Hemşirelerin Kültürel Zekalarının Kültürlerarası Duyarlılıklarına Etkisi: Yoğun Bakım Örneği

Yıl 2023, Cilt: 25 Sayı: 1-2, 21 - 34, 22.11.2023

Nurbanu Durna , Birsen Altay

Öz

Amaç: Bu araştırma yoğun bakım hemşirelerinin, kültürel zekâ becerilerinin kültürlerarası duyarlılık düzeyine etkisini incelemek amacıyla yapılmıştır.
Yöntem: Tanımlayıcı türdeki bu araştırmanın evrenini Nisan-Mayıs 2022 tarihinde Hitit Üniversitesi Erol Olçok Eğitim ve Araştırma Hastanesi’nde yoğun bakım birimlerinde çalışan hemşireler oluşturmuştur (n=150). Araştırmaya katılmayı kabul eden ve ulaşılabilen 138 hemşire ile araştırma tamamlanmıştır (%92). Veriler; Kişisel Bilgi Formu, Kültürel Zekâ Ölçeği ve Kültürlerarası Duyarlılık Ölçeği ile toplanmıştır. Veriler SPSS 20.00 programı ile analiz edilmiş ve tanımlayıcı (sayı, yüzde, varyans, t-tesi, Anova-F ve Pearson korelasyon testi) istatistikler kullanılmıştır.
Bulgular: Yoğun bakım hemşirelerinin yaş ortalaması 29,93±6,83 olup %84,1’i farklı kültürden birine bakım vermiştir. Yoğun bakım hemşirelerinin yurt dışında çalışmayı isteme durumu (p=0,000<0,05) ve konuyla ilişkili seminer, kongre gibi programlara katılma durumu (p=0,04<0,05) ile kültürel zekâ becerisi arasında istatistiksel açıdan anlamlı farklılık olduğu tespit edilmiştir. Hemşirelerinin Kültürel Zekâ Ölçeği puan ortalaması (68,449±9,180) yüksek düzeyde, Kültürlerarası Duyarlılık Ölçeği puan ortalaması (86,318±9,262) orta derece yüksek düzeyde bulunmuştur. Araştırma sonucumuza göre hemşirelerin Kültürel Zekâ Ölçeği toplam puan ortalaması ile Kültürel Zekâ Ölçeği toplam puan ortalaması arasında pozitif yönlü orta düzeyli ilişki olduğu bulunmuştur (p=0,00<0,05).
Sonuç: Yoğun bakım hemşirelerinin kültürel zekâ ve kültürlerarası duyarlılık becerilerinin yüksek düzeyde olduğu ve kültürel zekâ becerisi arttıkça kültürlerarası duyarlılık düzeyinin de arttığı görülmektedir. Literatürde yapılmış olan çalışmaların araştırma sonucumuzu destekler nitelikte olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

kültürel zeka, kültürlerarası duyarlılık, kültürel yeterlilik, yoğun bakım hemşireliği

