Târih-i Na’îmâ’ya Göre Osmanlı Sadrazamları: 1607- 1629

Yıl 2022, Cilt: 1 Sayı: 1, 130 - 159, 30.06.2022

Yakup Şahin

Öz

Bu çalışmada ilk Osmanlı vak’anüvisi olarak kabul edilen Naîmâ Mustafa Efendi’nin Târih-i Na’îmâ adlı eseri kullanılmıştır. Eserin sıhhatli bir transkripsiyonu 2007 yılında Mehmet İpşirli tarafından yayımlanmıştır. Bu çalışmanın esas malzemesini Mehmet İpşirli’nin yayımladığı çalışmanın 1607-1629 yıllarını kapsayan II. cildi oluşturmaktadır. Çalışmanın giriş bölümünde ilk olarak Naîmâ Mustafa Efendi’nin hayatı biyografik olarak ele alınmıştır. Daha sonra çalışmanın esas kaynağı olan ve tarihi olayları ele alış şekli ile günümüz tarihçileri tarafından da çok kıymetli bir eser olarak görülen Târih-i Na’îmâ adlı eser kısaca değerlendirilmiştir. Birinci bölümde ise Kuyucu Murad Paşa ile başlayıp Hüsrev Paşa ile biten 1607-1629 yılları arasındaki 15 Osmanlı sadrazamına yer verilmiştir. Naîmâ Mustafa Efendi eserinde sadrazamlığa yükselmiş olan Osmanlı bürokratlarının sadarete gelişleri, askeri ve siyasi görevleri, kişilikleri, rakip bürokratlar ile mücadeleleri ve sadarette iken azledilmeleri veya katledilmelerini detaylı bir şekilde kaleme almıştır. Ayrıca bu bölümde araştırma eserleri de incelenerek 1607-1629 yılları arasında sadrazamlık yapmış olan Osmanlı bürokratlarının sadaret makamına gelmeden önce ne tür görevler üstlendikleri de aydınlatılmaya çalışılmıştır. Naîmâ Mustafa Efendi’nin sadaretten önce önemli askeri sefer ve taht değişikliği gibi görevlerde bulunmayan Osmanlı bürokratları hakkında detaylı bilgi vermemesi bunu gerektirmiştir.

Anahtar Kelimeler

Naîmâ, Sadrazam, Târih-i Naîmâ, Bürokrat, 17. Yüzyıl, Naîmâ Tarihi, Naîmâ, Sadrazam, Târih-i Naîmâ, Bürokrat, 17. Yüzyıl, Naîmâ Tarihi

