Spiritual Well-Being and Gender Perception of University Students

Yıl 2021, Cilt: 20 Sayı: 2, 717 - 750, 30.12.2021

Nevzat Gencer , Aysel Tekgöz Obuz , Rasim Babahanoğlu

https://doi.org/10.14395/hid.951202

Cited By: 7

Öz

Spirituality, a universal phenomenon unique to each individual, interacts with the individual's personality traits, attitudes, belief or value systems, and the meaning they attribute to situations or life in general. Therefore, we wondered whether spiritual well-being is an effective factor on gender, which is expressed as the importance and value attributed by the society to being a woman or a man and accordingly the perception of the social role, behaviour and status expected from individuals. Thus, the study was carried out to determine the relationship between university students' spiritual well-being (SWB) and gender perception. In this study, in which 727 university students participated, it was examined whether the SWB and gender perceptions of the participants differ in terms of various variables, as well as the relationship between SWB and gender perception. In this quantitative study, the "Spiritual Well-Being Scale" (SWBS) developed by Ekşi and Kardaş in 2017 and the "Perception of Gender Scale" developed by Altınova and Duyan in 2013 were used.
At the end of the research, the SWB levels of the sample were determined to be high and the perception of gender was positive. Significant differences were found in favour of women in the gender variable between the scores obtained from the general SWBS and its sub-dimensions. Women's total scores were higher than men's in the overall SWBS, transcendence, and harmony with nature sub-dimensions. In the anomie sub-dimension, the high average score of men indicated that spiritual well-being is in favour of women in the aforementioned dimension.
No significant difference was found in the total mean scores of SWBS in the variables of age, school type, place of residence and family type, but there were significant differences between the groups in some sub-dimensions. For example, in the age variable, although not statistically supported, it was revealed that as the age increased, the SWB general score average of the participants increased too. In the sub-dimensions of harmony with nature and anomie, the mean scores were found to differ significantly between the groups. There are significant differences between the groups in the anomie sub-dimension in the school type and family type variables, and in the transcendence sub-dimension in the living place variable. In the school type variable, in the anomie sub-dimension, the mean score of the students studying at the faculties was determined to be lower than the students who study at vocational schools significantly. In the family type variable, the highest mean in the anomie sub-dimension was found in the single-parent group, which was interpreted as having a single parent has a negative effect on SWB. According to the place of residence variable, only a significant difference was found in the transcendence sub-dimension in favour of those living in the village/town.
The family is a very important factor in the individual's acquisition and adoption of spiritual values, and making them parts of his/her life. The attitude of the family and child's satisfaction in the family life can also affect his/her later SWB levels. In this context, the results of the research showed that the SWB level of the sample differed significantly in the general and sub-dimensions of the scale according to the family attitude variable. The SWB score of the group with a democratic family attitude was the highest. Inconsistent family attitude was determined to be a negative factor on SWB.
The results of the research showed that the gender perception levels of the sample also differ according to gender and age variables. Gender perception was revealed to be more positive in women and younger individuals. In the study, no significant differences were found in the gender perception levels of the sample according to the school type, place of residence, family type and family attitude variables.
Finally, in this study, the relationship between SWB and its sub-dimensions and gender perception was discussed. However, there was no significant relationship between SWB and gender perception as a result of the analyses. The "Spiritual Well-Being" scale items used in this research are thought to have spiritual content rather than religion at the cultural level. Therefore, a culturally sensitive SWB scale study in which the spiritual and religious dimensions are revealed more clearly can be suggested. Moreover; it may be recommended to repeat the study with a larger sample group, including individuals in older age groups, and to compare the results in order to determine the perception of gender more clearly.

Anahtar Kelimeler

Psychology of Religion, Spiritual Well-Being, Gender Perception, Spirituality, Social Work, University Students.

