Türkiye'deki İlkokullarda Okuyan Yabancı Uyruklu Öğrencilerin Eğitim Sorunlarına İlişkin Yapılan Araştırmalar: Bir Meta Sentez Çalışması

Yıl 2025, Cilt: 10 Sayı: 1, 1 - 39, 30.06.2025

Mehmet Kuyucu

Öz

2011 yılında Suriye’de başlayan iç karışıklık ve akabinde gerçekleşen olaylar neticesinde ülkelerinden göçen çok sayıda mültecinin sığındığı ülkelerin başında Türkiye gelmektedir. Türkiye’ye yerleşen mülteciler, sosyal hayatın her alanına olduğu gibi eğitim sistemine de doğrudan dahil olmuşlardır. Anadillerinden farklı bir dilde eğitim veren okullarda eğitim almaya başlayan yabancı uyruklu öğrenciler, eğitimlerinde çeşitli sorunlar yaşamaya başlamıştır. Bu çerçevede, çalışmada Türkiye’deki ilkokullarda okuyan yabancı uyruklu öğrencilerin eğitim sorunlarının belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda 2015 ile 2022 yılları arasında hazırlanmış makale ve tezler incelenip sentezlenmiş ve ulaşılan sorunlara çözüm önerileri getirilmiştir. Çalışma nitel araştırma yöntemlerinden meta sentez ile desenlenmiştir. Meta sentez çalışması kapsamında, verilerin toplanması amacıyla doküman incelemesi yapılmıştır. Meta sentez yönteminin gerektirdiği şekilde nitel araştırmalar ve nitel bulguları olan karma araştırmalar incelenmiştir. Doküman incelemesi sonucunda ulaşılan çalışmalardan, belirlenen ölçütlere uyan 14'ü makale ve 11'i yüksek lisans tezi olmak üzere 25 çalışma meta sentez kapsamına dahil edilmiştir. Meta sentez çalışmasının işlem adımları izlenerek; söz konusu 25 çalışma kodlanmış, çözümlenmiş, ulaşılan sonuçlardan yola çıkarak temalar oluşturulmuş, sentezlenmiş ve yorumlanmıştır. Çalışmanın sonucunda yabancı öğrencilerin dil sorunları, sosyal, davranışsal ve akademik sorunlar yaşadığı; bu sorunlara yapısal düzenlemeler yapılması, çeşitli kesimlere eğitimler verilmesi, sınırlılıkların giderilmesi önerileri gibi bulgulara ulaşılmıştır. Ulaşılan bulgulara dayalı olarak öneriler getirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

yabancı uyruklu öğrenci , mülteci öğrencilerin sorunları , göçmen eğitimi , Suriyeli öğrenci

Etik Beyan

Bilimsel etik ve alıntı kurallarına uyduğumu taahhüt ederim.

Destekleyen Kurum

Anadolu Üniversitesi dönem projesinden dönüşüm

Teşekkür

Proje danışmanım Prof. Dr. Burçin Türkcan teşekkür ederim.

Research On Educational Problems of Foreign Students Reading in Primary Schools in Turkey: A Meta Synthesis Study

Öz

Turkey is one of the leading countries that has become a refuge for many individuals fleeing their home countries due to the civil unrest that began in Syria in 2011 and the subsequent events. Refugees who settled in Turkey have become directly involved in the education system as well as in various aspects of social life. Foreign students enrolled in schools where instruction is provided in a language other than their native tongue began to face a range of educational challenges. In this context, the aim of the study is to identify the educational problems encountered by foreign students attending primary schools in Turkey. For this purpose, articles and theses prepared between 2015 and 2022 were analyzed and synthesized and solutions were suggested for the problems reached. The study was designed using the meta-synthesis method, which is one of the qualitative research approaches. As part of the meta-synthesis, document analysis was employed to gather data. Qualitative studies and mixed studies with qualitative findings were examined as required by the meta-synthesis method. Out of the studies reviewed, a total of 25 were included in the meta-synthesis—14 of which were journal articles and 11 were master’s theses. By following the process steps of the meta synthesis study; These 25 studies were coded and analyzed. Themes were derived from the results, synthesized, and interpreted. As a result of the study, foreign students experienced language problems, social, behavioral and academic problems; The findings revealed that foreign students faced problems related to language, social integration, behavior, and academic performance. Additionally, the studies suggested structural modifications, training for different stakeholder groups, and recommendations to address various limitations.

