Borsa İstanbul Sürdürülebilirlik 25 Endeksindeki İşletmelerin Sürdürülebilirlik Performanslarının TOPSIS Yöntemi ile Sıralanması

Yıl 2024, Cilt: 4 Sayı: 2, 107 - 125, 30.12.2024

Şükran Güngör Tanç , Dilek Çardak

Öz

Sürdürülebilirlik; çevresel, sosyal ve ekonomik unsurları bir arada ele alan, mevcut nesillerin gereksinimlerini karşılamayı hedeflerken, gelecekteki nesillerin ihtiyaçlarını karşılama kapasitesini riske atmayan bir yaşam ve kalkınma yaklaşımıdır. Muhasebe alanında sürdürülebilirlik kavramına olan ilgi giderek artış göstermektedir. Bu artış, muhasebenin sadece finansal sonuçları değil, aynı zamanda çevresel, sosyal ve yönetişim (Environmental, Social, and Governance - ESG) unsurlarını da içeren daha kapsamlı bir bakış açısıyla işletmelerin performansını değerlendirme ve raporlama ihtiyacından kaynaklanmaktadır. İşletmeler sürdürülebilirliğe verdikleri önemle sadece çevresel, toplumsal ve yönetişim sorumluluklarını yerine getirmekle kalmazlar, aynı zamanda uzun vadeli ekonomik başarılarını da garanti altına almaktadırlar. Bu nedenle, sürdürülebilirlik stratejilerinin etkin bir şekilde uygulanması, modern işletmelerin başarısı için hayati öneme sahiptir. Bu bağlamda çalışmada, BİST Sürdürlebilirlik 25 Endeksinde yer alan işletmelerin ESG performanlarının TOPSIS (Technique for Order Preference by Similarity to Ideal Solution), yöntemiyle değerlendirilmesi amaçlanmıştır. BİST Sürdürülebilirlik 25 Endeksi hem yatırımcılar hem de işletmeler için sürdürülebilirlik uygulamalarını geliştirmeyi ve toplumsal sorumluluklarını yerine getirmeyi teşvik etmek ve sürdürülebilirlik alanında standartları yükseltmeye yönelik bir araç olarak işlev görmektedir. Çalışmadan elde edilen bulgulara göre 2023 yılında ESG’ye göre sürdürülebilirlik performansı en yüksek olan işletmenin Anadolu Efes, sürdürülebilirlik performansı en düşük olan işletmenin ise Petkim olduğu tespit edilmiştir. Nihai olarak çalışmanın kısıtlarından bahsedilmiş ve gelecekte benzer konularda araştırma yapacak kişilere önerilerde bulunularak çalışma sonlandırılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sürdürülebilirlik, TOPSIS, BİST Sürdürülebilirlik 25 Endeksi

Evaluation of ESG Performance of Companies Listed In the BIST Sustainability 25 Index Using the TOPSİS Method

