The Influence of Meister Eckhart's Thought on Kierkegaard's Understanding of Faith

Yıl 2022, Cilt: 21 Sayı: 1, 355 - 280, 30.06.2022

Bilge Salur Fırat Çelebi

https://doi.org/10.14395/hid.1053005

Öz

The aim of the study is to scrutinize the views of Søren Kierkegaard, one of the important thinkers of early modern philosophy, on the problem of the relationship between faith and reason, which has been discussed from many perspectives in the history of thought, and to examine how his views were influenced by the late medieval thinker Meister Eckhart, and to compare the views of the two thinkers. Concordantly, Meister Eckhart, the significant theologian, preacher, and mystical thinker of the late Middle Ages, developed a different understanding from the traditional religious views of his age and grounded his philosophical thoughts, especially the understanding of faith, by centering on the concept of isolation (abgeschiedenheit). According to Eckhart, the relationship that a person will establish with God is highly private and subjective. In addition to this, his understanding of faith based on the liberation of man from reason (intellectus) and will (voluntas), frees oneself from everything. Because, according to Eckhart, man can unite with God through a mystical experience only when he isolates himself from everything. Within this framework, it can be interpreted that Eckhart's understanding of faith is authentic and subjective in the context of the Christian theology of the time. The thinker objects to the dominant classical Christian understanding of his time and the institutionalized religion, and he considered one's relationship with God to be obtained through the grace of God. Another point that draws attention to Eckhart's understanding of faith is related to the thinker's belief that the mind cannot know God, that is, the paradoxical understanding he developed because of the fideistic point of view. In other words, according to Eckhart, man can attain the experience of becoming one with God only after he has let go of everything and is liberated. Therefore, the man who seeks God must withdraw not only from his own intellect and desires but from everything earthly. Because the thinker claims that man can become like a God by getting rid of all his attachments and by the grace of God. It can be said that such devotion has a mystical and highly internal nature. Eckhart, as a thinker who adopts negative theology, argues that it is impossible to say anything about God. For this reason, in the presence of God, man should simply remain silent. According to the thinker, finding God should be desired only for the sake of knowing God. Because, according to Eckhart, if a man asks God for his blessing or the good that he will provide to man, this prevents man from loving God completely. For this reason, Eckhart says that every good or bad emotion, such as pain, sorrow, joy, and so on, holds equal value for the person who truly loves God.
About five hundred years after Eckhart, in the nineteenth century, Danish thinker Søren Kierkegaard developed a similar understanding of faith to Eckhart, thanks to his teacher Hans Lassen Martensen's studies on Meister Eckhart, and built a religious-based philosophy, unlike the thinkers of his time. When explaining Kierkegaard's understanding of faith, which he deepened by using religious themes, to understand the place of Meister Eckhart's thought, it is an important issue to understand the philosophical system of Kierkegaard and the impact of Meister Eckhart’s ideas on him. Kierkegaard attaches importance to the concept of passion because passion expresses the last stage of the thinker's three stages of existence, namely the aesthetic, ethical, and religious stages, respectively, the union with God and the essence of mystical experience. In the aesthetic phase, which is the first of these stages, the person is dragged after his pleasures and cannot become a person yet. In the second stage, the ethical stage, he distinguishes between good and bad, but he still has not been a complete person. According to Kierkegaard, the most important stage that turns a person into a self is the religious stage; man can become himself only when he is united with God. For this reason, Kierkegaard's philosophy is closely related to a sincere and passionate devotion to God. In this context, the mind is left out of faith because it kills passion. For this reason, Kierkegaard drew attention to the paradoxical nature of faith and, like Eckhart, drew a kind of mystical portrait that withdraws itself from the earthly. Also, just like Eckhart, he developed a highly subjective understanding of religion by criticizing institutionalized religion.
This study aims to reveal Eckhartian similarities with the philosophy of Kierkegaard, who was highly influenced by Meister Eckhart. For that purpose, first, Meister Eckhart's understanding of faith will be cited, and then Kierkegaard's understanding of faith will be revealed. In the next section, the commonality in the understanding of faith in the philosophies of both thinkers and Kierkegaard's reception of Eckhart in this context will be discussed.

Anahtar Kelimeler

Philosophy of Religion, Meister Eckhart, Kierkegaard, Faith, Fideism, Detachment, Reason, Mysticism.