Anahtar Kelimeler

Foreign students , problems of refugeee students , immigrant education , Syrian student

Kaynakça

• Adıgüzel, Y. (2016). Göç sosyolojisi. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Ağdalyan, A. (2021). Kilis İlinde Öğrenim Gören İlköğretim Çağındaki Suriyeli Öğrencilerin Eğitimde Yaşadıkları Güçlükler ve Bunlara Yönelik Çözüm Önerileri (Okul Yöneticleri Görüşlerine Dayalı Olarak Yapılan Bir İnceleme). Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kilis 7 Aralık Üniversitesi, Kilis.
• Akkaya, M. F. (2021). Ekolojik Sistemler Teorisi Kavramları ile Bir Vaka Değerlendirilmesi. Tezsiz yüksek lisans dönem projesi. Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi, İstanbul.
• Altınışık Akgöz, A. (2022). Yabancı öğrencilerin eğitimde yaşadığı sorunlara yönelik bir meta-sentez çalışması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi, Antalya.
• Arslan, Ü. ve Ergül, M. (2022). Mülteci öğrencilerin eğitimlerinde yaşadıkları sorunlar: Öğretmenlerin perspektifinden bir delphi çalışması. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (54), 1-31.
• Aydın, B. 1997. Çocuk ve ergen psikolojisi. İstanbul: Marmara Üniversitesi Vakfı Yayınları.
• Aytaç, T. (2021). Türkiye’de ki Suriyeli çocukların eğitim sorunlarına bir bakış: bir meta-analiz çalışması. Milli Eğitim Dergisi, 50(1), 173-193.
• Baykoç, N. (1986). Çocuklarda Dilin Kazanılması. Ya-Pa 4. Okul Öncesi Eğtimi ve Yaygınlaştırılması Semineri. İstanbul: Ya-Pa Yayınları.
• Birleşmiş Milletler (BM), (2005). Ülke içinde yerinden olma konusunda yol gösterici ilkeler. Brookings Enstitüsü Yerinden Olma Projesi, Washington, D.C. http://80.251.40.59/politics.ankara.edu.tr/altipar/Yayinlar/Yol%20ılkeler.pdf (30.11.2022)
• Çalık, M. ve Sözbilir, M. (2014). İçerik analizinin parametreleri. Eğitim ve Bilim Dergisi, 39(174), 33-38
• Çallı, Y. (2009). Türk anayasa hukukunda eğitim hakkı. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Demirtaş, H.A. (2003). Sosyal Kimlik Kuramı Temel Kavram ve Varsayımlar. İletişim Araştırmaları, 1(1), 123-144.
• Duğan, Ö. ve Gürbüz, S. (2018). Suriyeli sığınmacıların sosyal entegrasyonuna yönelik bir araştırma. Turkish Studies Social Sciences, 13(26), 529-546.
• Emin, M.N. (2019). Geleceğin inşası: Türkiye’deki Suriyeli çocukların eğitimi. İstanbul: SET Vakfı İktisadi İşletmesi.
• Eryılmaz Ballı, F. ve Dönmez Yapucuoğlu, M. (2021). Türkiye’deki Suriyeli çocukların eğitim öğretim yaşantılarına ilişkin tezlerin incelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 19(1), 505-524.
• Karasu, M.A. (2017). Göç ve uyum sorunu. A. Yatkın (Ed.), Uluslar arası 11. kamu yönetimi sempozyumu bildiri kitabı: Uluslar arası göç ve mülteci sorununun çözümünde kamu yönetiminin rolü. (s. 631-649). Elazığ: Fırat Üniversitesi, Atatürk Kültür Merkezi.
• Karataş, K., Adıgüzel, Y. ve Ünal, A. Z. (2018). Göç Travması. M. Baloğlu ve E. Göv (Ed.), Psikososyal Güçlendirici Destek Programı Göç Travması. Ankara: MEB Yayınları.
• Kaya, M., İnel, Y. ve Çetin, T. (2021). Türkiye’de Suriye göçü sonrasında Suriyeli mültecilere verilen kapsayıcı eğitim üzerine bir meta sentez çalışması. 13th International Conference of Strategic Research on Scientific Studies and Education (ICoSReSSE). Antalya/Türkiye
