Hemodiyaliz Tedavisi Gören Son Dönem Böbrek Yetmezliği Hastalarında Uyku Sorunları

Yıl 2008, Cilt: 05 Sayı: 1-2, 31 - 37, 30.04.2008

Yasemin Yıldırım Asiye Durmaz Akyol Çiçek Fadıloğlu

Öz

Amaç: Bu araştırma, hemodiyaliz hastalarında uyku

sorunlarını ve hastaların bu sorunlarına yönelik uygulamaları

nı incelemek amacıyla tanımlayıcı olarak

planlanmıştır.

Gereç Yöntem: Çalışma Ekim 2003- Mart 2005 tarihleri

aras›nda altı diyaliz merkezinde yapılmıştır.

202 hasta araştırmanın örneklemini oluşturmuştur.

Veri toplama formu olarak; Hasta Tanıtım Formu, Uyku

Sonrası Değerlendirme Formu (USD), Uyku Anketi

ve Uykuyu Etkileyen ve Kolaylaştıran Faktörleri Saptama

Formu kullanılmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde;

student t testi ve Spearman korelasyon analizi

kullanılmıştır.

Bulgular: Hemodiyalizden önceki gece (HG) hastaları

n %95.5’inde, diğer gece (DG) ise hastaların

%93.6’sında uyku sorunu olduğu belirlenmiştir. Toplam

USD puanları yönünden sabah ve öğlen diyalize

giren grup arasında HG ve DG ‘de fark saptanmamıştı

r (p>0.05). Kadınlarda ve uyku ilacı kullananlarda

toplam USD puanlarının daha yüksek olduğu ve yafl

ile toplam USD puanlar› arasında pozitif yönde anlamlı

bir ilişki olduğu bulunmuştur (p<0.05). hastaları

n %59.9’unda uyku apnesi ve %60.9’unda insomnia

olduğu belirlenmiştir. Araştırma kapsamındaki hastaları

n %74.3’ü kolay uyumak için sessiz bir ortamı tercih

ettiğini, %48’i duş aldığını ve %36.1’i müzik dinlediğ

ini belirtmiştir.

Sonuçlar: Çalışmadan elde edilen veriler sonucunda;

hemodiyaliz hastalarında uyku sorunlarının sık görüldüğ

ü, sabah ve öğle diyaliz seansları arasında fark

olmadığı saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Hemodiyaliz, Uyku, Uyku bozukluklar›, Hemşirelik