Üniversite Öğrencilerinde Spiritüel İyi Oluş ve Toplumsal Cinsiyet Algısı

Öz

Her bireye özgü evrensel bir olgu olarak görülen spiritüalite, bireyin kişilik özellikleri, tutumları, inanç ya da değer sistemleri ve genel olarak durumlara ya da hayata yüklediği anlam ile etkileşim içerisindedir. Bu kapsamda toplumun kadın ya da erkek olmaya yani biyolojik cinsiyete atfettiği önem, değer ve buna göre bireylerden beklenen sosyal rol, davranış ve statüye yönelik algı şeklinde ifade edilen toplumsal cinsiyet üzerinde spiritüel iyi oluşun etkili bir faktör olup olmadığı merak edilmiştir. Bu nedenle araştırma, üniversite öğrencilerinin spiritüel iyi oluş (SİO) ve toplumsal cinsiyet algısı arasındaki ilişkiyi tespit etmek amacıyla gerçekleştirilmiştir. 727 üniversite öğrencisinin katıldığı bu çalışmada, SİO ve toplumsal cinsiyet algısı arasındaki ilişkinin yanı sıra katılımcıların SİO ve toplumsal cinsiyet algılarının cinsiyet, yaş, okul türü, yaşanılan yer, aile tipi ve aile tutumu değişkenleri açısından farklılaşıp farklılaşmadığı incelenmiştir. Nicel yöntemle yapılan araştırmada Ekşi ve Kardaş’ın 2017 yılında geliştirdikleri “Spiritüel İyi Oluş Ölçeği” (SİOÖ) ile Altınova ve Duyan’ın 2013 yılında geliştirdikleri “Toplumsal Cinsiyet Algısı Ölçeği” kullanılmıştır.
Araştırma sonunda örneklemin SİO düzeylerinin yüksek ve toplumsal cinsiyet algısının da olumlu olduğu saptanmıştır. SİOÖ’nün geneli ile alt boyutlardan elde edilen puanlar arasında cinsiyet değişkeninde kadınlar lehine anlamlı farklılıklar tespit edilmiştir. SİOÖ geneli, aşkınlık ve doğayla uyum alt boyutlarında kadınların toplam puanlarının erkeklerin puanlarından daha yüksek olduğu bulgulanmıştır. Anomi alt boyutunda ise erkeklerin puan ortalamasının fazla olması spiritüel iyi oluşun söz konusu boyutta kadınlar lehine olduğunu göstermektedir.
Yaş, okul türü, yaşanılan yer ve aile tipi değişkenlerinde SİOÖ toplam puan ortalamalarında anlamlı bir farklılık bulunmazken bazı alt boyutlarda gruplar arasında anlamlı farklılıkların olduğu görülmüştür. SİOÖ’nün aşkınlık alt boyutunda yaşamının büyük bir bölümünü bir köyde/kasabada geçiren bireylerin ortalama puanları daha yüksek çıkmıştır. Ayrıca en düşük puan ortalamasının da ilde/büyükşehirde yaşayan gruba ait olduğu görülmüştür.
Araştırmanın bir diğer sonucu da aile tutumu ile SİO arasındaki ilişki hakkındadır. Aile; bireyin manevi değerleri kazanmasında, benimsemesinde ve yaşantı haline getirmesinde çok önemli bir etkendir. Ailenin tutumu ve çocuğun aile yaşantısından elde ettiği doyum, onun sonraki spiritüel iyi oluş düzeylerini de etkileyebilmektedir. Bu bağlamda araştırma sonuçları “aile tutumu” değişkenine göre örneklemin SİO düzeyinin, ölçeğin geneli ve alt boyutlarında anlamlı bir şekilde farklılaştığını göstermiştir. Demokratik aile tutumuna sahip olan grubun SİO puanı en yüksek çıkmıştır. Dengesiz aile tutumunun ise SİO üzerinde olumsuz bir faktör olduğu saptanmıştır.
Sonuçlar örneklemin toplumsal cinsiyet algısı düzeylerinin de bazı değişkenlere göre farklılaştığını göstermektedir. Örneğin örneklemin toplumsal cinsiyet algı düzeyleri cinsiyet ve yaş değişkenlerine göre anlamlı düzeyde farklılaşmaktadır. Bulgular, toplumsal cinsiyet algısının kadınlarda ve yaşı küçük olan bireylerde daha olumlu olduğunu göstermiştir. Araştırmada okul türü, yaşanılan yer, aile tipi ve aile tutumu değişkenlerine göre örneklemin toplumsal cinsiyet algı düzeylerinde anlamlı bir farklılık bulunmamıştır.
Son olarak bu araştırmada SİO ve alt boyutları ile toplumsal cinsiyet algısı arasındaki ilişki ele alınmıştır. Ancak yapılan analizler sonucunda SİO ile örneklemin toplumsal cinsiyet algısı arasında anlamlı bir ilişki bulunmamıştır. Bu araştırmada kullanılan “Spiritüel İyi Oluş” ölçek maddelerinin kültürel düzeyde dinden ziyade manevi içerikli olduğu düşünülmektedir. Bu nedenle manevi ve dini boyutların daha net ortaya konduğu kültüre duyarlı bir SİÖ ölçeği çalışması önerilebilir. Ayrıca toplumsal cinsiyete ilişkin algının daha belirgin bir şekilde saptanması için ileri yaş grubundaki bireylerin de dâhil olduğu daha geniş bir örneklem grubu ile çalışmanın tekrarlanması ve sonuçların karşılaştırılması önerilebilir.