• Kaya, S. ve Öz, A.Ş. (2020). Göç eden çocuklar özel eğitime ihtiyaç duyar mı?. R. Demir (Ed.), Çeşitli Açılardan Göç ve Eğitim Multidisipliner Bir Çalışma. Ankara: İksad Yayınevi.
• Kol, S. (2013). Erken çocuklukta bilişsel gelişim ve dil gelişimi. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(21), 1-21.
• Krafft, C., Sieverding, M., Salemi, C. and Keo, C. (2018, April). Syrian refugees in Jordan: Demographics, livelihoods, education, and health. In Economic Research Forum Working Paper Series (Vol. 1184).
• Lincoln, Y. S. ve Guba, E. G. (1986). But is it rigorous? Trustworthiness and authenticity in naturalistic evaluation. New directions for evaluation, (30), 73-84.
• Mahran, A.A. (2018). The challenges of social adjustment of Syrian refugees in Egyptian society and ways of confronting them in the light of some variables. Route Educational and Social Science Journal, 5(3).
• Miles, M. B. ve Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded Sourcebook. (2nd ed). Thousand Oaks, CA: Sage.
• Milli Eğitim Bakanlığı (MEB), Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü. (Ocak, 2022). https://hbogm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2022_01/26165737_goc2022sunu.pdf. (Erişim tarihi: 22.11.2022)
• Nar, B. (2008). Göçün eğitime ve eğitim yönetimine etkileri: Dilovası Örneği. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
• Noblit, G. W. and Hare, R. D. (1988). Meta-ethnography: Synthesizing qualitative studies. Newbury Park: Sage, 11.
• Özgün, E. (2019). İlkokul öğretmenlerinin Suriyeli öğrencilerin akademik başarı ve okul ortamı uyumuna ilişkin gözlemlerinin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi, Konya.
• PICTES. (2022). https://piktes.gov.tr/cms/Home/Hakkimizda. (Erişim tarihi: 01.11.2022)
• Polat, S. ve AY, O. (2016). Meta-sentez: Kavramsal bir çözümleme. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 4(2), 52-64.
• Saklan, E. ve Karakütük, K. (2022). Türkiye’deki Suriyeli eğitim çağı çocuklarının eğitim süreçleri üzerine bir çözümleme. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(1), 51-76.
• Sarıer, Y. (2020). Türkiye’de mülteci öğrencilerin eğitimi üzerine bir meta-sentez çalışması: Sorunlar ve çözüm önerileri. Eğitimde Yeni Yaklaşımlar Dergisi, 3(1), 80-111.
• Stevenson, J. and Willott, J. (2007). The aspiration and access to higher education of teenage refugees in the UK. Compare, 37(5), 671-687.
• Strekalova, E. and Hoot, J. L. (2008). What is special about special needs of refugee children?: Guidelines for teachers. Multicultural Education, 16(1), 21-24.
• Thomas, J. and Harden, A. (2008). Methods for the thematic synthesis of qualitative research in systematic reviews. BMC medical research methodology, 8(1), 1-10.
• Türkiye Büyük Millet Meclisi, İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu. (2018). Göç ve Uyum Raporu. Erişim adresi: https://asylumineurope.org/wp-zontent/uploads/2018/04/resources_goc_ve_uyum_raporu.pdf.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.