PSİKİYATRİ SERVİSİNDE YATAN DUYGULANIM BOZUKLUĞU OLAN HASTALARIN YAKINLARININ SOSYAL DESTEK VE STRESLE BAŞ ETME DÜZEYLERİNİN BELİRLENMESİ

Yıl 2020, Cilt: 22 Sayı: 1-3, 12 - 26, 24.03.2023

Nesibe Günay Molu , Havva Tel

Öz

Amaç: Duygulanım bozukluğu olan hastaların yakınlarının sosyal destek ve stresle baş etme düzeylerinin belirlenmesi amacıyla yapılmıştır.
Gereç ve Yöntem: Bir üniversite hastanesi psikiyatri servisinde yatan 105 duygulanım bozukluğu tanısı olan hastanın yakınları araştırmanın örneklemini oluşturmuştur. Araştırmada “Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeği” ve “Stresle Başa Çıkma Tarzları Ölçeği” kullanılmıştır. Veriler yüzdelik dağılım, aritmetik ortalama, Mann Whitney-U testi, Kruskal-Wallis ve Lojistik Regresyon analizi testleri kullanılarak değerlendirilmiştir
Bulgular: Hasta yakınlarının %69.9’unun aile, %65.5’inin arkadaş ve %72.4’ünün özel kişi desteği aldığı saptanmıştır. Hasta yakınlarının aile desteği gelir düzeyi ve medeni durumdan, arkadaş desteği gelir düzeyinden, özel kişi desteği başka hastalığı olup olmamasından ve toplam sosyal destek puanı ise cinsiyet ve öğrenim düzeyinden etkilenmiştir. Hasta yakınlarının stresle baş etme puanları aile yapısı, gelir düzeyi, hastalık süresi ve hastanın tanısından etkilenmiştir.
Sonuç: Duygulanım bozukluğu olan hasta yakınlarının sosyal destek düzeylerini ve stresle baş etme becerilerini artırmaya yönelik planlamalar yapılmalı, taburculuk sonrası ev ziyaretleri ile hasta yakınlarına eğitim ve danışmanlık sağlanmalıdır.

Anahtar Kelimeler

Duygulanım bozuklukları, hasta yakını, sosyal destek, stresle baş etme

DETERMINE OF LEVEL COPING WITH STRESS AND SOCIAL SUPPORT OF THE RELATIVES OF PATIENTS WITH MOOD DISORDER

Öz

Aim: The research was carried out in order to determine the levels of social support and coping with stress of the relatives of patients with affective disorder.
Material and Method: The sampling universe of the research consisted of the relatives of the patients who have been responsible for the primary care of the 105 affective disorder patients staying at the psychiatry services of university. In the research, “Multidimensional Scale of Perceived Social Support” and “Ways of Coping Inventory” were used. Assessment was made for the data by making use of percentile distribution, arithmetic mean, Mann Whitney-U test, Kruskal-Wallis and Logistic Regression analysis.
Findings: Relatives of patients received support and 69.9% received it from familiy, 65.5% from friends and 72.4% received private personal support. Family support of patient relatives was affected by the income level and marital status, friend support was affected by income level and private personal support was affected by the existence of other diseases and total social support score was affected by gender and education level. Scores of patient relatives for coping with stres were affected by family structure, income level, duration of disease and diagnosis of the patient.
Conclusion: Planning should be made in order to increase the social support levels and skills for coping with stres fort he relatives of patients with affective disorder, training and concultancy should be provided for patient relatives using home visits after discharge from hospital.

