Examination the Academicians’ Opinions on Academic Freedom in the Turkish Higher Education System in Terms of Some Variables

Yıl 2024, Cilt: 9 Sayı: 2, 165 - 193

Özlem Baytaş , Ömür Çoban , Süheyla Bozkurt Balcı

https://doi.org/10.22596/hej.1488148

Öz

The aim of this study is to examine the opinions of academicians working in the higher education system in Turkey about academic freedom according to demographic variables. For this purpose, it has been investigated whether there is a significant difference in the teaching, research, and publication subdimensions at the implementation level of the Academic Freedom Scale according to gender, administrative duty, age, seniority, year of duty, appellation, and faculty variables. This study has been conducted in descriptive survey model which is a quantitative research technique. The working group of this study consisted of 311 academicians working in Karamanoğlu Mehmetbey University, Aydın Adnan Menderes University and Kütahya Dumlupınar University in 2022-2023 education and training year. The data were collected with the personal information form containing demographic information and the Academic Freedom Scale consisting of 27 items. The data analysis was done with SPSS testing techniques which includes independent samples T-test and one-way ANOVA. Findings indicated that there was no significant difference between gender, age, faculty variables and the subcategories of academic freedom -teaching, research, and publication. On the other hand, the results show that academicians at the research sub-dimension have significance difference according to their seniority and administrative duty. At the same time, significance difference was seen in terms of office and appellation variables in teaching, research, and publication subdimensions. In line with these results, various studies can be carried out to create culture and raise awareness about academic freedom.

Anahtar Kelimeler

Academician, academic freedom, higher education

Türk Yükseköğretim Sisteminde Akademik Özgürlüğün Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi

Öz

Bu çalışmanın amacı, Türkiye’de yükseköğretim sisteminde görev yapmakta olan akademisyenlerin akademik özgürlük ile ilgili algılarının demografik değişkenlere göre incelenmesidir. Bu amaç doğrultusunda, Akademik Özgürlük Ölçeği’nin uygulama düzeyinde öğretim, araştırma ve yayın alt boyutlarında cinsiyet, idari görev, yaş kıdem, görev yılı, unvan ve fakülte değişkenlerine göre anlamlı bir farklılık olup olmadığı araştırılmıştır. Betimsel tarama modelinde nicel bir araştırma olan bu çalışmanın çalışma grubu 2022-2023 eğitim ve öğretim yılında Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi’nde, Aydın Adnan Menderes Üniversitesi’nde ve Kütahya Dumlupınar Üniversitesi’nde görev yapmakta olan 311 akademisyenden oluşmaktadır. Veriler demografik bilgileri içeren kişisel bilgi formu ve 27 maddeden oluşan Akademik Özgürlük Ölçeği ile toplanmıştır. Verilerin analizinde; bağımsız örneklem T-testi ve tek yönlü varyans analizi (ANOVA) kullanılmıştır. Analizler sonucunda elde edilen bulgulara göre öğretim, araştırma ve yayın alt boyutlarında cinsiyete, yaşa ve fakülte değişkenlerine göre anlamlı farklılıklar bulunamamıştır. Diğer yandan; akademisyenlerin kıdem ve idari görev değişkenlerine göre araştırma alt boyutunda; görev yılı ve unvan değişkenlerine göre öğretim, araştırma ve yayın alt boyutlarında anlamlı farklılıklar tespit edilmiştir. Bu sonuçlar doğrultusunda akademik özgürlüklere dair kültür oluşturulması ve farkındalıkları geliştirmek adına çeşitli çalışmalar yapılabilir.