Kaynakça

• Abaslı, K., & Polat, Ş. (2019). Öğrencilerin kültürlerarası duyarlılık ve kültürel zekâya ilişkin görüşlerinin incelenmesi. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), 193-202. DOI:10.18506/anemon.419526.
• Ang, S., Van Dyne, L., Koh, C., Ng, K. Y., Templer, K. J., Tay, C., & Chandrasekar, N. A. (2007). Cultural intelligence: Its measurement and effects on cultural judgment and decision making, cultural adaptation and task performance. Management And Organization Review, 3(3), 335-371. DOI:10.1111/j-l 740-8784.2007.00082.X.
• Arastaman, G. (2018). Kültürel zekâ ölçeğinin (KZÖ) Türk akademisyenler üzerinde geçerlik ve güvenirlik çalışması. Yükseköğretim Dergisi, 8(1), 1-8. DOI:10.2399/yod.17.025.
• Aslan, S., & Kizir, Z. (2019). Bir hastanede çalışan hemşirelerin kültürel duyarlılıkları ile kültürel zekâları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Celal Bayar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 6(2), 115-120. DOI: 10.34087/cbusbed.527215.
• Baksi, A., Sürücü, H., A., & Duman, M. (2019). Hemşirelik öğrencilerinin kültürler arası duyarlılıkları ve ilişkili faktörlerin değerlendirilmesi. Jaren, 5(1), 31-39. DOI:10.5222/jaren.2019.75046.
• Baratipour, M., & Eskandari, M. (2020). Evaluating the effects of cultural intelligence in nursing: an integrative review. Nursing And Midwifery Journal, 18(4), 296-305.
• Bulduk, S., Tosun, H., & Ardıç, E. (2011). Türkçe kültürler arası duyarlılık ölçeğinin hemşirelik öğrencilerinde ölçümsel özellikleri. Turkiye Klinikleri J Med Ethics, 19(1), 25-31.
• Chang, H., Y., Yang, Y. M. & Kuo, Y.L. (2013). Cultural sensitivity and related factors among community health nurses. Journal of Nursing Research, 21(1), 67-73. DOI: 10.1097/jnr.0b013e3182829cb9.
• Chen, G., M., & Starosta, W. J. (2000). The development and validation of the intercultural sensitivity scale. Paper Presented At The National Communications Association Annual Meeting, 86, 8-12.
• Chen, J., & Wang, Y. (2015). Cultural competence experiences which Chinese nurses have in Finland. License Thesis, Laurea University of Applied Sciences Degree Programme in Nursing, Otaniemi.
• Demirsoy, N. (2013). Eski uygarlıklardan günümüze yansıyan holistik tıp uygulamaları, Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Lokman Hekim Tıp Tarihi ve Folklorik Tıp Dergisi, 3(Ek), 39-40.
• Durmuş, Ş. (2022). Örgütlerde kültürel farklılıkların yönetimi bağlamında çalışanların kültürlerarası duyarlılığı ile kültürel zekâ ilişkisini belirlemeye yönelik bir araştırma. 11. The Internatıonal Conference On Socıal Scıences, 406-418.
• Earley, P. C., & Mosakowski, E. (2004). Cultural intelligence. Harvard Business Review, 82(10), 139-146. Göl, İ., & Erkin, Ö. (2019). Association between cultural intelligence and cultural sensitivity in nursing students: a cross-sectional descriptive study. Collegian, 26(4), 485-491. DOI:https://doi.org/10.1016/j.colegn.2018.12.007.
• Gu, Y., Yu, H., Wang, Y., & Zhou, S. (2022). The moderating effect of cultural intelligence between nurses' relationship conflict and teamwork. Journal of Nursing Management, 30(7), 3313-3321. DOI:https://doi.org/10.1111/jonm.13772.
• Kant, E., & Ünal, S. K. (2017). Hemşirelerde kültürel zekanın bireyselleştirilmiş bakım üzerine etkisi. Journal of Human Sciences, 14(4), 113-118.
• Kebapçı, A., & Yalçın, B. (2021). Yoğun bakım hemşirelerinin kültürel çeşitliliğe ilişkin deneyimleri: nitel bir çalışma. Fenerbahçe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 1(3), 168-180.
• Özkol Kılınç, K., & Öztürk, H. (2020). Hemşirelik öğrencilerinin kültürel zekâ düzeylerinin değerlendirilmesi. Turkiye Klinikleri Journal of Nursing Sciences, 12(4), 574-583. DOI: 10.5336/nurses.2019-66553.
• Mercan, N. (2016). Çok kültürlü ortamlarda kültürel zekânın kültürler arası duyarlılık ile ilişkisine yönelik bir araştırma. Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(1), 1-13.
• Meydanlıoğlu, A., Arıkan, F., & Gözüm, S. (2015). Sağlık disiplinlerinde eğitim alan üniversite öğrencilerinin kültürel duyarlılık düzeyleri. Sağlık Bilimleri Eğitiminde Gelişmeler, 20, 1195-1204.
• Pehlivan, S., Yıldırım, Y., & Fadıloğlu, Ç. (2013). Kanser, kültür ve hemşirelik. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 4(4), 168-174.
• Plum, E. (2009). Cultural intelligence: the art of leading cultural complexity. In proceedings of the 2009 international workshop on Intercultural collaboration, 4, 293-296. DOI:https://doi.org/10.1145/1499224.1499280.
• Rahimaghaee, F., & Mozdbar, R. (2017). Cultural intelligence and its relation with professional competency in nurses. Nursing Practice Today, 4(3), 115-124.
• Roh, S. Z. (2014). A study on the factors affecting the intercultural sensitivity of middle and high school students in Korea. Advanced Science and Technology Letters, 47, 266-269. DOI:http://dx.doi.org/10.14257/astl.2014.47.61.
• Şahin, F., Gürbüz, K., & Köksal, O. (2013). Measuring cultural intelligence in the turkish context. International Journal of Selection and Assessment, 21(2), 135-144. DOI:https://doi.org/10.1016/j.ijintrel.2013.11.002.
• Tanrıverdi, G. (2017). Hemşirelerde kültürel yeterliliği geliştirmeye yönelik yaklaşım ve öneriler. Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi, 25(3), 227-236. DOI: 10.17672/fnjn.343261
• Tanrıverdi, S., Söylemez, N., & Dilekçi, C. (2018). Türkiye'deki mültecilere transkültürel hemşirelik yaklaşımı. Annals Of Health Sciences Research, 7(1), 40-44.
• Temel Eğinli, A. (2011). Kültürlerarası yeterliliğin kazanılmasında kültürel farklılık eğitimlerinin önemi. Öneri Dergisi, 9(35), 215-227.
• Toda, T., & Maru, M. (2018). Cultural sensitivity of Japanese nurses: Exploring clinical application of the intercultural sensitivity scale. Open Journal of Nursing, 8(9), 640-655. DOI: 10.4236/ojn.2018.89048.
• Topbaş, E., Bay, H., Turan, B. B., Emir, A. H., & Çıtlak, U. (2013). Kültürlerarası hemşirelik kavramının yoğun bakıma yansımaları. Yoğun Bakım Hemşireliği Dergisi,17(1), 37-43.
• Tutuş, G. (2020). Çok kültürlü ortamda kültürel zekânın kültürlerarası duyarlılık üzerine etkisi: Portekiz örneği. Yüksek Lisans Tezi, Hasan Kalyoncu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı, Gaziantep.
• Uğur, M. K. (2020). Kültürlerarası duyarlılık ile kültürel zekâ arasındaki ilişkide çokkültürlü eğitim tutumu, empatik eğilim ve tükenmişliğin aracı rolü. Yüksek Lisans Tezi, Mersin Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, Mersin.
• Uludağ, E. & Deveci, G. (2018). Hemşirelik öğrencilerinin kültürel zekâlarının değerlendirilmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 7(1), 70-76.
• Yılmaz, M., Yeni, C. Avcı, E., & Uluk, N. (2019). Aile sağlığı merkezlerinde çalışan hemşire/ebelerin kültürel duyarlılık ve kültürel beceri düzeylerinin incelenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 12(3), 170-178.