Omurilik yaralanmalı bireye bakım verenlerde stresle baş etme ve sosyal destek

Yıl 2013, Cilt: 15 Sayı: 3, 1 - 12, 01.12.2013

Elif Ateş Naile Bilgili

Öz

Amaç: Omurilik yaralanmalı bireye bakım vermek yoğun, stresli, uzun süreli bir dönemdir ve bakım vereni ciddi şekilde etkilemektedir. Bakım verenler bu durum ile baş etmede yetersiz kalabilmekte ve desteğe ihtiyaç duyabilmektedirler. Araştırma, omurilik yaralanmalı bireylere bakım verenlerin stresle baş etme durumları ve algıladıkları sosyal desteği belirlemek amacıyla yapılmıştır. Yöntem: Tanımlayıcı tipte olan çalışmaya parapleji ve tetrapleji tanısı almış hastalara bakım vermekte olan 129 kişi katılmıştır. Verilerin toplanmasında hasta ve bakım verenlerin bilgi formu, Barthel İndeksi, Stresle Başa Çıkma Tarzları Ölçeği ve Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeği kullanılmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde çok yönlü varyans analizi, Pillai İz, Fisher’in En Küçük Önemli Fark ve Pearson ki-kare testleri kullanılmıştır. Bulgular: Omurilik yaralanmalı bireylerin %82.9’u erkek, bakım verenlerin %76.7’si kadındır. Bakım verenlerin yaş ortalamaları 41,19±13,82 olarak saptanmıştır. Bakım verenlerin, hastanın bağımlılık durumuna, günlük bakım verme süresine, bakmakla yükümlü oldukları başka birinin varlığına göre stresle başa çıkma tarzları ölçek puanları istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur p

Anahtar Kelimeler

Omurilik yaralanmaları, başa çıkma, sosyal destek, bakım vericiler

Coping with stress and social support in caregivers of individuals with spinal cord injuries

Öz

Objective: Caring for individuals with spinal cord injuries is a long, intensive, and stressful period, and seriously affects the caregivers. The caregivers may fail to cope with this period, and need support. The study was carried out to determine the states of coping with stress of caregivers of individuals with spinal cord injury and the social support they perceived. Method: One hundred and twenty-nine people who cared for patients diagnosed for paraplegia and tetraplegia participated in the descriptive study. Barthel Index, the Scale of Ways of Coping with Stress, and the Multidimensional Scale of Perceived Social Support were used to collect data. Multi-way analysis of variance, Pillai’s Trace, Fisher’s Least Significant Difference, and Pearson’s Chi-Square tests were used to analyze the data. Results: Of the individuals with spinal cord injuries, 82.9% were male, and 76.7% of the caregivers were female. Mean age of the caregivers was 41.19±13.82 years. The scores of the Scale of Ways of Coping with Stress of the caregivers were statistically significant p