Kaynakça

• 1. Süleymanlar G., Serdengeçti K., Erek E. Türkiye’de Son Dönem Böbrek Yetmezli¤inin Epidemiyolojisi. Türkiye Klinikleri J Int Med Sci 2005;1(21):1-8
• 2. Hopkins K. Facilitating sleep for patients with end stage renal disease. Neprology Nursing Journal, 2005;32(2):189-195.
• 3. Guillaume J., Danial P., Bernard F. et al. Sleep apnea incidence in maintenance hemodialysis patients: influence of dialysis buffer. Nephron, 1995;71: 138-142.
• 4. Hanly P.J., Pierratos A. Improvement of sleep apnea in patients with chronic renal failure who undergo nocturnal hemodialysis. New England Journal of Medicine, 2001; 344: 102-107.
• 5. Hanly P. Sleep apnea and daytime sleepiness in end-stage renal disease. Semin Dial. Mar-Apr 2004;17(2): 109-14.
• 6. Iliescu E.A., Coo H., McMurray M.H., Meers C.L., Quinn M.M., Singer M.A., Hopman W.M. Quality of sleep and health-related quality of life in haemodialysiss patients. Nephrol Dial Transplant, 2003; 18:126-132.
• 7. Kurella M., Luan J., Lash J.P., Chertow G.M. Self-assessed sleep quality in chronic disease. International Urology and Nephrology, 2005;37:159-165.
• 8. Novak M., Shapiro C.M., Mendelssohn D., Mucsi I. Diagnosis and management of insomnia in dialysis patients. Seminars in Dialysis, 2006; 19(1):25-31.
• 9. Barrett B.J., Vavasour H.M., Major A., et al. Clinical and psycholo• Eylül - Aral›k 2007 • Ocak - Nisan 2008 • Sayfa 37 gical correlates of somatic symptoms in patients on dialysis. Nephron, 1990; 55:10-15.
• 10. Holley J.L., Nespor S., Raulth R. A comparision of reported sleep disorders in patients on chronic hemodialysis and continous peritoneal dialysis. Am J Kidney Dis, 1992; 19: 156-61.
• 11. Parker K.P. Dream content and subjective sleep quality in stable patients on chronic dialysis. ANNA Journal, 1996; 23: 201-213.
• 12. Veiga J., Gonçalves N., Gomes F., et al. Sleep disturbances in end-stage renal disease patients on hemodialysis. Dialysis&Transplantation, June 1997; 26(6):, 380-384.
• 13. Venmans B.J.W., van Kralingen K.W., Chandi D.D., et al. Sleep complaints and sleep disordered breathing in hemodialysis patients. The Netherlands Journal of Medicine, 1999; 54: 207-212.
• 14. Parker K.P. Sleep and dialysis: a reseach-based review of the literature. ANNA Journal, 1997; 24(6):626-640.
• 15. Potter P.A., Perry A.G. Fundamentals of Nursing Concepts Process and Practice, Mosby Company St. Louis, 1997.
• 16. Puntriano M. The relationship between dialysis adequacies and sleep problems in hemodialysis patients. ANNA Journal, 1999; 26(4): 405-407.
• 17. Foley D.J., Monjan A.A., Brown S.L., et al. Sleep complaints among elderly patients: an epidemiological study of three communities. Sleep, 1995; 18:425-432.
• 18. Y›ld›r›m Y.K., Fad›lo¤lu Ç., Akyol A.D. Diyaliz hastalar›nda uyku kalitesinin yaflam kalitesine etkisi, Ege Üniversitesi Hemflirelik Yüksekokulu Dergisi, 2004; 20(1):35-46.
• 19. Parker K.P. Sleep disturbances in dialysis patients. Sleep Med Rev. 2003; 7(2):131-43.
• 20. Mentefl Ç.S., Sezerli M., Dinçer F., Yeflilbilek S. Kronik Hemodiyaliz Hastalar›nda Uyku Sorunlar›, Hemflirelik Forumu, 1998; 1(4): 166-171.
• 21. Locking-Cusolito H., Huyge L., Strangio D. Sleep pattern disturbance in hemodialysis and peritoneal dialysis patients. Nephrology Nursing Journal, 2001; 28(1): 40-44.
• 22. Lai H.L., Good M. Music improves sleep quality in older adults. J Adv Nurs. 2005 Feb; 49(3): 234-244.
• 23. Gul A., Aoun N., Trayner E.M. Why do patients sleep on dialysis? Seminers in Dilaysis, 2006; 19(2):152-157.
• 24. Parker K.P., Kutner N.G., Bliwise D.L., et al. Nocturnal sleep, daytime sleepiness, and quality of life in stable patients on hemodialysis. Health Qual Life Outcomes. 2003; 1(1): 68.
• 25. Closs J. Patients sleep-wake rhythms in hospital, Nursing Times, 1988; 84(1):48-55.
• 26. Hayter J. The rhythm of sleep. American Journal of Nursing, 1986: 146-150.
• 27. Unruh M.L., Hartunian M.G., Chapman M.M., Jaber B.L. Sleep quality and clinical correlates in patients on maintenance dialysis. Clin Nephrol. 2003; 59(4):280-288.
• 28. Walker S., Fine A., Kryger M.H. Sleep complaints are common in a dialysis unit. Am J Kidney Dis. 1995; 26:751-756.
• 29. Winkelman J.W., Chertow G.M., Lazarus J.M. Restless legs syndrome in end-stage renal disease. Am J Kidney Dis, 1996; 28:372- 378.
• 30. Merlino G., Piani A., Dolso P., Adorati M., Cancelli I., Valente M., Gigli GL. Sleep disorders in patients with end-stage renal disease undergoing dialysis therapy. Nephrol Dial Transplant, 2005:1-7.
• 31. De Santo R.M., Luicidi F., Violani C., Di Iorio B.R. Sleep disorders in hemodialyzed patients- the role of comorbidities. Int J Artif Organs. 2005; 28(6):557-565.
• 32. Yoshioka M., Ishii T. Sleep disturbance of end-stage renal disease. Jpn J Psychiatry Neurol. 1993; 47(4):847-51.
• 33. Langevin B., Fouque D., Leger P., et al. Sleep apnea syndrome end-stage renal disease: cure after renal transplantation. Chest, 1993; 103(5):1330.
• 34. Parker K.P., Bliwise D.L., Rye D.B. Hemodialysis disrupts basic sleep regulatory mechanisms: building hypotheses. Nursing Research, 2000; 49(6):327-331.
• 35. de Barbieri I., Zampieron A. A descriptive analysis of sleep disturbances in patients with end-stage renal disease undergoing haemodialysis. EDTNA/ERCA Journal, 2004; XXX(4):213-216.
• 36. Wadhwa N.K., Akhtar S. Sleep disorders in dialysis patients. Seminers in Dialysis, 1998; 11(5):287-297.
• 37. Hopkins K. Facilitating sleep for patients with end stage renal disease. Neprology Nursing Journal, 2005; 32(2):189-195.
• 38. Hui D.S., Wong T.Y., Li T.S., Ko F.W., Choy D.K., Szeto C.C., Lui S.F., Li P.K. Prevalence of sleep disturbances in Chinese patients with end stage renal failure on maintenance hemodialysis, Med Sci Monit. 2002; 8(5):CR331-6.
• 39. Labyak S.E. Sleepiness assessment: identifying “at risk” individuals. ANNA Journal, 1997; 24(6):692. 40. Gigli G.L., Adorati M., Dolso P., Piani A., Valente M., Brotini S., Budai R. Restless legs syndrome in end-stage renal disease. Sleep Med. 2004; 5(3):309-315.