SCIENTIFIC APPROACH TO NEBIZ TERMINOLOGY ON AN ACCOUNT OF ISLAMIC LAWS FOR THE TOPIC OF BEVERAGES AND LIQUID FOODS

Yıl 2023, Cilt: 5 Sayı: 1, 1 - 13, 29.06.2023

Adem Elgün

https://doi.org/10.51973/head.1282883

Öz

Nebiz, commonly known as “şıra” in our country what have been produced from the fresh and dried date or raisin by crushing and diluting with water, which is accepted as a sweet drink group without alcohol. The foodstuffs in nebiz terminology according to Islamic laws, the drinks which vegetative starchy material like wheat, barley, corn, rice and millet or animal-based ones like yoghurt, kefir and honey, which have been discussed in Islamic authorities up to date. In this domain the terminologies of “nebiz term” and “based of nebiz” imply the groups of liquid foodstuffs containing sugars and starch depending on the keeping conditions. In this study the liquid foodstuffs with sugars including nebiz products a much-debated question on an account of Islamic laws what is examined by the present scientific data for nebiz-hamr discrimination according to the using area of them and intention of Muslim consumers, to benefit for the human health, halal life and official regulations.

Anahtar Kelimeler

nebiz, nebiz terminology, liquid foodstuffs, Islamic laws, scientific data

İSLAM FIKHINA GÖRE NEBİZ VE NEBİZE BENZEYEN İÇECEKLER İLE SIVI GIDA MADDELERİNE BİLİMSEL YAKLAŞIM

Öz

Nebiz, ülkemizdeki karşılığı ile “şıra” diye bilinen özellikle yaş veya kuru haldeki hurma veya üzümden, parçalanıp sulandırılarak üretilmiş şekerli ve alkol içermeyen sıvı içecek grubudur. Günümüze kadar ulaşan fıkhi tartışmalarda, üretim benzerliği ve alkol oluşum riski dikkate alınarak, buğday, arpa, mısır, pirinç ve darı gibi nişastalı bitkisel; yoğurt kefir ve bal gibi hayvansal kaynaklı sıvı içecekler de nebiz kavramı içinde değerlendirilebilir. Bu çalışmada kullanılan “nebiz ıstılahı” ve “nebiz bazlı” ürünler ve benzerleri tabiri ise şeker ve nişasta içeren, şartlara bağlı olarak da alkol oluşum riski içeren içecek ve sıvı yiyecek gruplarını ifade etmektedir. Bu derleme çalışmasında, doğal hali ile etil alkol oluşturabilen, güncel haliyle İslam fıkhında nebiz ıstılahına dâhil edilmesi mümkün olan bazı şeker içerikli sıvı gıda maddelerinin, Müslüman tüketicilerin kullanım şekli, niyeti ve alkol içerikleri dikkate alınarak, nebiz-hamr ıstılahları bilimsel yönüyle karşılaştırılmış, insan sağlığı ve helallik durumları aktarılmış ve ilgili mevzuat özetlenerek önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