Kierkegaard’ın İman Anlayışında Meister Eckhart Düşüncesinin Etkisi

Öz

Erken modern felsefenin önemli düşünürlerinden Søren Kierkegaard’ın düşünce tarihinde pek çok açıdan ele alınmış olan iman ve akıl ilişkisi problemine dair görüşlerini incelemek ve söz konusu görüşlerinin hangi açılardan geç Orta Çağ düşünürü Meister Ekchart’tan etkilendiğini irdelemek ve iki düşünürün söz konusu meseledeki görüşlerini karşılaştırmak bu çalışmanın amacını oluşturmaktadır. Bu anlamda Geç Orta Çağ’ın önemli teolog, vaiz ve mistik düşünürü Meister Eckhart, çağının geleneksel dinsel görüşlerinden farklı bir anlayış geliştirmiş ve iman anlayışı başta olmak üzere felsefî düşüncelerini soyutlanma (abgeschiedenheit) kavramını merkeze alarak temellendirmiştir. Eckhart’a göre kişinin Tanrı ile kuracağı ilişki, oldukça içsel ve özneldir. Bununla birlikte düşünürün iman anlayışı insanın akıl (intellectus) ve iradeden (voluntas) kurtulmasına, kendisini her şeyden kurtararak boşaltmasına dayanmaktadır. Çünkü Eckhart’a göre insan ancak kendisini her şeyden soyutladığı zaman mistik bir tecrübe yoluyla Tanrı’yla birleşebilir. Dolayısıyla Eckhart’ın iman anlayışının dönemin Hıristiyan teolojisi bağlamında özgün ve öznel olduğu yorumu yapılabilir. Düşünür zamanının hâkim klasik Hıristiyanlık anlayışına ve kurumsallaşmış dine karşı çıkmış, kişinin Tanrı’yla olan ilişkisini özel bir tecrübe vasıtasıyla ele almıştır. Eckhart, aklın Tanrı’yı anlamada yanıltıcı olabileceğine duyduğu inançla, fideist bakış açısına sahiptir. Eckhart’a göre insan ancak her şeyi bıraktıktan ve kurtulduktan sonra Tanrı ile bir olma tecrübesine erişebilir. Bu yüzden Tanrı’yı arayan insan, yalnızca kendi akıl ve nefsine olan bağlılığından değil, dünyevi olan her şeyden kendisini çekmelidir. Çünkü düşünür, insanın tüm bağlılıklarından kurtulmasıyla ve Tanrı’nın lütfuyla Tanrı’ya benzer bir varlık olabileceğini iddia etmektedir. Bu türden bir bağlılığın, mistik ve oldukça içsel bir yapı arz ettiği açıktır. Eckhart negatif teolojiyi benimseyen bir düşünür olarak, Tanrı hakkında herhangi bir şey söylemenin imkânsız olduğunu savunur ve bu sebeple Tanrı karşısında insanın sessiz kalması gerektiğini dile getirir. Düşünüre göre Tanrı’yı bulmak yalnızca Tanrı’yı bilmek uğruna istenmelidir. Çünkü Eckhart’a göre Tanrı, kutsaması veya insana sağlayacağı iyilikler için istenirse, bu, Tanrı’yı tümüyle sevmeye engel olmaktadır. Bu sebeple Eckhart, Tanrı’yı gerçekten seven kişi için acı, keder, sevinç ve benzeri her iyi veya kötü duygunun bir olduğunu söylemektedir.
Meister Eckhart’tan yaklaşık beş yüz yıl sonra, on dokuzuncu yüzyılda, Danimarka’da doğmuş düşünür Søren Kierkegaard da hocası Hans Lassen Martensen’in Eckhart hakkındaki çalışmaları sayesinde Orta Çağ Hıristiyan düşünürüne benzer bir iman anlayışı geliştirerek, çağının düşünürlerinin aksine dinî temelli bir felsefe inşa etmiştir. Kierkegaard’ın düşünce sisteminde Meister Eckhart düşüncesinin yerini anlamak için Kierkegaard’ın dinî temaları kullanarak derinleştirdiği iman anlayışını açıklamak önemli bir husustur. Kierkegaard’ın iman anlayışında tutku oldukça önemli bir konumdadır. Bu anlamda düşünür, kendi çağdaşlarını aşırı düşünen ancak tutku duymayan insanlar olarak görmektedir. Özellikle hesapçı akılla ve pragmatist kaygılarla hareket eden insan topluluğu, Kierkegaard’ın eleştirilerinin hedefindedir. Kierkegaard tutku kavramına önem vermektedir çünkü düşünürün sırasıyla estetik, etik, ve dinî evre olmak üzere varoluşun üç aşamasında tutku en son evreyi, Tanrı ile birleşmeyi ve mistik tecrübenin özünü ifade eder. Bu aşamaların ilki olan estetik evrede kişi hazlarının peşinde sürüklenmekte ve henüz bir kişi olamamaktadır. İkinci evre olan etik evresinde iyi ve kötü arasındaki fark ayırt edilmektedir ancak yine de tam bir kişi olunmamıştır. Kierkegaard’a göre insanı bir benlik haline getiren en önemli evre dinî evredir; insan ancak Tanrı ile birleştiği zaman kendisi olabilir. Bu sebeple Kierkegaard’ın felsefesi Tanrı’ya içten ve tutkulu bir bağlılık ile yakından ilişkilidir. Akıl ise bu bağlamda, tutkuyu öldürdüğü için iman konusunda dışarıda bırakılmıştır. Kierkegaard bu sebeple imanın paradoksal doğasına dikkat çekmiş, tıpkı Eckhart gibi dünyevi olandan kendisini geri çeken bir tür mistik portesi çizmiş ve kurumsallaşmış dini eleştirerek son derece öznel bir din anlayışı geliştirmiştir.
Yapılan bu çalışmanın amacı, Meister Eckhart’ın düşünce sisteminden etkilenen Kierkegaard’ın felsefesindeki Eckhartçı benzerlikleri ortaya koymaktır. Bu amaç doğrultusunda Meister Eckhart’ın iman anlayışı aktarılacak ardından Kierkegaard’ın iman anlayışı ortaya konacaktır. Daha sonraki bölümde de her iki düşünürün felsefelerindeki iman anlayışlarındaki ortaklıklar ve Kierkegaard’ın bu bağlamdaki Eckhart alımlaması tartışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Din Felsefesi, Meister Eckhart, Kierkegaard, İman, Fideizm, Soyutlanma, Akıl, Mistisizm.

