DEVELOPMENT OF THE QUALITY OF LIFE SCALE IN CHILDREN OF THE AGE GROUP OF 8-12 ATTENTION DEFICIT/HYPERACTIVITY DISORDER AD/HD-QOLS

Yıl 2005, Cilt: 7 Sayı: 1, 39 - 52, 01.06.2005

Gülümser Dolgun Sevim Savaşer Yanki Yazgan

Öz

Purpose: The aim of this study was to develop a scale which evaluates the Quality of Life of children with Attention DeŞ cit/Hyperactivity Disorder AD/HD at home and at school. Material-Method: The data were obtained from 79 children aged 8-12, who were monitored for at least 6 months upon the diagnosis of AD/HD. Out of this sample %83 was male and %74,7 was on medication. Scala consisting of 30 items was developped via face to face discussions with children and families. The test re-test reliability of the scale was r=.98 for school and r=.90 for home, Cronbach alfa score was .80 at school and .76 was at home. The item total score reliability ranged between r=.27-.81 for school and r=.35-.64 for home. Factor analysis displayed, 3 sub-dimensions with 10 items in each dimension being cognitive, social and psychological. Results:The level of validity and reliability of AD/HD-QOLS was found to be high across school and home

Anahtar Kelimeler

Attention deŞ cit/hyperactivity disorder, AD/HD, Scale development, Quality of life

DİKKAT EKSİKLİĞİ/HİPERAKTİVİTE BPOZUKLUĞU OLAN 8-12 YAŞ GRUBU ÇOCUKLARDA YAŞAM KALİTESİ ÖLÇEĞİNİN DE/HB-YKÖ GELİŞTİRİLMESİ

Öz

Amaç: Bu çalıșma; Dikkat Eksikliği/Hiperaktivite Bozukluğu DE/HB olan 8-12 yaș grubu çocukların evde ve okuldaki yașam kalitesini değerlendiren bir ölçek YKÖ geliștirmek amacıyla gerçekleștirildi. Gereç-Yöntem: Veriler, DE/HB tanısıyla en az 6 ay süre ayaktan izlenen, ek psikiyatrik tanı almamıș, organik hastalığı bulunmayan, çalıșmaya katılmaya istekli, 79 çocuktan elde edildi. Çocukların %83’ü erkek, %74,7’si ilaç kullanmakta idi. Son șekli 30 maddeden olușan ölçek çocuklarla yüz yüze görüșülerek dolduruldu. Veriler; t testi, Pearson momentler çarpımı korelasyonu, faktör analizi, Cronbach alfa, tek yönlü varyans analizi ile değerlendirildi. Ölçeğin test-tekrar test güvenirliği okulda r=,98 evde r=,90, Cronbach alfa okulda, 80 evde, 76, madde toplam puan güvenirliği okulda r=,27 - ,81, evde r=,35 - ,64 arasında bulundu. Faktör analizinde; bilișsel, sosyal, psikolojik olarak 10’ar maddelik 3 alt boyut elde edildi. Sonuç: Ölçeğin okul ve ev formunun geçerlik ve güvenirlik düzeyi yüksek bulundu. Okulda yașam kalitesinin eve göre daha fazla olumsuz etkilendiği belirlendi

Anahtar Kelimeler

Dikkat Eksikliği/Hiperaktivite Bozukluğu, DE/HB, Yașam Kalitesi, Ölçek geliștirme

