Art and Aesthetıc in The Social Studies Curriculums

Yıl 2020, Cilt: 5 Sayı: 1, 31 - 62, 30.06.2020

Abdullah Cevdet Kırıkçı Mehmet Yasir Akgül Aysu Bahar

https://doi.org/10.22596/2020.0501.31.62

Öz

Anahtar Kelimeler

Social studies, curricula, art and aesthetics

Sosyal Bilgiler Öğretim Programlarında Sanat ve Estetik

Öz

Bu çalışmada, 1968, 1998, 2005 ve 2018 sosyal bilgiler öğretim programlarında, “sanat ve estetik” kavramlarına dönük ele alış biçimlerinin ortaya çıkarılması ve ilgili bağlamda programlara dair mukayeseli bir bakış açısının geliştirilmesi amaçlanmıştır. Çalışma, nitel araştırma yöntem ve prosedürleri kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Veri toplama yöntemi doküman incelemesidir. Veriler genellikle betimsel analiz yöntemi ile çözümlenmiştir. “Örtülü” anlamın ortaya çıkarılması hususunda söylem analizi yöntemi de işe koşulmuştur. Araştırmadan elde edilen sonuçlara göre bahsi geçen dört program içinde “sanat ve estetik” vurgusu en yüksek olanı hiç kuşkusuz 2005 tarihli olanıdır. Bu durumun ortaya çıkmasındaki temel sebep, söz konusu programın teferruatlı bir şekilde tasarlanmış olmasıdır. Bununla birlikte analiz sürecine dâhil edilen diğer programlarda da sanat ve estetik kavramlarına değinildiği görülmüştür. 