Anahtar Kelimeler

Din Psikolojisi, Spiritüel İyi Oluş, Toplumsal Cinsiyet Algısı, Maneviyat, Sosyal Hizmet, Üniversite Öğrencileri

Kaynakça

• Adams, Robert - Dominelli, Lena - Payne, Malcolm. Sosyal Hizmet Temel Alan ve Eleştirel Tartışmalar. Ankara: Nika Yayınevi, 2009.
• Adıgüzel, İlkay Başak. Tecavüze Maruz Bırakılan Kadınların Tecavüz Sonrası Yaşam Deneyimleri. Ankara: Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2019.
• Adıgüzel, İlkay Başak. “Toplumsal Cinsiyet ve Sosyal Politika”. Sosyal Politika ve Sosyal Hizmet. ed. Doğa Başer. 327-348. Ankara: Nobel Akademik Yayınları, 2020.
• Agapiou, Andrew. “Perceptions of gender roles and attitudes toward work among male and female operatives in the Scottish construction industry”. Construction Management & Economics 20/8 (2002), 697-705.
• Alabaş, Ramazan - Akyüz, Halil İbrahim - Kamer, Selman Tunay. "Üniversite Öğrencilerinin Toplumsal Cinsiyet Algılarının Belirlenmesi". Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 16/44 (2019), 429-448.
• Altınova, Hasan Hüseyin – Duyan, Veli. “Toplumsal Cinsiyet Algısı Ölçeğinin Geçerlik Güvenirlik Çalışması”. Toplum ve Sosyal Hizmet 24/2 (2013), 9-22.
• Apak, Hıdır. Sosyal Hizmet ve Maneviyat. İstanbul: Bir Yayıncılık, 1. Baskı, 2018.
• Atalay, Ezgi - Dinç, Ayten. “Toplumsal Cinsiyet ve Kadın Sağlığı”. Sağlık Bilimlerinde Güncel Araştırmalar. ed. Halit Demir ve Nizami Duran. 605-621. Karadağ: Ivpe Cetinje, 2020.
• Aydöner, Nazlı Hazal. Kadınlarda Şiddete Maruz Kalma Durumu İle Sosyal Destek Algısı, Depresyon ve Psikolojik Dayanıklılık Arasındaki İlişkiler: Karşılaştırmalı Bir Çalışma. İstanbul: Işık Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2018.
• Aygün, Şehriban - Tekin, Saliha - Özdemir, Reyhan. “Farklı Meslek Grupları Bağlamında Toplumsal Cinsiyet Algısı ve Dindarlık Düzeyi Arasındaki İlişki”. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi 10/1 (2021), 2288-2309.
• Ayten, Ali. Din Psikolojisi (Dine ve Maneviyata Psikoloik Yaklaşımlar). İstanbul: İz Yayıncılık, 2013.
• Bingöl, Orhan. “Toplumsal Cinsiyet Olgusu ve Türkiye’de Kadınlık”. KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi 16/Özel Sayı I (2014), 108-114.
• Bora, Aksu - Üstün, İlknur. "Sıcak Aile Ortamı”. Demokratikleşme Sürecinde Kadın ve Erkekler. Ankara: TESEV Yayınları, 2005.
• Brown, I. Tucker vd., “Age and Gender Effects On The Assessment Of Spirituality and Religious Sentiments (ASPIRES) Scale: A Cross-Sectional Analysis”. Psychology of Religion and Spirituality 5/2 (2013), 90-98. https://doi.org/10.1037/a0030137
• Dein, Simon - Kımter, Nurten. “Din, Maneviyat ve Depresyon: Tetkik ve Tedavi İçin Öneriler”. Ekev Akademi Dergisi 18/58 (2014), 739-750.
• Demir, Ergül - Saatçioğlu, Özkan - İmrol, Fatih. "Uluslararası Dergilerde Yayımlanan Eğitim Araştırmalarının Normallik Varsayımları Açısından İncelenmesi". Current Research in Education 2/3 (Kasım 2016), 130-148 .
• Doğan, Hacer Özel - Piyal, Birgül. "Gender Related Issues". Turkish Journal of Public Health 15/2 (Ağustos 2017), 150-163. https://doi.org/10.20518/tjph.341173
• Düzgüner, Sevde. Maneviyat Algısı ve Diğerkâmlıkla İlişkisi (Kan Bağışı Örneğinde Türkiye ve Amerika Karşılaştırmalı Nitel Bir Araştırma). Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2013.