Kaynakça

• Akdeniz C, Aydemir Ö. (1999) Sağlık Düzeyi Ölçeği’nin Türkçe’ye Uyarlanması ve Güvenirliği. Klinik Psikofarmakoloji Bülteni, 9(2); 104-108.
• American Academy of Pediatrics. (1994) Integrated School Health Services. Pediatric, 94 (3); 400-402.
• Amerikan Psikiyatri Birliği.(1995) Mental Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal El Kitabı. 4.Baskı (DSM-IV). Amerikan Psikiyatri Birliği. Washington DC. 1994’ten Çeviren: Köroğlu E. Hekimler Yayın Birliği. Ankara.
• Angel M. (1993) The transliteral equalance, reliability and validity studies of the Parental Acceptance Rejection Questionnaire (PARQ), mother from; a tool for assesing child abuse. Boğaziçi Üniversitesi Eğitim Bilimler Bölümü Yüksek Lisans Tezi. İstanbul.
• Apajasalo M, Rautonen J, Holmberg C, Sinkkonen J, et al.(1996) Quality of life in pre-adolescence: A 17-dimensional healthrelated measure (17D). Qual of Life Res, 5; 532-538.
• Austin J K, Smith M S, Risinger M W, McNelis A M. (1994) Childhood epilepsy and asthma: comparison of quality of life. Epilepsia, 35 (3); 608-615.
• Barkley R, Anastopoulos A, Guevremont D, Fletcher K. (1991) Adolescents and ADHD: Patterns of behavioral adjustment, academic functioning and treatment utilization. Journal of the American Academy of Child and Adolescent Psychiatry, 30; 752-761.
• Buldukoğlu K. (1996) Çocuklukta ve ergenlikte görülen dugusal ve davranıșsal bozukluklar. N. Kum (Ed.). Psikiyatri Hemșireliği El Kitabı. Birlik Ofset. İstanbul.
• Bulinger M. (1995) Current approaches to measure the health-related quality of life children. Europan Review of Applied psychology, 245-254.
• Bussing R, Zima T B, Mark A P. (2000) Selfesteem in special education children with adhd: relationship to disorder characteristics and medication use. Journal of the American Academy of Child and Adolescent Psychiatry, 39 (10); 1260-1271.
• Büyüköztürk Ș. (2002) Faktör analizi: temel kavramlar ve ölçek geliștirmede kullanımı. Egitim Yöntemi Dergisi. http: /www.mimas .politics.ankaraedu.tr/buyukoz/fa.htm
• Byrne J, Bawden H, Beattie T, DeWolfe N. (2000) Preschoolers classified as having attention-deficit hyperactivity disorder (ADHA): DSM-IV symptom endorsment pattern. Jounal of Child Neurology. Hamilton, 15 (8); 533-541.
• Colier J, MacKinlay D, Phillips D. (2000) Norm values for the Generic Children’s Quality of Life Measure (GCQ) from a large schoolbase sample. Quality of Life Research, 9; 617-623.
• Conners C K, Epstein J, March J, Angold A, et al. (2001) Multimodal treatment of ADHD in the MTA: an alternative outcome analysis. J Am Acad Child Adolesc Psychiatr, 40; 159-167.
• Coq E M, Boeke A J P, Bezemer P D, Colland V T, Van Eirek J Th M.(2000) Which source should we use to measure quality of life in children with astma: The children themselves or thir parents. Quality of Life Eesearch, 9; 625-636.
• DePalma A. J. (2001) Measuring quality of life of patients of traumatic brain injury. Critical Care Nursing Quarterly, 23 (4); 42-51.
• Eiser C, Morse R. (2001) A review of measure of quality of life children with chronic illness. Archives of Disease in Childhood, 84; 205-213.
• Eiser C. (1997) Children’s quality of life measures. Arch Dis Child, 77; 350-354.
• Ergin D.Y (1995). Ölçeklerde Geçerlik Ve Güvenirlik. M.Ü.Atatürk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7; 125-148.
• Ercan E S, Aydın C.(1998) DEHB doğal gidiși. Ege Psikiyatri Sürekli Yayınlar. İzmir, 3 (3); 453-458.
• Erefe İ.(2002) Veri toplama araçlarının niteliği. içinden: Erefe İ (Ed). Hemșirelikte Araștırma İlke Süreç ve Yöntemleri. Odak Ofset. İstanbul, 169-188.