Anahtar Kelimeler

Sosyal bilgiler, öğretim programları, sanat ve estetik

Kaynakça

• Akaroğlu, E. O. (2014). Sanat eğitim programının 6 yaş çocuklarının görsel algı düzeylerine etkisi. (Yayımlanmamış doktora tezi). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Akdoğan, B. (2001). Sanat, sanatçı, sanat eseri ve ahlak. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1(42), 213-245.
• Akhan, N. E. (2013). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının sanat algıları ve sanat konularının öğretimine yönelik görüşleri. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6, 146-169.
• Akın, N. O. (2006). İlköğretim görsel sanatlar eğitiminde estetik öğretimi. (Yayımlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Alakuş, A. O. (2002). İlköğretim okulları 6. sınıf resim-iş dersi öğretim programındaki grafik tasarımı konularının çok alanlı sanat eğitimi yöntemiyle ve bu yönteme uygun düzenlenmiş ortamda uygulanması. (Yayımlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Arkonaç, S. ve Paker, O. (2012). Türkiye’de kadın ve modernite: Söylem analizi ile yaklaşım. S. Arkonaç (Ed.), Söylem çalışmaları içinde (s. 105-120). Ankara: Nobel Yayınları.
• Ayka, N. (2007). İlköğretim sosyal bilgiler dersi eğitim-öğretim programına yönelik öğretmen görüşleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 6(22), 46-73.
• Baş, T. ve Akturan, U. (2008). Nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları.
• Bayraktar, F. (2014). Eğitim açısından felsefe ve sanat ilişkisi. Sanat ve Tasarım Dergisi, 1(14), 35-42.
• Beldağ, A. ve Aktaş, E. (2016). Sosyal bilgiler öğretiminde edebî eser kullanımı: Nitel bir çalışma. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,18(2), 953-981.
• Bogdan, R. C., & Biklen, S. K. (2003). Qualitative research for education: An introduction to theories and methods. New York: Allyn and Bacon.
• Budak, F. M. (2012). Sosyal bilgiler dersinde (7. sınıf) doğal ve kültürel varlıklar aracılığı ile estetik değer eğitimi (Tokat örneği). (Yayımlanmamış doktora tezi). Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Büyükdüvenci, S. (2006). Sanat ve değer. Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi, 2, 47-50.
• Creswell, J. W. (2013). Nitel araştırma yöntemleri: Beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni. (M. Bütün ve S. B. Demir, Çev. Ed.). Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Çakır, A. (2014). Söylem analizi: Ne demek istiyorsun? Konya: Palet Yayınları.
• Çelik, F. (2010). 5. sınıf sosyal bilgiler programında sorumluluk, estetik ve doğal çevreye duyarlılık değerlerinin kazandırılmasına ilişkin öğrenci ve öğretmen görüşleri. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Çengelci, T. (2012). Sosyal bilgiler öğretim programında somut olmayan kültürel mirasın yeri. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(1), 185-203.
• Demir, S. ve Akengin, H. (2014). Hikâyelerle sosyal bilgiler öğretimi. Ankara: Pegem Akademi.
• Ekiz, D. (2009). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Ercan, M. (2007). Cumhuriyet döneminde ilköğretim sosyal bilgiler programlarındaki sanat konularının yeterliliği. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elazığ.
• Ergün, M. (2010). Estetik (sanat felsefesi). Felsefeye Giriş, 1(1). http://mustafaergun.com.tr/wordpress/wp-content/uploads/2015/11/sanatfelsefesi.pdf (Erişim tarihi: 05.02.2020).
• Güllüoğlu, Ö. (2012). “Söylen(mey)enin’ analizi: Bellona markasına yönelik tüketici algısı üzerine bir söylem çözümlemesi. Ö. Güllüoğlu (Ed.), İletişim bilimlerinde araştırma yöntemleri: Yazılı metin çözümleme içinde (s. 225-276). Ankara: Ütopya Yayınları.
• Huntürk, H. Ö. (2015). Heykel değerlendirmesinde estetik ve anti-estetik tartışması. (Yayımlanmamış doktora tezi). Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Kan, Ç. (2010). Sosyal bilgiler dersi ve değerler eğitimi. Milli Eğitim Dergisi, 40(187), 138-145.
• Kaplan, S. (2014). Doğal yoldan temel sanat eğitimi doğanın atölyesi. Akdeniz Sanat Dergisi, 7(14) 21-33.
• Karasar, N. (2014). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayınları.
• Kaymakcı, S. (2013). Sosyal bilgiler ders kitaplarında sözlü ve yazılı edebî türlerin kullanım durumu. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 2, 230-255.
• Kıyar, N. (2012). İlke us ve sanat algısı bağlamında tabula rasa kurgusu, Sanat Dergisi, 22, 135-146.
• Mayring, P. (2011). Nitel sosyal araştırmaya giriş. A. Gümüş ve M. S. Durgun (Çev.), İstanbul: BilgeSu.
• Merriam, S. B. (2013). Nitel araştırma: Desen ve uygulama için bir rehber. S. Turan (Çev. Ed.), Ankara: Nobel Yayınları.
• Millî Eğitim Bakanlığı (MEB). (2006). Görsel sanatlar dersi (1–8. sınıflar) öğretim programı ve kılavuzu. Ankara: MEB Yayınları.
• Oruç, Ş. (2010). Sosyal bilgiler öğretiminde mizah kullanımının öğrencilerin akademik başarılarına ve tutumlarına etkisi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(3), 56-73.
• Punch, K. F. (2014). Introduction to social research: Quantitative and qualitative approaches. London: Sage Publications.
• Sebik, C. (2012). Sanat eğitiminde bir estetik olarak kitsch ve sanat ayrımı. (Yayımlanmış yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Sever, R., Yalçınkaya, E. ve Mazman, F. (2009). Sosyal bilgiler öğretimi için etkili bir öğretim yöntemi: Dramatizasyon. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(13), 155-166.
• Sidekli, S., Er, H., Yavaşer, R. ve Aydın, E. (2014). Sosyal bilgiler öğretiminde alternatif bir yöntem: Karikatür. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2, 151-163.
• Soygür, N. (1999). Sanat ve "delilik". Ankara Eğitim Hastanesi Psikiyatri Kliniği Dergisi, 2, 124-133.
• Sönmez, V. ve Alacapınar, F. G. (2014). Örneklendirilmiş bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Sözen, E. (1999). Söylem: Belirsizlik, mübadele, bilgi/güç ve refleksivite. İstanbul: Paradigma Yayınları.
• Tatar, B. (2014). Din, ilim ve sanatta hermenötik. İstanbul: İSAM Yayınları.
• Tunalı, İ. (1998). Estetik. İstanbul: Remzi Yayınevi.
• Ünlüer, G. ve Yaşar, Ş. (2012). Sosyal bilgiler dersinde gazete kullanımına ilişkin öğrenci görüşleri. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(1), 43-57.
• Van Dijk, T. A. (2011). Discourse, knowledge, power and politics: Towards critical epistemic discourse analysis. In C. Hart (Ed.), Critical discourse studies in context and cognition (pp. 27-64). Amsterdam: John Benjamins Publishing Company.
• Yüceer, B. (2007). TRT’de yayınlanan sanat programlarının sanat ve sanat eğitimine katkısı. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları.
• Yücel, S. (2014). Günümüz sanatı politika ve kentsel mekân ilişkisi: Türkiye’de güncel sanat tartışmaları. (Yayımlanmış yüksek lisans tezi). İstanbul Bilgi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.