• Ekşi, Halil - Kardaş, Selami. “Spiritual Well-Being: Scale Development and Validation”. Spiritual Psychology and Counseling 2 (2017), 73–88. http://dx.doi.org/10.12738/spc.2017.1.0022
• Ekşi, Halil - Boyalı, Cem - Ümmet, Durmuş. "Öğretmen Adaylarının Spiritüel İyi Oluş İle Yaşamda Anlam Değişkenlerinin Psikolojik Dayanıklılığı Yordaması: Bir Yapısal Eşitlik Modeli (Yem) Denemesi". Kastamonu Eğitim Dergisi 27/4 (2019), 1695-1704. https://doi.org/10.24106/kefdergi.3256
• Gall, Terry Lynn vd. "Understanding The Nature And Role Of Spirituality In Relation To Coping And Health: A Conceptual Framework". Canadian Psychology/Psychologie Canadienne 46/2 (2005), 88-104. https://doi.org/10.1037/h0087008
• García-González, Judit - Forcén, Patricia - Jimenez-Sanchez, Maria. "Men and Women Differ In Their Perception Of Gender Bias In Research Institutions". PloS One, 14/12 (2019), 1-21. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0225763
• Gencer, Nevzat. Sosyal Hizmet Maneviyat ve Din. İstanbul: Çamlıca Yayınları, 2021.
• Gomez, Rapson - Fisher, John W. “The spiritual well-being questionnaire: Testing for model applicability, measurement and structural equivalencies, and latent mean differences across gender”. Personality and Individual Differences 39/8 (2005), 1383- 1393.
• Göçen, Ahmet. “Öğretmenlerin Yaşam Anlamı, Psikolojik Sermaye ve Cinsiyetinin Psikolojik İyi Oluşlarına Etkisi”. Cumhuriyet Internatioal Journal of Education 8/1 (2019), 135-153.
• Güncel Türkçe Sözlük. Erişim 25 Mart 2021. https://sozluk.gov.tr/
• Gürhan, Nazife. “Toplumsal Cinsiyet ve Din”. e-Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi IV (2010), 58-80.
• Gürsu, Orhan - Ay, Yaşar. “Din, Manevi İyi Oluş ve Yaşlılık”. Journal of International Social Research 11/61 (2018), 1176-1190. doi.org/10.17719/jisr.2018.3007
• Güzel, Bekir. “Türkiye’deki Sosyal Hizmet Uzmanlarının Toplumsal Cinsiyet Algısının Belirlenmesi”. Tıbbi Sosyal Hizmet Dergisi 16 (2020), 82-100.
• Haymana, Pelin - Kolburan, Şahide Güliz. “Kadınların İyilik Halinin Algılanan Toplumsal Cinsiyet Rolleriyle İlişkisi”. Aydın Toplum ve İnsan Dergisi 4/2 (2019), 35-60.
• Hepşen, Özlem. Tevrat, İncil ve Kuran-ı Kerim’de Kadın Bedeni. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2010.
• Kandiyoti, Deniz. Cariyeler, Bacılar, Yurttaşlar. İstanbul: Metis Yayıncılık, 6. Basım, 2019.
• Karataş, Zeki. Manevi Sosyal Hizmet Mümkün Mü?. Rize: Rize Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Ödevi, 2009.
• Kardaş, Selami. Sanal Kimlik ve Spiritüel İyi Oluşun Üniversite Öğrencilerinin Narsistlik Eğilimlerini Yordayıcılığı. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 2017.
• Kavalalı Erdoğan, Tuğba. Onkoloji Hastalarında Yalnızlık ve Ölüm Algısı İle Spiritüel İyilik Hali Arasındaki İlişki. Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Keçeci, Berra - Ekşi, Halil. “Evli Kadınlarda Toplumsal Cinsiyet Algısı ve Spiritüel İyilik Halinin Psikolojik İstismar Üzerine Etkisi”. Marmara Üniversitesi Kadın ve Toplumsal Cinsiyet Araştırmaları Dergisi 4/1 (2020), 30-48.
• Kızılgeçit, Muhammed. Din Psikolojisinin 200’ü. Ankara: Otto Yayınları, 2017.
• Koenig, G. Harold vd. "Religion and the Survival of 1010 Hospital". Journal of Religion and Health 37/1 81998), 15-29.
• Korkmaz, Koray. Sosyal Hizmet Öğrencilerinin Farklılıklara Saygı Düzeyleri İle Toplumsal Cinsiyet Algıları Arasındaki İlişki. Ankara: Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2020.