Anahtar Kelimeler

Spinal cord injuries, coping, social support, caregivers

Kaynakça

• Güzel R, Uysal FG. Tıbbi Rehabilitasyon. İstanbul: 2. Baskı, 2004; 627-628.
• Selçuk B, Kumbara F, Kurtaran A, Ersöz M, Akyüz M. Omurilik yaralanmalı hastaların rehabilitasyon merkezinde yattıkları döneme ait maliyet analizi. Fiz Tıp Derg 2005; 8(2): 95-101.
• Chan RCK. Stress and coping in spouses of persons with spinal cord injuries. Clin Rehabil 2000; 14(2): 137-144.
• Yıldırım F, Conk Z. Zihinsel yetersizliği olan çocuğa sahip anne/babaların stresle başa çıkma tarzlarına ve depresyon düzeylerine planlı eğitimin etkisi. Cumhuriyet Üniv Hemsire YO Derg 2005; 9(2): 1-10.
• Bahar A, Bahar G, Savaş HA, Parlar S. Engelli çocukların annelerinin depresyon ve anksiyete düzeyleri ile stresle başa çıkma tarzlarının belirlenmesi. Fırat Univ Sağlık Bilim Derg 2009; 4(11): 98-112.
• Uğuz Ş, Toros F, İnanç BY, Çolakkadıoğlu O. Zihinsel ve/veya bedensel engelli çocukların annelerinin anksiyete, depresyon ve stres düzeylerinin belirlenmesi. Klin Psikiyatr 2004; 7: 42-47.
• Karadağ G. Engelli çocuğa sahip annelerin yaşadıkları güçlükler ile aileden algıladıkları sosyal destek ve umutsuzluk düzeyleri. TAF Prev Med Bull 2009; 8(4): 315-322.
• Blanes L, Carmagnani MIS, Ferreira LM. Health- related quality of life of primary caregivers of persons with Paraplegia. Spinal Cord 2007; 45: 399–403.
• Sheija A, Manigandan C. Efficacy of support groups for spouses of patients with spinal cord injury and its impact on their quality of life. İnt J Rehabil Res 2005; 28(4): 379-383.
• Chen HY, Boore JRP. Living with a relative who has a spinal cord injury: a grounded theory approach. J Clin Nurs 2008; 18(2): 174-182.
• Post MWM, Bloemen J, Witte LP. Burden of support for partners of persons with spinal cord injuries. Spinal Cord 2005; 43: 311-319.
• Manigandan C, Saravanan B, Macaden A, Gopalan L, Tharion G, Bhattacharji S. Psychological wellbeing among carers of people with spinal cord injury: a preliminary investigation from south ındia. Spinal Cord 2000; 38: 559-562.
• Chan RCK, Lee PWH, Lieh-Mak F. Coping with spinal cord injury: personal and marital adjustment in the hong kong chinese setting. Spinal Cord 2000; 38(11): 687-696.
• Kartal A, Çetinkaya B. Yüksekokul öğrencilerinin algılanan sosyal destek durumları ve sosyal desteği etkileyen faktörler. Fırat Univ Sağlık Bilim Derg 2009; 4(12): 3-20.
• Tan M, Ergüney S. Miyokard infarktüsü geçiren hasta eşlerinin sosyal destek durumlarının değerlendirilmesi. Atatürk Univ Hemsire YO Derg 2003; 6(1): 37-43.
• Doğan O. Şizofreni hastalarının evde bakımı. Anadolu Psikiyatr Derg 2001; 2(1): 41-46.
• Yıldırım F, Conk Z. Zihinsel yetersizliği olan çocuğa sahip anne/babaların stresle başa çıkma tarzlarına ve depresyon düzeylerine planlı eğitimin etkisi. Cumhuriyet Üniv Hemsire YO Derg 2005; 9(2): 1-10.
• Isaksson G, Josephsson S, Lexell J, Skar L. Men’s experiences of giving and taking social support after their wife’s spinal cord injury. Scandinavian Journal of Occupational Therapy 2008; 15(4): 236-246.
• Folkman S, Lazarus RS. If it changes it must be a process: A study of emotion and coping during three stages of a college examination. J Pers Soc Psychol 1985; 48(1): 150-170.
• Karabulutlu E, Tan M, Erdem N, Okanlı A. Hemodiyaliz hastalarında stresle baş etme ve sosyal destek. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi 2005; 8: 56-66.
• Rodgers ML, Strode AD, Norell DM, Short RA, Dyck DG, Becker B. Adapting multiple-family group treatment for brain and spinal cord ınjury ıntervention development and preliminary outcomes. Am J Phys Med Rehab 2007; 86(6): 482-492.
• TSK Rehabilitasyon ve Bakım Merkezi (İnternet), Ulaşım adresi: http://www.gata.edu.tr/rehab/, (Ulaşım tarihi:10/11/2011).
• Mahoney FI, Barthel D. Functional evaluation: the barthel ındex. Moryland State Medical Journal 1965; 10: 56-73.
• Üstüner TF, Saraç A, Yaşar G. Huzurevinde yaşayan bireylerde depresyon düzeyi, ölüm kaygısı ve günlük yaşam işlevlerinin belirlenmesi. Klin Psikiyatr Derg 2010; 13: 14-22.
• Şahin NH, Durak A. Stresle başa çıkma tarzları ölçeği: üniversite öğrencileri, için uyarlanması. Türk Psiko Derg 1995; 10(34): 56-73.
• Zimet GD, Dahlem NW, Zimet SG, Farley GK. The multidimensional scale of perceived social support. J Pers Assess 1988; 52: 30-41.
• Eker D, Arkar H, Yaldız H. Çok boyutlu algılanan sosyal destek ölçeği’nin gözden geçirilmiş formunun faktör yapısı, geçerlik ve güvenirliği. Türk Psikiyatri Derg 2001; 12(1): 17-25.
• Akgün ŞZ, Polat H, Ergüney S. Kemoterapi alan hastalara bakım verenlerin bakım verme yüklerinin belirlenmesi. Atatürk Univ Hemsire YO Derg 2009; 12(2): 1-9.
• Bilgili N, Kubilay G. Yaşlı bireye bakım veren ailelerin yaşadıkları sorunların belirlenmesi. Sağlık Toplum 2003; 1: 35-43.
• Sherwood PR, Given BA, Given CW, Schiffman RF. Murman DL, Lovely M, Eye AV, Rogers LR, Remer S. Predictors of distress in caregivers of persons with a primary malignant brain tumor. Res Nurs Health 2006; 29(2): 105-120.
• Schulze B, Rössler W. Caregiver burden in mental illness: review of measurement, finding and interventions in 2004-2005. Curr Opin Psychiatr 2005; 18(6): 684-691.