Kaynakça

• Adams, Robert Merrihew. "Kierkegaard's Arguments Against Objective Reasoning in Religion". The Monist 60/2 (1977), 228-243.
• Akış Yaman, Yasemin. "Mevlânâ ve Kierkegaard’da Benliğin Gelişimi", Kaygı Bursa Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Felsefe Dergisi 29/1 (2017), 111-123.
• Amesbury Richard – Zalta Edward. “Fideism” The Stanford Encyclopedia of Philosophy. Erişim 16 Eylül 2021. https://plato.stanford.edu/entries/fideism/
• Barrett, William. Irrational Man. New York: Anchor Books, 1962.
• Becker, Hjördis. “Kierkegaard’s reception of German vernacular mysticism: Johann Tauler’s sermon on the feast of the exaltation of the Cross and Practice in Christianity”. International Journal of Philosophy and Theology, 80/4 (2019), 443-464.
• Becker, Hjördis. “Mirroring God: Reflections of Meister Eckhart’s Thought in Kierkegaard’s Authorship”. Kierkegaard Studies Yearbook. ed. Heiko Schulz vd. 3-24. DeGruyter, 2012.
• Burkhard Mojsisch – Summerell Orrin. "Meister Eckhart". The Stanford Encyclopedia of Philosophy. Erişim 16 Eylül 2021. https://plato.stanford.edu/entries/meistereckhart/
• Carroll, Thomas D. “The Traditions of Fideism”. Religious Studies 44/1 (2008), 1–22.
• Connolly, John. Living Without Why: Meister Eckhart's Critique of the Medieval Concept of Will. Oxford: Oxford University Press, 2014.kayh
• Dobie, Robert. “Reason and revelation in the thought of Meister Eckhart. The Thomist”. A Speculative Quarterly Review 67/3 (2003), 409-438.
• Dru, Alexander. The Journals of Søren Kierkegaard: A Selection. New York: Fontana Books, 1960.
• Evans, C. Stephen. Kierkegaard An Introduction. Cambridge: Cambridge University Press, 2009.
• Flasch, Kurt. Meister Eckhart: Philosopher of Christianity. London: Yale University Press, 2015.
• Golomb, Jacob. In Search of Authenticity: Existentialism from Kierkegaard to Camus. New York: Routledge, 1995.
• Hasebrink, Burkhard – Günter, Figal. “Die Anthropologie der Abgeschiedenheit.: Urbane Ortlosigkeit bei Meister Eckhart”. Anthropologie der Theorie. 191–208. Berlin: Universität, 2017.
• Kierkegaard, Søren. Etik/Estetik Dengesi. çev. İbrahim Kapaklıkaya. İstanbul: Ağaç Kitabevi Yayınları, 2009.
• Kierkegaard, Søren. Felsefe Parçaları ya da Bir Parça Felsefe. çev. Doğan Şahiner. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2013.
• Kierkegaard, Søren. Günlüklerden ve Makalelerden Seçmeler. çev. İbrahim Kapaklıkaya. İstanbul: Anka Yayınları, 2005.
• Kierkegaard, Søren. Korku ve Titreme. çev. Nur Beier. İstanbul: Pinhan Yayıncılık, 2014.
• Kierkegaard, Søren. Ölümcül Hastalık Umutsuzluk. çev. Mukadder Yakuoğlu. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 1997.