• Fekkes M, Theunissen N, Brugman E, Veen S, et al. (200) Develoment and psychometric evaluation of the TAPQOL: A health-related quality of life instrument for 1-5 yearold children. Quality of Life Reseach, 9; 961-972.
• Fidaner H, Elbi ve Ark. (1999) Yașam kalitesinin ölçülmesi. Psikiyatri Psikoloji Psikofarmakoloji Dergisi, 9(2); 64-78
• Fitzpatrick R. et al. (1982) Quality of life : Current state of the art. Arch Phys Med Rehabil, 63; 56-59.
• Güleç C, Köroğlu E. (1998) Psikiyatri Temel Kitabı. in: Șenol Ü, Șener Ș (eds). Dikkat Eksikligi/Hiperaktivite Bozukluğu. Ankara, Cilt 2, 1119-1129.
• Hanestad B R.(1992) Quality of Life as on outcome wonable in Nursing Research and Practice, 6th Biennial Conference Workshop of European Nurse Researches, Abstracts no: 45.
• Juniper E F, Guyatt G H, Feeny D H, Ferrie P J, Griffith L E.(19993) Townsend M. Measuring quality of life in children with asthma. Quality of Life Reseach, 5; 35-46.
• Karasar N. (1998) Bilimsel Araștırma YöntemiKavramlar, İlkeler, Teknikler. 7.Basım. Ankara: 3a Araștırma Eğitim Danıșmanlık Ltd. Ști.
• Kendall j.(1997) The use of qualitative methods in the study of wellness in children with attention deficity hyperactivity disorder. Journal of Child and Adolescent Psychiatric Nursing, 10 (4): 27-35
• Landgraf J M. (2002) Rich M, Rappaport L. Measuring quality of life in children with attention-deficit/hyperactivity disorder and their families development and evaluation of a new tool. Archives of Pdiatriccs and Adolescent, 156 (4); 384-391.
• Öktem F, Sonuvar B.(1993) Dikkat eksiliği tanısı alan çocukların özellikleri. Türk Psikiyatri Dergisi, 4; 267-272.
• Öncü B, Șenol S. (2002) Dikkat Eksiliği Hiperaktivite Bozukluğunun Etiyolojisi: Bütüncül Yaklașım. Klinik Psikiyatri Dergisi, 5(2); 111-119.
• Öner N. (1997) Türkiye’de Kullanılan Psikolojik Testler. 3.Baskı, Boğaziçi Üniversitesi, İstanbul.
• Özdamar K. (2002) Paket Proğramlar İle İstatiksel Veri Analizi. 4.Baskı. Kaan Kitabevi. Eskișehir, 661-673.
• Psikometrik Araștırma Enstitüsü. (2002) Ölçme Değerlendirme Geliștirme Stratejileri, http: //www.psikometri.com.Aa.htm
• Raat H. Bonsel G, J, Essink Bot M L, Landgraf J M, Gemke R J. (2002) Reability and validity of comprehensive health status measures in children: The Child Health Questionnaire in relation to the Health Utilities Index. Journel of Clinical Epidemiology, 55; 67-76.
• Reiff M I. (2001) Self esteem in special education children with ADHD: Relationship to disorder characteristics and medication use.(attention-deficit hyperactivitiy disorder). Journal of Develomental & Behavioral Pediatrics, 22 (1): 79- 86
• Sabaz M, Cairns D, Lawson J, Nheu N, et al.(2000) Validation of a new quality of life measure for children with epilepsy. Epilepsia, 41; 765-774.
• Sieberer-Ravens U, Bullinger M. (1998) Assessing health-related quality of life in chronically ill children with the German KINDL: first psychometric and contend analytical results. Qual of Life Reas, 7; 399-407.
• Șenol S.(1998) DEHB Tedavisi. Ege Psikiyatri Sürekli Yayınları. İzmir, 3(3); 509-532.
• Șenol S. (1997) Dikkat Eksikliği Yıkıcı Davranıș Bozukluklarının Klinik Özellikleri, Aynı Grup ve Diğer DSM-IV Tanılarıyla Birlikte Riskleri ve Tedavi Eğiliminin Belirlenmesi. Yayınlanmamıș Uzmanlık Tezi. Ankara.
• Tezbașaran A A. (1997) Likert Tipi Ölçek Geliștirme Kılavuzu.2.Baskı. Türk Psikologlar Derneği Yayınları. Ankara.
• World Health Organization (Dünya Sağlık Örğütü). (1998) ICD-10 Ruhsal ve Davranıșsal Bozuklukların Sınıflandırılması (Klinik Tanımlamalar ve Tanı Kılavuzları). Çev:Çuhadaroğlu F.
• Yazgan Y. Hiperaktivitenin klinik özellikleri. Ege Psikiyatri Sürekli Yayınlar. İzmir, 3;3; 417-425.
• Yörükoğlu A. (1999) Çocuk ruh sağlığı ve gelișimi. Ben hasta değilim. İçinden: Ekși A. (Ed). Nobel Tıp Kitabevi. İstanbul, 45-50.