Investigations of adolescents’ perceptions regarding their body weight and behaviors intended for weight management

Yıl 2015, Cilt: 17 Sayı: 1, 51 - 61, 01.08.2015

Meltem Karadamar Rana Yiğit Mehmet Ali Sungur

Öz

Objective: This research is a cross-sectional study conducted with an aim of determining perceptions of adolescents, who are grade 1 high school students, regarding their body weights as well as the reflections of these perceptions on their behaviors. Method: The study population comprised 20.642 grade 1 High School students from 61 schools affiliated with the national education directorate of Seyhan province, Adana in 2008-2009 academic years. Using stratified random sampling; the research cohort was generated with minimum 750 students considering the gender and the type of high school. The questionnaire used in collecting the data consists of two parts. There are questions related to the descriptive characteristics of the students and parents in the first part, and questions about students’ height, body weight and perceptions regarding their body weight and weight management behaviors in the second part. Statistical analysis of data obtained from the study was performed using Independent Sample t test, Chi-square and Likelihood Ratio tests. Results: 13.3% of the adolescents enrolled in the study were found to be slim thin while 73.1% had normal body weight, 8% were overweight and 5.6% were obese. 13% of girls and 14.1% of boys were detected as overweight or obese. Although the real proportion of the overweight/obese students was 13.6%, 37.1% of the adolescents were considering themselves overweight. The rate of the students who thought to be overweight was found higher in girls 47.9% compared to the boys 27.5% p=0.001 . Approximately half of the adolescents attempted weight management. It was found that girls were using fat-constrained diet 33.7% vs. 17.6% and the method of increasing the activity level 20.4% vs. 14.9% as weight management techniques more often than boys. Conclusion: The number of adolescents who consider themselves overweight was found to be three times higher than the real number of overweight or obese adolescents. The percentage of girls who think they are overweight was found higher compared to boys. This data shows once again that for a society with healthy adults, it seems necessary to closely monitor development of adolescents, and in order them to gain positive health behaviors, public health practices should be implemented

Anahtar Kelimeler

Adolescent, adolescence, body image, weight perception

Ergenlerin kiloları ile ilgili algıları ve kilo kontrolüne yönelik davranışlarının incelenmesi

Öz

Amaç: Araştırma lise 1.sınıfta eğitim gören ergenlerin kiloları ile ilgili algılarını ve bu algılarının kilolarını kontrol etmeye yönelik davranışlarına yansımasını belirlemek amacıyla yapılmış kesitsel bir çalışmadır. Yöntem: Araştırmanın evrenini, 2008-2009 eğitim-öğretim yılı Adana İli Seyhan İlçesi Milli Eğitim Müdürlüğü’ne bağlı 61 lisenin birinci sınıfında eğitim gören 20.642 öğrenci oluşturmuştur. Araştırmanın örneklemi, cinsiyet, lise türü dikkate alınarak ve tabakalama rastgele örneklem yöntemi kullanılarak minimum 750 öğrenci alınarak oluşturulmuştur. Verilerin toplanmasında kullanılan anket formu iki bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde öğrenci ve ebeveynlerin tanıtıcı özelliklerine yönelik, ikinci bölümde öğrencilerin boy, kilo, kilo algıları ve kilolarını kontrol etme davranışlarına yönelik sorular bulunmaktadır. Araştırmada elde edilen verilerin analizi; Independent Sample t test, Chi-square ve Likelihood Ratio testleri ile yapılmıştır. Bulgular: Araştırma kapsamına alınan ergenlerin %13,3’nün zayıf, %73,1’nin normal, %8’nin fazla kilolu, %5,6’sının obez olduğu belirlenmiştir. Kızların %13’ünün, erkeklerin ise %14,1’inin fazla kilolu ve obez olduğu belirlenmiştir. Gerçekte fazla kilolu/obez olanlar %13,6 iken ergenlerin %37,1’i kilolu olduğunu düşünmektedir. Kızların kilolu olduğunu düşünme oranı %47,9 erkeklerden %27,5 fazla bulunmuştur p=0,001 . Ergenlerin yaklaşık yarısı kilosunu kontrol etme girişiminde bulunmuştur. Kızların kilolarını kontrol etme yöntemi olarak yağ oranı yüksek olan gıdaları kısıtlama %33,7 ve aktivite düzeyini arttırma %20,4 yöntemlerini erkeklerden %17,6, %14,9 daha fazla kullandıkları belirlenmiştir. Sonuç: Kilolu olduğunu düşünen ergen sayısı gerçekten fazla kilolu ve obez olan ergen sayısından üç kat daha fazla, kız ergenlerin kilolu olduğunu düşünme oranı erkeklerden daha yüksek bulunmuştur. Sonuçlar sağlıklı yetişkinlerden oluşan bir toplum için, ergenlerin gelişiminin yakından izlenmesinin ve olumlu sağlık davranışları edinebilmeleri için halk sağlığı uygulamalarının hayata geçirilmesinin gerekliliğini ve önemini bir kez daha göstermektedir