• Kierkegaard, Søren. Two Ages: The Age of Revolution and the Present Age, Literary Review. Vol 14. ed. Howard V. Hong and Edna H. Hong. New Jersey: Princeton University Press, 1978.
• Kondrla, Peter – Kralik, Koch. “Authentic Being and Moral Conscience”. Journal of Science and Thelogy 12/4 (2016), 155-164.
• Köse, Halil İbrahim. “Meister Eckhart Düşüncesinde Lütuf Tecrübesi ve Kutsala Dönüşüm”. Turkish Studies- Comperative Religious Studies 15 (3), 381-391.
• Martensen, Mester Eckart. Et Bidrag til at oplyse Middelalderens Mystik. Copenhagen: C.A. Reitzel, 1851.
• Meister Eckhart. Deutsche Werke Band II. ed. Josef Quint, Verlag W. Kohlhammer. Berlin: 1971.
• Meister Eckhart. Deutsche Werke Band III. ed. Josef Quint, Verlag W. Kohlhammer. Berlin: 1976.
• Meister Eckhart. Deutsche Werke Band V. ed. Josef Quint, Verlag W. Kohlhammer. Berlin: 1963.
• Meister Eckhart. Lateinische Werke Band 1-5. Stuttgart: Kohlhammer, 1988-2006.
• Meister Eckhart. Meister Eckhart: Selected Writings. New York: Penguin Books, 1994.
• Meister Eckhart. The Complete Mystical Works. çev. Maurice O’Connell Walshe. Dayton: Crossroad, 2009.
• Nietzsche, Friedrich. Kritische Studienausgabe. ed. Colli, G., & Montinari, München: Dtv 1999.
• Penelhum, Terrence. God and skepticism: A Study in Skepticism and Fideism. Berlin: Springer Science & Business Media, 2012.
• Ruh, Kurt. Meister Eckhart, Theologe, Prediger, Mystiker. Munich: C.H. Beck, 1989.
• Šajda, Peter. “Meister Eckhart: The Patriarch of German Speculation who was a Lebemeister: Meister Eckhart’s Silent Way into Kierkegaard’s Corpus”. Volume 4: Kierkegaard and the Patristic and Medieval Traditions. 255-272. ed. John Stewart. New York: Routledge, 2016.
• Senner, Walter. "Meister Eckhart’s Life, Training, Career, and Trial". A Companion to Meister Eckhart, ed. Jeremiah Hackett. 7-84. Hackett, Leiden: Brill, 2013.
• Sharp, Dorothea Elizabeth. Franciscan Philosophy at Oxford in the Thirteenth Century. Oxford: Oxford University Press, 1930.
• Stan, Leo. “Chrysostom: Between the Hermitage and the City”. Volume 4: Kierkegaard and the Patristic and Medieval Traditions. ed. John Stewart. 65-84. New York: Routledge, 2016.
• Stewart, Jon. Hans Lassen Martensen, Theologian, Philosopher and Social Critic. Copenhagen: Museum Tusculanum Press, 2012.
• Stewart, Jon. Volume 1, Tome I: Kierkegaard and the Bible-The Old Testament. New York: Routledge, 2016.
• Şahiner, Muharrem. “Kierkegaard’a Göre İmanın Gereği: Bireysel Varoluş”. Sosyal Bilimler Dergisi. 7/14 (2017), 291-304.
• Turcan, Ciprian. “Rousseau and Kierkegaard Authenticity of Human Existence”. European Journal of Science and Theology 13/1 (2017), 5-13.
• Westphal, Merold. “Kierkegaard on Faith, Reason, and Passion”. Faith and Philosophy 28/1 (2011), 82-92.