Anahtar Kelimeler

Mood disorder, patient relatives, social support, stress with coping

Kaynakça

• Sadock BJ, Kaplan VA. Duygu Durum Bozuklukları (H. Aydın ve A. Bozkurt, Çev.). Klinik Psikiyatri. 2. Baskı, Ankara: Güneş Kitabevi, 2005; 173-211.
• http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs396/en/ Erişim tarihi:31.03.2017 st:11:00
• Engin E, Çuhadar D. Bipolar Bozukluk. Çam O ve Engin E, Editör. Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Hemşireliği. 1. Baskı. İstanbul: İstanbul Tıp Kitapevi, 2014; 369-410.
• Vahip S. Bipolar Depresyon. Klinik Psikiyatri. 2004;Ek 1:41-44
• https://www.nimh.nih.gov/health/statistics/prevalence/bipolar-disorder-among-adults.shtml Erişim tarihi: 09.03.2017, st:14:30
• Settineri S, Rizzo A, Liotta M. Caregiver's burden and quality of life: caring for physical and mental illness. International Journal of Psychological Research 2014;7(1):30-33.
• Duman ZÇ, Bademli K. Kronik psikiyatri hastalarının aileleri: sistematik bir inceleme. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar 2013; 5(1):78-94.
• Arguvanlı S. Bipolar bozukluğu Olan Bireyler ve Aileleri. Turkiye Klinikleri J Psychiatr Nurs-Special Topics 2018; 4(1): 48-53.
• Pompili M, Harnic D, Gonda X, Forte A, Dominici G., Innamorati M., ... & Girardi P. Impact of living with bipolar patients: Making sense of caregivers’ burden. World Journal of Psychiatry 2014;4(1), 1.
• Akbaba S, Gözüm S. Bireyin kendisiyle olumlu diyalog kurma öğretiminin stresle başa çıkma üzerine etkisi. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2008;1(1):55-64.
• Ağargün MY, Beşiroğlu L, Kıran ÜM, Özer ÖA, Kara H. COPE (Başa Çıkma Tutumlarını Değerlendirme Ölçeği), psikometrik özelliklere ilişkin bir ön çalışma. Anadolu Psikiyatri Dergisi 2005;6:221-226.
• Eker D, Arkar H, Yaldız H. Çok Boyutlu algılanan sosyal destek ölçeğinin gözden geçirilmiş formunun faktör yapısı, geçerlik ve güvenirliği. Türk Psikiyatri Dergisi 2001; 12(1):17-25.
• Takizawa T, Kondo T, Sakihara S, Ariizumi M, Watanabe N, Oyama H. Stress buffering effects of social support on depressive symptoms in middle age: reciprocity and community mental health. Psychiatry and Clinical Neurosciences 2006; 60(6):652-61.
• Singh B, Singh AR, Kiran M. Family pathology and social support in relapse among Bipolar Affective Disorder and Schizophrenia Patients. International Journal of Enhanced Research in Medicines & Dental Care 2014;1(8):1-6.
• Kate N, Grover S, Kulhara P, Nehra R. Relationship of caregiver burden with coping strategies, social support, psychological morbidity, and quality of life in the caregivers of schizophrenia. Asian journal of psychiatry 2013;6(5):380-388.
• Nehra R, Chakrabarti S, Kulhara P, Sharma R. Caregiver-coping in bipolar disorder and schizophrenia. Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology 2005;40(4):329-336.
• Rössler W, Salize HJ, Os J, Riecher-Rössler A. Size of burden schizophrenia and psychotic disorders. European Neuropsychopharmacology 2005;15:399-409.
• Eker D, Arkar H. Çok boyutlu algılanan sosyal destek ölçeğinin faktör yapısı, geçerlilik ve güvenirliği. Türk Psikoloji Dergisi 1995;10(34):45- 55.
• Tuğrul C. Alkoliklerin çocuklarının aile ortamındaki stres kaynakları, etkileri ve stresle başa çıkma yolları. Türk Psikologlar Dergisi 1994;9(31):57-73.
• Şahin HN, Durak A. Stresle başa çıkma tarzları ölçeği; üniversite öğrencileri için uyarlanması. Türk Psikoloji Dergisi 1995;10(34):56-73.