• Kökel, Zülal. “Sosyal Hizmet ve Maneviyat Adlı Kitap Üzerine”. APJIR 03-01 (2019), 156-163.
• Köklü, Nilgün - Büyüköztürk, Şener - Çokluk Bökeoğlu, Ömay. Sosyal Bilimler İçin İstatistik. Ankara: Pegem A Yayıncılık, Geliştirilmiş 2. Baskı, 2006.
• Mahaffy, Kimberly A., - Ward, Sally K. “The gendering of adolescents’ childbearing and educational plans: Reciprocal effects and the influence of social context”. Sex Roles 46 (2002), 403–417.
• Mathews, Ian. Social Work and Spirituality. Learning Matters: Exeter, 2009.
• Öngen, Burcu - Aytaç, Serpil. “Üniversite Öğrencilerinin Toplumsal Cinsiyet Rollerine İlişkin Tutumları ve Yaşam Değerleri İlişkisi”. Sosyoloji Konferansları 48/2 (2013), 1-18.
• Patneaude, Anne, B. Spiritual Wellness Among Undergraduate College Students. Colarado: Colarado State University, School o f Education, Ph.D. Dissertation, 2006.
• Powers, Rubin. “Counseling and Spirituality: A Historical Review”. Counseling and Values 49/3 (2005), 217–225. doi:10.1002/j.2161-007x.2005.tb01024.x
• Sheafor, Bradford W. - Horejsi, Charles J. Sosyal Hizmet Uygulaması Temel Teknikler ve İlkeler. çev. B. Çiftçi. Ankara: Nika Yayınları, 2014.
• Soysa, Champika K. - Wilcomb, Carolyn J. “Mindfulness, Self-Compassion, Self-Efficacy, and Gender as Predictors Of Depression, Anxiety, Stress, and Well-Being”. Mindfulness 6/2 (2015), 217-226. https://doi.org/10.1007/s12671-013-0247-1
• Sülü, Esma. Yoğun Bakımda Yatan Çocuk Hastaların Annelerinin Manevi Bakım (Spiritüel Bakım) Gereksinimleri. İzmir: Ege Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2006.
• Şirin, Turgay. “Evli Çiftlerin Spiritüel İyi Oluşları ile Evlilik Doyumları Arasındaki İlişki”. EKEV Akademi Dergisi 23/77 (2019): 389-410.
• Tunç, Büşra - Totan, Tarık. “Okul Psikolojik Danışmanlığında Manevi İyi Oluşun Kullanımı: Tarihsel Gelişim, Kuramsal Temeller ve Öneriler". Ege Bilimsel Araştırmalar Dergisi 3/1 (2020), 1-20.
• Tuzgöl Dost, Meliha. Üniversite Öğrencilerinin Öznel İyi Oluş Düzeyleri. Ankara: Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2004.
• Uğurluoğlu, Dilruba - Erdem, Ramazan. “Travma Geçiren Bireylerin Spiritüel İyi Oluşlarının Travma Sonrası Büyümeleri Üzerine Etkisi”. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 21/3 (2019), 833-858. https://doi.org/10.16953/deusosbil.507731
• Ünal, Fatma vd. “Toplumsal Cinsiyet Algısını Yordamada Cinsiyet, Sınıf, Bölüm ve Toplumsal Cinsiyet Oluşumunun Rolü”. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 6/1 (2017), 227-236.
• Varner, Jane Elizabeth Schenck. Effects of Spritual Well-Being, Religious Coping, and Hardiness on Parenting Behaviors in Low Socioeconomic Status Families. Hattiesburg: The University of Southern Mississippi, Ph.D. Dissertations 1068, 2009.
• Westgate, Charlene E. “Spiritual Wellness And Depression”. Journal Of Counseling & Development 75 (1996), 26-35.
• Yazıcıoğlu, Yahşi - Erdoğan, Samiye. SPSS Uygulamalı Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Detay Yayıncılık, 2. Baskı, 2007.
• Yılmaz, Özden. Farklı Okul Türlerinde Görev Yapan Öğretmenlerin Spiritüel İyi Oluş Düzeyleri İle Mutluluk Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. İstanbul: İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.