneği Yemeği”, Ayşe, Y. 2, nr. 14 (Şubat 1970), s. 21.
• Kökdemir, Ahmet (1995). Emine Işınsu: Hayatı-Şahsiyeti-Sanatı-Fikirleri-Eserleri. Doktora tezi. Samsun.
• Metin, Aysel “Memleket Hizmetinde Kadın Gücünü En İyi Değerlendiren Bir Okul-Kız Teknik Yüksek Öğretmen Okulu”, Ayşe, Y. 1, nr. 1 (Ocak 1969), s. 8-9.
• Milliyetçi Türk Kadınlar Derneği, “Baş Yazı-Türk Gençliği Düşün ve Kendine dön!...”, (Türk Gençliğine sesleniş), Ayşe, Y. 1, nr. 4 (Nisan 1969), s. 3.
• Milliyetçi Türk Kadınları Derneği (1970), Utanç Albümü, Kardeş Matbaası: Ankara.
• Milliyetçi Türk Kadınları Derneği Programı ve Tüzüğü (1967) Mars Matbaası: Ankara.
• Milliyetçi Türk Kadınları Derneği, “Anaların İhtarı”, Ayşe, Y. 1, nr. 11 (Kasım 1969), s. 4.
• Milliyetçi Türk Kadınları Derneği, “Anneler Gününde Türk Anaları Evlatlarına Sesleniyor”, Ayşe, Y. 2, nr. 17 (Mayıs 1970), s. 32.
• Milliyetçi Türk Kadınları Derneği, “Aziz Türk Milleti!”, Ayşe, Y. 2, nr. 21 (Eylül 1970), s. 17.
• Milliyetçi Türk Kadınları Derneği, “Milliyetçi Türk Kadınları Derneğinin Bildirisi”, Ayşe, Y. 2, nr. 18 (Haziran 1970), s. 14-15.
• Nur İleri (Emine Işınsı), “Sohbet-Türk Kadını”, Ayşe, Y. 1, nr. 1 (Ocak 1969), s. 4-6.
• Okçu, Emine Işınsu “Baş Yazı-Ayşe 1 Yaşında”, Ayşe, Y. 2, nr. 13 (Ocak 1970), s. 3.
• Okçu, Emine Işınsu “Başyazı-Büyür Türkiye”, Ayşe, Y. 1, nr. 1 (Ocak 1969), s. 3.
• Okçu, Emine Işınsu “İlkokullardan Bir Tanesi-Uzaklarda Bir Okul: Fevzi Çakmak İlkokulu”, (Röportaj), Ayşe, Y. 1, nr. 10 (Ekim 1969), s. 21-24.
• Okçu, Emine Işınsu “Korunmak mı, Allah etmesin!”, Devlet, Y. 1, nr. 5 (5 Mayıs 1969), s. 2.
• Okçu, Emine Işınsu “Mutlu Bir İlkokul-Ulubatlı Hasan İlkokulu”, Ayşe, Y. 1, nr. 12 (Aralık 1969), s. 14-17 / 33.
• Okçu, Erdoğan Cemil “Sanatla 50 Yıl… Dile Kolay-Arif Nihat Asya İle Sohbet”, Ayşe, Y. 1, nr. 2 (Şubat 1969), s. 6-8.
• Ortaylı, İlber (1968) Çarlık Rusyasında Türkçülük Hareketleri ve Gaspıralı İsmail Bey, Anadolu Matbaası: Ankara
• Tuncer, Hüseyin (2012) “Halide Nusret Zorlutuna’nın Hayat Yolculuğu” Küller (Halide Nusret Zorlutuna), Timaş, İstanbul.
• Türk, Hatem “Anadolu’da Bir Ana: Halide Nusret Zorlutuna”, Töre, Yıl. 4, nr. 39 (Temmuz 2016), s. 13-17.
• Uğuralp, Ahmet “Ayşe Kız”, Ayşe, Y. 1, nr. 2 (Şubat 1969), s. 36.
• Yağmur, Tunalı “İfâde-i Meram Yâhud Sarı Bir Gül”, Töre, Y. 1, nr. 1 (Şubat 2012), s. 27-30.
• Yıldırım, İlkin Esen, “Kavaklar Ne Güzeldi”, Töre, Y. 1, nr. 1 (Şubat 2012), s. 32-35.
• Yücesoy, Asım “Moda ve 1969”, Ayşe, Y. 1, nr. 2 (Şubat 1969), s. 23.
• Zeynep Tan (Emine Işınsı), “İlkokulların Bir Tanesi-2. Mimar Kemal İlkokulu”, (2. Mimar Kemal İlkokulunun tanıtımı), Ayşe, Y. 1, nr. 2 (Şubat 1969), s. 20-22.
• Zeynep Tan (Emine Işınsı), “İlkokulların Bir Tanesi-Çankaya İlkokulu”, Ayşe, Y. 1, nr. 1 (Ocak 1969), s. 21-22.
• Zorlutuna, Halide Nusret (2010) Benim Küçük Dostlarım, Timaş, İstanbul.
• Zorlutuna, Halide Nusret “Baş Yazı-Arif Nihat Hoca”, Ayşe, Y. 1, nr. 2 (Şubat 1969), s. 3.
• Zorlutuna, Halide Nusret “Baş Yazı-Mutlu Bir Yıldönümü”, Ayşe, Y. 2, nr. 15 (Mart 1970), s. 3 / 32.
• Zorlutuna, Umran “Halide Edip Adıvar İlkokulu”, (Yeni eğitim programı hk. ), Ayşe, Y. 1, nr. 3 (Mart 1969), s. 21-23.