Anahtar Kelimeler

Ergen, ergenlik, beden imajı, kilo algısı

Kaynakça

• Yiğit R. Ergenlik dönemi. Çocukluk dönemlerinde büyüme ve gelişme. Ankara: Sistem Ofset, 2012; 177-198.
• Büyükgebiz A. Ergenlikte değişim dönemi, 99 sayfada erken egenlik, 1. Baskı, İstanbul, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2008; 17-26.
• Pekcan G. Adölesan döneminde beslenme. Klinik Çocuk Forumu 2004; 4(1): 38-47.
• Erbil N, Divan Z, Önder P. Ergenlerin benlik saygısına ailelerinin tutum ve davranışlarının etkisi. Aile ve Toplum Dergisi 2006; 3(10): 7-15.
• Aslan D, Yeşildal N. Halksağlığı bakış açısıyla adolesanlarda beslenme. Sted 2003; 12(10): 386-9.
• Demirezen E, Coşansu G. Adolesan çağı öğrencilerde beslenme alışkanlıklarının değerlendirilmesi. Sted 2005; 14(8): 174-8.
• Geçkil E, Yıldız S. Adolesanlara yönelik stresle baş etme eğitiminin sağlığı geliştirmeye etkisi. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2006; 10(2): 19-28.
• Esenay FI, Conk Z. Medya ve çocuk: Hemşirelik tanıları doğrultusunda bir inceleme. Aile Toplum 2006; 3(10): 91-102.
• Semerci B. Ergen ruh sağlığı, aileler ve ergenler için. 2. Baskı, İstanbul, Alfa Yayınları, 2007; 10-1.
• Örsel S, Canpolat BI, Akdemir A, Özbay H. Diyet yapan ve yapmayan ergenlerin kendilik algısı, beden imajı ve beden kitle indeksi açısından karşılaştırılması. Türk Psikiyatri Der 2004; 15(1): 5-15.
• Büyükgebiz B. Ergenlik döneminde metabolik denge; beslenme ve beslenme sorunları. Aktüel Tıp Dergisi 2007; 12(5): 18-25.
• Ercan O. Adolesanın psikososyal gelişimi, İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Sürekli Tıp Eğitimi Etkinlikleri. Adolesan Sağlığı Sempozyum Dizisi, No: 43, 2005; 17-21.
• Özmen D, Çetinkaya A, Ergin D, Şen Nesrin Ş, Erbay PD. Lise öğrencilerinin yeme alışkanlıkları ve beden ağırlığını denetleme davranışları. Kor Hek 2007; 6(2): 98-105.
• Baltaş Z. Sağlık psikolojisi. İstanbul, Remzi Kitabevi, 2000; 60.
• Bahar Z. Okul sağlığı hemşireliği. DEUHYO ED 2010; 3(4): 195-200.
• Siyez DM. Yeme bozukluğu olan çocuklar ve ergenler etyolojisi ile ilgili araştırmalar, müdahale, değerlendirme ve tedavi. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi 2006; 20: 21-7.
• Neyzi O, Günöz H, Furman A, Bundak R, Gökçay G, Darendeliler F, Baş F. Türk çocuklarında vücut ağırlığı, boy uzunluğu, baş çevresi ve vücut kitle indeksi referans değerleri. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi 2008; 51: 1-14.
• Babaoğlu K, Hatun Ş. Çocukluk çağında obezite. Sted 2002; 11(1): 8-10.
• Dişçigil G. Günümüzün çocukluk ve adolesan çağı epidemisi: obezite, Türk Aile Hekimliği Dergisi 2007; 11(2): 92-6.
• Baltacı G, Ersoy G, Karaağaoğlu N, Derman O, Kanbur N. Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü Gıda Güvenirliği Daire Başkanlığı Ergenlerde Sağlıklı Beslenme Hareketli Yaşam. Ankara Sinem Matbaacılık, 2006; 1-31.
• Güler Y, Gönener HD, Altay B, Gönener A. Adolesanlarda obezite ve hemşirelik bakımı. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi 2009; 4(10): 165-181.