nebiz, nebiz ıstılahı, sıvı gıdalar, İslam fıkhı, bilimsel veriler

Kaynakça

• Agular, A., Nascimento, R., Ferretti, L., Gonçalves, A. (2005). Determination of or-ganic acids and ethanol in commercial vine-gars. Brazilian Journal of Food Technology, 5, 51-56.
• Akdemir, A. (2021). Klasik Türk şiirinde müselles. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 31(1), 1, 41-59. Alzeer, J., Abou Hadeed, K. (2016). Ethanol and its Halal status in food industries. Trends in Food Science &Technology, 58, 14-20. https://doi.org/10.1016/j.tifs.2016.10.018.
• Alzeer, J., Rieder, U., Abou Hadeed, K. (2018). Rational and practical aspects of Halal and Tayyib in the context of food safety. Trends in Food Science & Technology, 71, 264-267.
• Anonim, (2012). New Revelations Support Diet and Exercise to Reverse Leptin Re-sistance, Thereby Promoting a Healthy Weight. October 29 2012. https://articles.mercola.com/sites/articles/archive/2012/10/29/leptin-resistance.aspx. SET: 21.02.2020.
• Anonim, (2017). Çağımızın hastalığı. “Deniz Bayramoğlu sordu, Prof. Dr. Ahmet Gökhan Türkçapar, Prof. Dr. Yavuz Yörükoğlu, Dr. Murat Kınıkoğlu, Dr. Fevzi Özgönül, Dr. Gürkan Kubilay, Yard. Doç. Dr. Oytun Er-baş, Diyetisyen Didem Kanca Üstay”. https://www.cnnturk.com/tv-cnn-turk/programlar/gundem-ozel/cagimizin-hastaligi-obezite. Yayın Tarihi: 04.02.2017.
• Anonim, (2020). Avrupa Obezite Günü, T.C. Sağlık Bakanlığı, https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/ beslenmehare-ket-haber-ler/avrupaobeziteg%C3%BCn%C3%BC.html
• Anonim, (2023a). Hamr (İçki). https://islamansiklopedisi.org.tr/hamr. SET 05.04.2023
• Anonim, (2023b). Nebiz https://islamansiklopedisi.org.tr/nebiz. SET 04.04.2023
• Anonim, (2023c). https://www.nefis yemek tarifleri.com/blog/sira-nedir/nyt-amp/. SET04.04.2023.
• Asa, R.S. ve Azmi, V.A.G., (2017). The con-cept of halal and halal food certification pro-cess in Malaysia: Issues and Concerns. Ma-laysian Journal and Family Economics Asso-ciation., 20, 38- 50.
• Bali, S.R. (2017). The religious aspects on the uses of ethanol Alcohol in Halal Certifies Products, Istanbul, October 23-24, 2017.Concerns. Malaysian Journal and Fami-ly Economics Association. 20, 38-50.
• Bayındır, A. (1980). İslam Açısından Sarhoş Edici İçkiler. İslam Medeniyeti Mecmuası, IV (3), 317. Cenâbî Dîvânı. (haz. Beyhan Kesik) https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/59983,cenabi-divanipdf.pdf?0 (09.03.2019).
• Boran, M. (2019). Yiyecek ve İçeceklerimizde Helal Haram Ölçüleri, Ravza Yayınları, İstanbul.
• Demir, H. (2015). İslam hukuku açısından obeziteye yol açan yeme içme hakkında bazı tespitler. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, XIX (1), 135-168.
• Demirci, M. (2018). Beslenme, 7. Baskı, Mo-danlı Matbaacılık, Zeytinburnu, İstanbul.
• Dzulkifly, M.H., (2010). Unraveling the issue of alcohol for the halal industry. Halal Prod-uct Research Institute. Universiti.mPutra, 43400 Serdang Selangor Malasia.
• Dudley, R. (2004). Ethanol, fruit ripening, and the historical origins of human alcohol-ism in primate frugivory 1. Integrative and Comparative Biology, 44, 315-323.
• Elgün, A. (2013). Alkollü içkiler ve gıdalarda alkol. Standart- Ekonomik ve Teknik Dergi, 611, 96-100.
• Elgün, A. (2019a). Helal Hayat Kavramı İçinde Etil Alkolün Evrensel Yeri ve Önemi. Journal of Halal Life Style. Cilt (Volume) 1, Sayı (Issue) 2, 2019, sh.77.
• Elgün, A., (2019b). İçeriğinde doğal olarak etil alkol oluşan gıda maddeleri. Diyanet İşle-ri Başkanlığı, Dini Hükmü Açısından Gıda-lardaki ve İlaçlardaki Katkı Maddeleri Çalış-tayı. 17-18 Nisan, Ankara.
• Gunduz, S., Yalmaz, H., & Goren, A. C. (2013). Halal food and metrology: Ethyl alcohol contents of beverages. Journal Chemi-cal Metrology, 7, 7-9.
• HAK (2019). Helal Akreditasyon Kurumu 2018 Yılı Faaliyet Raporu- Şubat 2019.
• Harzadin, N.U. (2020). İnsülin direnci ile ilgili bilinmesi gerekenler. http://www.woto.com/insulin-direnci. SET: 26.02.2020.
• Khattak, J. Z. K., Mir, A., Anwar, Z., Wahe-di, H. M., Abbas, G., Khattak, H. Z. K., vd. (2011). Concept of halal food and biotech-nology. Advance Journal of Food Science and Technology, 3, 385-389.
• Lea, A.G.H. (1989). Cider vinegar. New York: Van Nostrand Reinhold.
• Mermer, M.; Tek, N.A. (2017). Adipoz doku ve enerji metabolizması üzerine etkileri. Sağ-lık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 8(3), 40-46.
• Önce, N. (2011). Erken Dönem Hanefî Mez-hebi Eserlerinde ve Osmanlı Dönemi Nükûllü Fetvâ Mecmualarında “Kitâbu’l-eşribe”, Usûl,15(2011/1), 91124. https://dergipark.org.tr/ tr/download/article-file/153709.
• Müftüoğlu, O. (2015). Ömrü uzatan ilaç bu-lundu mu? 6 Aralık 2015. SET: 20.03.2020. https://www.hurriyet.com.tr/yazarlar/osman-muftuoglu/omru-uzatan-ilac-bulundu-mu 40023664. Okur, A.H., (2009). “İslam Hukuku Açısın-dan Helal ve Haram Olan Gıdalar ve Bazı Güncel Meseleler”, Usûl, 11 (2009/1), 7. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/153753. SET: 04.04.2023.
• Paksu, M. (2010). İbni Sina'nın obezite for-mülü. Son Güncelleme: 09:15 19 Mart 2010, Cuma. SET: 20.03.2020. http://www.sonsayfa.com/Haberler/Saglik/Ibni-Sinanin-obezite-formulu-148579.html.
• Pauzi, N., Mana,S., Nawawia, M.S.A.M., Abu-Hussinb, M.F. (2019). Ethanol standard in halal dietary product among SoutheastA-sian halal governing bodies. Review Trends in Food Science & Technology, 86, 375–380.
• Robson, D. (2016). DERGİ – 200 yaşına ka-dar yaşamanın sırrı. BBC Future, 10 Mayıs 2016. https://www.bbc.com/turkce/haberler/2016/05/160510_vert_fut_omru_uzatmak. SET: 20.03.2020.
• Sahay, M. ve Sahay, R. (2014). Hypo-natremia: a practical approach. Indian journal of endocrinology and metabolism, 18(6), 760. doi: 10.4103/2230-8210.141320.
• Şimşek, M. (2013). Helal belgelendirme ve SMIIC standardı. İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi, 22, 19-44. Şirbînî, Ş. (1997). Muğni’l-muhtac. I-IV, Daru’l-Ma‘rife, Beyrut.
• Tekiner, A. (1998). Alternatif İslami Tıp Di-van (1): 57-72 “Tıbb-ı Nebevî” https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/254321. SET:19.03.2020.
• TEMD, (2018). Obezite Tanı ve Tedavi Kıla-vuzu, TEMD- Türkiye Endokrinoloji ve Me-tabolizma Derneği. Miki Matbaacılık, 6. Bas-kı. 112 sh. http://www.temd.org.tr/admin/uploads/tblgruplar/20180525144116-2018-05-25tbl_gruplar144108.pdf SET: 15.5.2020.