• Arguvanlı S, Taşçı S. Bipolar bozuklukta bakım verenlerin sorunları. Erciyes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi 2013;1(1):21-30.
• Alataş G, Kahiloğulları AK, Yanık M. T.C. Sağlık Bakanlığı Ulusal Ruh Sağlığı Eylem Planı (2011-2023) (Ed. Erkoç Y, Çom S, Torunoğlu MA, Alataş G, Kahiloğulları AK.). Erişim: 24 Haziran 2015, http://www.saglik.gov.tr/TR/dosya/1-73168/h/ulusal-ruh-sagligi-eylem-plani.pdf
• Duman ZÇ, Bademli K. Families of chronic psychiatric patients: a systematic review. Current Approaches in Psychiatry 2013;5(1):78-94.
• Tel H, Ertekin P. Investigation of the relationship between burnout and depression in primary caregivers of patients with chronic mental problems. Journal of Psychiatric Nursing 2013;4(3):145-152.
• Çam O, Engin E. Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Hemşireliği Bakım Sanatı. 1. Baskı İstanbul: Medikal Yayıncılık; 2014:367-390.
• Miklowitz DJ., Chung B. Family‐focused therapy for bipolar disorder: Reflections on 30 years of research. Family process 2016;55(3):483-499.
• Hallberg IR, Cabrera E, Jolley D, Raamat K, Renom-Guiteras A, Verbeek H et al. Professional care providers in dementia care in eight European countries; their trainino and involvement in early dementia stage and in home care. Dementia 2016;15(5):931-957.
• Ak M, Yavuz KF, Lapsekili N, Türkçapar MH. Evaluation of burden in a group of patients with chronic psychiatric disorders and their caregivers. The Journal of Psychiatry and Neurological Sciences 2012;25(4):330-337.
• Reinares M, Bonnin CM, Hidalgo-Mazzei D, Sanchez-Moreno J, Colom F, Vieta E. The role of family interventions in bipolar disorder: a systematic review. Clinical Psychology Review 2016;43:47-57.
• Perlick DA, Berk L, Kaczynski R, Gonzalez J, Link B, Dixon L, Grier S, Miklowitz DJ. Caregiver burden as a predictor of depression among family and friends who provide care for persons with bipolar disorder. Bipolar Disorders 2016;18:183–191.
• Kök H, Demir S. Şizofreni ve bipolar bozukluğu olan hastalarda içselleştirilmiş damgalanma, benlik saygısı ve algılanan sosyal destek. Cukurova Medical Journal 2018;43(1):99-106.
• Çetin N, Demiralp M, Oflaz F, Özşahin A. Şizofreni hastalarının günlük yaşam aktivite düzeyi ile aile üyelerinin bakım yükü ve dışa vuran duygu durumu ilişkisi. Anadolu Psikiyatri Derg 2013;14(1):19-26.
• Dökmen ZY. Yakınlarına bakım verenlerin ruh sağlıkları ile sosyal destek algıları arasındaki ilişkiler. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 2017;3(1).
• Beyer JL, Kuchibhatla M, Looney C, Engstrom E, Cassidy F and Krishnan KR. Social support in elderly patients with bipolar disorder. Bipolar Disorder 2003;5:22–27.
• Karadağ G. Engelli çocuğa sahip annelerin yaşadıkları güçlükler ile aileden algıladıkları sosyal destek ve umutsuzluk düzeyleri. TAF Preventive Medicine Bulletin 2009;8(4):315-322.
• Tel H ve Terakye G. Şizofreni hasta ailelerinin hastalık semptomlarını ele alma ve stresle baş etmelerine psikoeğitimsel yaklaşımın etkisinin incelenmesi. Anadolu Psikiyatri Dergisi 2000;1(3):133-142.
• Bauer R, Sterzinger L, Koepke F, Spiessl H. Rewards of caregiving and coping strategies of caregivers of patients with mental illness. Psychiatric Services 2013; 64(2):185-189.
• Baltaş A. Baltaş Z. Stres ve Başa Çıkma Yolları, İstanbul: Remzi Kitabevi; 2014:175-184.
• Sharma H, Sharma B, Sharma DB. Burden, perceived stigma and coping style of caregivers of patients with schizophrenia and bipolar disorder. Int J Health Sci Res 2017;7(11):84-94.