Anahtar Kelimeler

Akademisyen, akademik özgürlük, yükseköğretim

Kaynakça

• Abdel Latif, M. M. (2014). Academic freedom: Problems in conceptualization and research. Higher Education Research & Development, 33(2), 399-401.
• Academics for Academic Freedom. (2021). Academics for academic freedom. 2021 tarihinde AFAF Statement: https://www.afaf.org.uk/ adresinden alındı.
• Academy of Science / Human Rights Board. (2023). Bilim akademisi akademik özgürlükler raporu 2020-2021. Bilim Akademisi. https://bilimakademisi.org/wp-content/uploads/2020/11/akademik-ozgurlukler-raporu-2020-21-ekim-2021.pdf adresinden alındı
• Adem, M. (2008). YÖK döneminde üniversiteler nasıl medreseleştirildi? Çağdaş üniversite mi? Medrese mi? Phoenix Yayıncılık.
• Aithal, P. S., ve Kumar, P. M. (2019). Autonomy in higher education-towards an accountability management model. International Journal of Management & Development, 6(10), 166-175.
• Akcan, A. T., Malkoç, S., ve Kızıltan, Ö. (2018). Akademisyenlere göre akademi ve akademik kültür. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(1), 569-591.
• Akerlind, G. S., ve Kayrooz, C. (2003). Understanding academic freedom: The views of social scientists. Higher Education Research & Development, 22(3), 327-344.
• Akyol, B., Yılmaz, K., Çavuş, B., ve Aksoy, V. (2018). Akademisyen yöneticilerin görüşlerine göre Türkiye’de yükseköğretimin sorunları. Turkish Studies Educational Sciences, 13(11),111-131. Altbach, P. G. (2001). Academic freedom: International realities and challenges. Center for International Higher Education, 41, 205-219.
• Altbach, P. G. (2007). Academic freedom: International realities and challenges. In Tradition and Transition (pp. 49-66). Brill.
• American Academy of Arts and Sciences. (2017). On free speech and academic freedom. 12.12.2022 tarihinde AMACAD: https://www.amacad.org/news/free-speech-and- academic freedom adresinden alındı.
• American Academy of Arts and Sciences. (2021). Statement on academic freedom. 12.12.2022 tarihinde AMACAD: https://www.amacad.org/ adresinden alındı.
• Anayasa (1982). Türkiye Cumhuriyeti Anayasası. https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.2709.pdf adresinden alındı.
• Balyer, A. (2011). Academic freedom: Perceptions of academics in Türkiye. Eğitim ve Bilim, 36(112), 138-148.
• Baskan, G. A., ve Sincer, S. (2019). Öğretim üyeleri ve lisans öğrencilerinin görüşlerine göre akademik özgürlüğün incelenmesi. Ç. O. Üniversitesi (Dü.), 4. Uluslararası Yükseköğretim Çalışmaları Konferansı içinde, (s. 91-94).
• Başarır, A. C. (2009). Üniversitelerin işlevsel evrimi ve yenilikçi bölgesel bir üniversite tasarımı. [Yayınlanmamış Doktora Tezi]. Kara Harp Okulu.
• Başarır, F., ve Sarı, M. (2015). Kadın akademisyenlerin ‘Kadın akademisyen’ olmaya ilişkin algılarının metaforlar yoluyla incelenmesi. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 5(1), 41-51.
• Bozkurt, S. (2012). Örgütsel demokrasiyi ve akademik özgürlüğü benimseme ve Türkiye’de uygulanabilir bulma düzeyine ilişkin öğretim elemanlarının görüşleri [Yayımlanmamış Doktora tezi]. Ankara Üniversitesi.
• Bricall, J. M. (2003). Case studies: Academic freedom and university institutional responsibility in Portugal. Bononia University Press. https://www.magna- charta.org/observatory-publications/case-studies-academic-freedom-and-university-institutional-responsibility-in-portugal adresinden alındı.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., ve Demirel, F. (2018). Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi.
• Dinler, V. (2013). Akademik özgürlüğün sınırı üzerine sorular. Muhafazakâr Düşünce, 9(35), 239-261.
• Doğan, D. (2015). Türkiye’deki yükseköğretim kurumlarında hesap verebilirlik ve akademik özgürlük [Yayımlanmamış Doktora tezi]. Osmangazi Üniversitesi.
• Fried, J. (2006). Higher education governance in Europe: Autonomy, ownership, and accountability—A Review of the literature. Higher education governance between democratic culture, academic aspirations and market forces. Council of Europe.
• Gedikoğlu, T. (2013). Yükseköğretimde akademik özgürlük. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi/Journal of Higher Education and Science, 3(3), 179-183.