Öz

Kaynakça

• Afful-Dadzie, A., Afful-Dadzie, E., & Turkson, C. (2016). A TOPSIS extension framework for re-conceptualizing sustainability measurement. Kybernetes, 45(1), 70-86.
• Ahmad H, Yaqub M, Lee SH (2023) Environmental-, social-, and governance-related factors for business investment and sustainability: a scientometric review of global trends. Environ Dev Sustain https://doi.org/10.1007/s10668-023-02921-x
• Aksoylu, S., & Taşdemir, B. (2020). Kurumsal sürdürülebilirlik performans değerlendirmesi: Bist sürdürülebilirlik endeksinde bir araştırma. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(1), 95-106.
• Aras, G., Tezcan, N., Kutlu Furtuna, O., & Hacioglu Kazak, E. (2017). Corporate sustainability measurement based on entropy weight and TOPSIS: A Turkish banking case study. Meditari Accountancy Research, 25(3), 391-413.
• Clarkson ME (1995) A Stakeholder framework for analyzing and evaluating corporate social performance. Acad Manag Rev 20:92–117. https://doi.org/10.5465/amr.1995.9503271994
• Coşkun, S. (2023) Evaluation of Financial Performance of BIST Sustainability 25 Index Companies within the Framework of SDGs Reporting with TOPSIS Approach. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 18(3), 707-729.
• Çek K, Eyupoglu S (2020) Does environmental, social and governance performance influence economic performance? J Bus Econ Manag 21:1165–1184. https:// doi.org/10.3846/jbem.2020.12725
• Dimitrios J. DimitriouMaria SartzetakiMaria SartzetakiAristi G. Karagkouni (2024) Intelligent Evaluation of Airport Corporate Performance and Sustainability: Fuzzy AHP and Fuzzy TOPSIS Applications. Managing Airport Corporate Performance, 237-278.
• Ergüden, E., & ÇATLIOĞLU, E. (2016). Sustainability Reporting Practiceses In Energy Companies With Topsis Method. Journal of Accounting & Finance/Muhasebe ve Finansman Dergisi, (71).
• Govindan, K., Khodaverdi, R., & Jafarian, A. (2013). A fuzzy multi criteria approach for measuring sustainability performance of a supplier based on triple bottom line approach. Journal of Cleaner production, 47, 345-354.
• Hwang, C.L. and Yoon, K. (1981), Multiple Attribute Decision Making: Methods and Applications, Springer, Berlin.
• Jiang, Y., Ni, H., Ni, Y., & Guo, X. (2023). Assessing environmental, social, and governance performance and natural resource management policies in China's dual carbon era for a green economy. Resources Policy, 85, 104050.
• Korga, S., & Dirik, C. (2023). Geliştirilmiş entropi tabanlı TOPSİS yöntemiyle imalat sektöründe sürdürülebilirlik performansı ölçümü ve bir gösterge seti önerisi. İşletme Araştırmaları Dergisi, 15(1), 561-577.
• Li, J., Fang, H., & Song, W. (2019). Sustainable supplier selection based on SSCM practices: A rough cloud TOPSIS approach. Journal of cleaner production, 222, 606-621.
• Li J, Wu D (2020) Do corporate social responsibility engagements lead to real environmental, social, and governance impact? Manage Sci 66:2564–2588. https://doi.org/10.1287/mnsc.2019.3324
• Memari, A., Dargi, A., Jokar, M. R. A., Ahmad, R., & Rahim, A. R. A. (2019). Sustainable supplier selection: A multi-criteria intuitionistic fuzzy TOPSIS method. Journal of manufacturing systems, 50, 9-24.
• Nishitani K, Nguyen TBH, Trinh TQ, Wu Q, Kokubu K (2021) Are corporate environmental activities to meet sustainable development goals (SDGs) simply greenwashing? An empirical study of environmental management control systems in Vietnamese companies from the stakeholder management perspective. J Environ Manage 296. https://doi.org/10.1016/j.jenvman.2021. 113364
• Özevin, O. (2022). Kurumsal sürdürülebilirlik performansının entropi ve TOPSİS yöntemleriyle ölçülmesi: BIST şirketleri üzerine bir uygulama. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (95), 75-98.
• Pitelis, C.N. (2013), “Towards a more ‘ethically correct’ governance for economic sustainability”, Journal of Business Ethics, Vol. 118 No. 3, pp. 655-665.
• Ragazou, K., Lemonakis, C., Passas, I., Zopounidis, C., & Garefalakis, A. (2024). ESG-driven ecopreneur selection in European financial institutions: entropy and TOPSIS analysis. Management Decision.
• Rajesh R, Rajendran C (2020) Relating environmental, social, and governance scores and sustainability performances of firms: an empirical analysis. Bus Strateg Environ 29:1247–1267. https://doi.org/10.1002/bse.2429
• Rashidi, K., & Cullinane, K. (2019). A comparison of fuzzy DEA and fuzzy TOPSIS in sustainable supplier selection: Implications for sourcing strategy. Expert Systems with Applications, 121, 266-281.
• Reig-Mullor, J., Garcia-Bernabeu, A., Pla-Santamaria, D., & Vercher-Ferrandiz, M. (2022). Evaluating ESG corporate performance using a new neutrosophic AHP-TOPSIS based approach. Technological and Economic Development of Economy, 28(5), 1242-1266.
• Sandberg H, Alnoor A, Tiberius V (2022) Environmental, social, and governance ratings and financial performance: evidence from the European food industry. Bus Strateg Environ 2471–2489. https://doi.org/10.1002/bse.3259
• Shakil, M. H. (2021). Environmental, social and governance performance and financial risk: Moderating role of ESG controversies and board gender diversity. Resources Policy, 72, 102144.
• Singh, R.K., Murty, H.R., Gupta, S.K. and Dikshit, A.K. (2009), “An overview of sustainability assessment methodologies”, Ecological Indicators, Vol. 9 No. 2, pp. 189-212.
• Su, J., & Sun, Y. (2023). An improved TOPSIS model based on cumulative prospect theory: application to ESG performance evaluation of state-owned mining enterprises. Sustainability, 15(13), 10046.
• Triantaphyllou, E. (2000), Multi-Criteria Decision Making Methods, Kluwer Academic Publishers, Dordrecht, pp. 5-21.
• Wang S, Li J, Zhao D (2018) Institutional pressures and environmental management practices: the moderating effects of environmental commitment and resource availability. Bus Strateg Environ 27:52–69. https://doi.org/10.1002/bse.1983
• WCED (1987). “Our common future”, UN Documents.
• Wittstruck, D., Teuteberg, F. (2012). Integrating the concept of sustainability into the partner selection process: a fuzzy-AHP-TOPSIS approach. International Journal of Logistics Systems and Management, 12(2), 195-226.
• Yıldırım, B. F., & Önder, E. (2018). Çok kriterli karar verme yöntemleri. Bursa: Dora Basım-Yayın Dağıtım.