• Turan T, Ceylan SS, Çetinkaya B, Altundağ S. Meslek lisesi öğrencilerinin obesite sıklığının ve beslenme alışkanlıklarının incelenmesi. TAF Preventive Medicine Bulletin 2009; 8(1): 5-12.
• Özdemir T, Eyduran E. Comparison of Chi-Square and Likelihood Ratio Chi-Square Tests: Power of Test. Journal of Applied Sciences Research 2005;1(2): 242-244.
• Agresti A. Categorical Data Analysis. 2nd Edition, New York, Wiley, 2002.
• Cheung PCH, Ip PLS, Lam ST, Bibby H A study on body weight perception and weight control behaviors among adolescents in Hong Kong. Hong Kong Medicine Journal 2007; 13: 16-21.
• Janssen I, Katzmarzyk P.T, Boyce W.F, Vereecken C, Mulvihill C, Roberts C, Currie C. et all. Comparison of overweight and obesity prevalence in school- aged youth from 34 countries and their relationships with physical activity and dietary patterns. Obesity reviews 2005; 6: 123-132.
• Kabur NO, Derman O, Kinik E. Prevelence of obesity in adolescents and the impact of sexual maturation stage on body mass index in obese adolescents. Adolesc Med Health 2002; 14: 61-5.
• Uçkun Kitapçı A, Teziç T, Firat S, Sipahi T, Barrier R, Edwards LJ, Calikoglu AS. Obezity Type 2 Diabetes Mellitus: a population-based study of adolescents. Journal of Pediatric Endocrinology & Metabolism 2004; 17(12): 1633-1640.
• Uskun E, Öztürk M, Kişioğlu AN, Kırbıyık S, Demirel R. İlköğretim öğrencilerinde obesite gelişimini etkileyen risk faktörleri. Süleyman Demirel Üniv Tıp Fak Derg 2005; 12(2): 19-25.
• Kutlu R, Çivi S, Köroğlu DE. Fatih Sultan Mehmet ilköğretim okulu öğrencilerinin antropometrik ölçümlerinin değerlendirilmesi. TAF Preventive Medicine Bulletin. 2008; 7(3): 205-212.
• Özbaşaran F, Çetinkaya Çakmakçı A, Güngör N. Celal Bayar Üniversitesi sağlık yüksekokulu öğrencilerinin sağlık davranışları. Atatürk Üniv Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi 2004; 7(3): 43-55.
• Öner N, Vatansever U, Sari A, Ekuklu E, Guzel A, Karasalihoğlu S, Boris NW. Prevelance of undeweight, overweight and obesity in Turkish Adolescents. Swiss Med Wkly 2004; 134: 529-533.
• Akış N, Pala K, İrgil E, Aydın N, Aksu H. Bursa İli Orhangazi İlçesi 6 merkez ilköğretim okulunda 6-14 yaş grubu öğrencilerde kilo fazlalığı ve obezite. Uludağ Üniv Tıp Fak Derg 2003; 29 (3): 17-20.
• Altunkan H. Karaman İlinden 6-19 yaş grubu çocuklarda obezite prevelansı. Tıp Araştırmaları Dergisi 2013; 11(1): 6-11.
• Türk M, Gürsoy ŞT, Engin I. Kentsel bölgede lise 1. sınıf öğrencilerin beslenme alışkanlıkları. Gen Tıp Derg 2007; 17(2): 81- 7.
• Dallar Y, Erdeve ŞS, Çakır İ, Köstü M. Obezite çocuklarda depresyon ve özgüven eksikliğine neden oluyor mu? Gülhane Tıp Derg 2006; 48(1):1-3.
• Kara B, Hatun Ş, Aydoğan M, Babaoğlu K, Gökalp AS. Kocaeli İlindeki lise öğrencilerinde sağlık açısından riskli davranışların değerlendirilmesi. Cocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi 2003; 46(1): 7-30.