• Gibbs, A. (2016). Academic freedom in international higher education: Right or responsibility? Ethics and Education, 11(2), 175-185.
• Günay, D. (2004). Üniversitenin neliği, akademik özgürlük ve üniversite özerkliği. First International Congress on University Education (s. 1-15). Perspectives on University Education.
• Güner, H. (2017). Eğitim fakülteleri öğretim üyelerinin akademik özgürlük algılarının incelenmesi [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Gündüz, M. (2013). Akademiyi anımsamak: Anılarda üniversite sorunları ve eleştiriler. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 3(1), 16-26. Hatiboğlu, M. T. (1994). Doğranan üniversite. Selvi Yayınları.
• Hayes, D. (2021). How the university lost its way: sixteen threats to academic freedom. Postdigital Science and Education, 3, 7-14.
• Hénard, F., ve Mitterle, A. (2010). Governance and quality guidelines in Higher Education. A review of governance arrangements and quality assurance. OECD.
• Henkel, M. (2005). Academic identity and autonomy in a changing policy environment. Higher Education 49, 155-176.
• Hoecht, A. (2006). Quality assurance in UK higher education: Issues of trust, control, professional autonomy and accountability. Higher Education, 51, 541-563.
• Kadıoğulları, E., ve Ensari, H. (2020). Yükseköğretimde şeffaflık ve özerklik algısı: İstanbul ili vakıf üniversiteleri örneği. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(1), 410-440.
• Karasar, N. (2011). Bilimsel araştırma yöntemi: Kavramlar, ilkeler, teknikler. Nobel Yayın Dağıtım.
• Karran, T. (2009). Academic freedom in Europe: Time for a Magna Charta? Higher Education Policy, 22(2), 163-189.
• Matei, L., ve Iwinska, J. (2018). Diverging paths? Institutional autonomy and academic freedom in the European Higher Education Area. European higher education area: The Impact of Past and Future Policies, 345-368.
• McNay, I. (2007). Values, principles, and integrity: academic and professional standards in higher education. Higher Education Management and Policy, 19(3), 1-24.
• Özcan, D., ve Çakır, H. (2016). Üniversite-toplum, devlet, piyasa/sermaye ilişkileri bağlamında üniversite özerkliği. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 6(1), 31-40.
• Ren, K., ve Li, J. (2013). Academic freedom and university autonomy: A higher education policy perspective. Higher Education Policy, 26, 507-522.
• Russell, C. (2002). Academic freedom. Routledge.
• Sağlam, A. Ç. (2011). Akademik personelin sosyo-demografik özelliklerinin tükenmişlik düzeyleri ile ilişkisi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(15), 407-420.
• Seggie, F. N., ve Gökbel, V. (2014). Geçmişten günümüze Türkiye’de akademik özgürlük. SETA (Analiz, Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı).
• Stefani, L. (Ed.). (2010). Evaluating the effectiveness of academic development: Principles and practice. Routledge.
• Summak, M. S. (1997). An analysis of academic staff members’ perceptions of the problem-solving processes, general administrative problems andthe academic rights and freedoms at Turkish public universities [Yayinlanmamis Doktora Tezi]. Gaziantep Üniversitesi.
• Summak, M. (2008). Academic human rights and freedoms in Türkiye. The Educational Forum, 62(1), 37-41.
• Taber, K. S. (2017). The use of Cronbach’s alpha when developing and reporting research instruments in science education. Research in Science Education (48), 1273-1296.
• Turkish Official Gazette (2023). Higher Education Law 2547. 9th February 2023. Issue: 32099. Retrieved from https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2023/02/20230209-1.htm adresinden alındı.
• Türk Eğitim-Sen. (2009). Türkiye’de üniversite sorunu ve üniversite çalışanları üzerine bir çalışma. Türk Eğitim-Sen’in Üniversite Araştırması.
• UNESCO. (1997). Social responsibility and academic freedom and autonomy, international association of universities. http://www.unesco.org/iau/tfaf_working_doc.html adresinden alındı.
• Vrielink, J., Lemmens, P., & Parmentier, S. (2011). Academic freedom as a fundamental right.Procedia-Social and Behavioral Scinces, 117-141.
• Yalçınalp, E. (2021, Şubat 18). BBC News Türkiye. BBC News Web sitesi: https://www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-56111461 adresinden alındı.