Kaynakça

• Ahmet Refik, Naimâ, Kanaat Kütüphanesi, Ankara 1932.
• Ak, Mahmut, “Damad Mehmed Paşa”, DİA, C. XXVIII, Ankara 2003, s. 504-505.
• Ak, Mahmut, “Gürcü Mehmed Paşa”, DİA, C. XXVIII, Ankara 2003, s. 509-510.
• Aktepe, M. Münir, “Amcazâde Hüseyin Paşa’’, DİA, C. III, İstanbul 1991, s. 8-9.
• Aktepe, M. Münir, “Damad Hasan Paşa”, DİA, C. XVI, İstanbul 1997, s. 336.
• Aktepe, M. Münir, “ Kemankeş Ali Paşa”, DİA, C. XXV, Ankara 2002, s. 248.
• Alay, Suat, Osmanlı Devleti’nde Devşirme Sistemi ve Devşirme Sadrazamlar, Aktif Yay., Erzurum 2006.
• Aykut, Nezihi, “Dilâver Paşa”, DİA, C. IX, İstanbul 1994, s. 297.
• Aykut, Nezihi, “Kara Dâvud Paşa”, DİA, C. IX, İstanbul 1994, s. 36-37.
• Baysun, M. Cavit, “ Naîmâ” , İA, C. IX, İstanbul 1964, s. 44-49.
• Bostan, İdris, “ Güzelce Ali Paşa”, DİA, C. II, İstanbul 1989, s. 424-425.
• Cezar, Mustafa, Mufassal Osmanlı Tarihi (Resimli-Haritalı), (1.Baskı), TTK, C. I-VI, Ankara 2011.
• Çobanoğlu, Ahmet Vefa, “Kuyucu Murad Paşa Külliyesi”, DİA, C. XXVI, Ankara 2002, s. 509-510.
• De Groot, A.H., “Kayserili Halil Paşa”, D.İ.A, C. XXV, İstanbul 1997, s. 324-326.
• Gül, Abdulkasim, Calâlkıran Kuyucu Murad Paşa, (1.Baskı), Klasik Yay., İstanbul 2018.
• İnalcık, Halil, “Hüsrev Paşa”, DİA, C. XIX, İstanbul 1999, s. 37-40.
• İpşirli, Mehmet, “Naîmâ” , DİA, C. XXXII, İstanbul 2006, s. 316-318.
• İşbilir, Ömer, “Kuyucu Murad Paşa” , DİA, C. XXVI, Ankara 2002, s. 507-508.
• İşbilir, Ömer, “Nasuh Paşa”, DİA, C. XXXII, İstanbul 2006, s. 426-428.
• Kiel, Machiel, “Balyabadra”, DİA, C. V, İstanbul 1992, s. 42-43.
• Köprülü, Orhan F., “ Hâfız Ahmed Paşa”, DİA, C. XV, İstanbul 1997, s. 84-85.
• Naîmâ Mustafa Efendi, Târih-i Na’îmâ (Ravzatü’l-Hüseyn Fî Hulâsati Ahbâri’l – Hâfikayn), C. I-IV, Haz. Mehmet İpşirli, TTK. Yay., Ankara 2007.
• Naîmâ Mustafa Efendi, Târih-i Na’îmâ, (2.Baskı), Haz. Mehmet İpşirli, TTK Yay., C. I-VI, Ankara 2014.
• Osmanlı Sadrazamları (Hadîkatül’l Vüzerâ ve Zeylleri), (1.Baskı), Haz. Mehmet Arslan, Kitabevi Yay., İstanbul 2013.
• Özcan, Abdulkadir, “Kavanoz Ahmed Paşa”, DİA, C. I (ek), Ankara 2020, s. 49-50.
• Özcan, Abdulkadir, “Şehid Ali Paşa”, DİA, C. XXXVIII, İstanbul 2010, s. 433-434.
• Peçevî İbrahim Efendi, Peçevî Tarihi, (3.Baskı), C. I-II, Haz. Bekir Sıtkı Baykal, Kültür Bakanlığı Yay., Ankara 1999.
• Polat, Kasım, “Naîma’ya Göre Devlet Adamları Arasında Muhalefet”, Tarih Okulu, S. XIII, 2012, s. 89-114.
• Sarıcaoğlu, Fikret, “Mere Hüseyin Paşa”, DİA, C. XIX, İstanbul 1999, s. 8-9.
• Şahiner, Yakup, “Mustafa Naîmâ Efendi’nin Hayatı, Tarihçiliği ve Eseri Hakkında Kısa Bir Değerlendirme”, Anasay Dergisi, Sayı:1, Erzurum 2017, s. 85-100.
• Şemseddin Sami, Kâmûs-ı Türkî, (6.Baskı), Haz. Raşid Gündoğdu, Niyazi Adıgüzel, Ebul Faruk Onal, İdeal Kültür Yayıncılık, İstanbul 2018.
• Tanman, M. Baha, “Beşiktaş Mevlevîhânesi”, DİA, C. V, İstanbul 1992, s. 553-554.
• Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, Osmanlı Tarihi, (7.Baskı), C. III/II, TTK Yay., Ankara 2011.
• Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, Osmanlı Tarihi, (6.Baskı), C. IV/II, TTK Yay., Ankara 2011.