ST. MARCO BAZİLİKASI YARATILIŞ KUBBESİ MOZAİKLERİ

Yıl 2024, Cilt: 3 Sayı: 2, 112 - 126, 15.12.2024

Demet Okuyucu

https://doi.org/10.5281/zenodo.14260508

Öz

İtalya’nın kuzeydoğusunda yer alan Venedik kentinin en önemli tarihi eserlerinden birisi, Aziz Markos’un röliklerinin muhafaza edilmesi amacıyla inşa edilen, St.Marco Bazilikasıdır. Üç yapım evresine sahip olan St. Marco bazilikasının ilk inşası, 829-836 tarihleri arasında gerçekleşmiştir. Günümüzdeki kilise ise 1063-1094 yılları arasında inşa edilen üçüncü inşa faaliyetinin sonucudur.
St. Marco Bazilikası Yunan haçı plan şemasına sahiptir. Batı haç kolu üç yönden U şeklinde bir narteks ile çevrelenmiştir. Üst örtüsünde kubbe ve tonoz kullanılan yapı doğulu özellikler göstermekte olup tipik bir Bizans kilisesini andırmaktadır.
Yapının narteks ve naos bölümlerinin, kubbe, tonoz, duvar yüzeyleri ve üst örtüsünü içeren, 8000 metrekareden fazla alanı, altın yaldız renkli arka fon üzerine Eski Ahit ve Yeni Ahit’ten çeşitli konuların resmedildiği mozaiklerle dekore edilmiştir.
Kilise narteksinin güneybatısındaki kubbesinin yüzeyi Eski Ahit’in Yaratılış bölümündeki olayların betimlendiği mozaiklerle kaplanmıştır. Kubbe yüzeyi, yazı şeritleri şeklindeki, üç konsantirik daire ile üç bölüme ayrılmıştır. Yaratılış olayı kronolojik olarak kubbe merkezinden başlayıp saat yönünün tersine doğru devam eden bir tasarımla, dikey çizgilerle ayrılan alanlar içerisinde betimlenmiştir.
Altın yaldızlı zemin üzerine yapılan sahneler toplamda 24 olayı anlatmaktadır. “Başlangıçta Tanrı göğü ve yeri yarattı. Yer boştu, yeryüzü şekilleri yoktu; engin karanlıklarla kaplıydı. Tanrı'nın Ruhu suların üzerinde hareket ediyordu” (Yaratılış, 1:1-2) sözleri ile başlayan mozaik betimler “Böylece RAB Tanrı, yaratılmış olduğu toprağı işlemek üzere Adem'i Aden bahçesinden çıkardı” (Yaratılış, 3:24) ayetlerinde belirtilen Adem ile Havva’nın cennetten kovulmaları olayıyla sonlanmıştır.
Bu çalışmada Venedik St. Marco Kilisesi yaratılış kubbesinde bulunan mozaiklerin tanımlamaları yapıldıktan sonra bu mozaiklerin Bizans mozaikleri ile olan üslup benzerliği ve ikonografik çözümlemeleri yapılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Yaratılış, Mozaik, Venedik, St.Marco Bazilikası, Bizans

Kaynakça

• Bonner, G. “The Cotton Genesis”. The British Museum Quarterly 26, sy.1/2 (1962): 22- 26.
• Brown, H. F. Venice an Historical Sketch of The Republic. London: Rivington, Perciva & CO, 1895. D'emılıo, James. “ Looking Eastward, The Story of Noe at Monreale Cathedral”, Image and belief. Studies in celebration of the eighteenth anniversary of the Index of Christian Art, Editör Colum Hourihane, 135-150, Princeton: Princeton University Press, 1999.
• Demus, Otto. The Mosaics of San Marco in Venice: 2 The Thirteenth Century Volume One: Text. London: The University of Chicago Press, 1984.
• Dinçer, P. S. “Viyana Genesis El Yazmasında Âdem İle Havva Sahneleri”. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi 4, sy.28 (2016): 526-542.
• Ege, Emel Altan. “Venedik: Akdeniz’de Doğu ile Batı’nın Buluşma Noktası”. Doğu Batı Düşünce Dergisi, sy.34, (2005): 49-74.
• Grabar, A. Byzantine Painting. Skira/Macmillan, 1979.
• Herbermann, C. G. “An International Work of Reference on the Constitution, Doctrine, Discipline and History of the Catholic Church”. The Catholic Encyclopedia, 8:491. Appleton: Minessota University, 1950.
• Homeros. İlyada. Çeviren Azra Erhat, A. Kadir. İstanbul: Can Yayınları, 1984.
• Lowden, J. H. “Genesis”. The Oxford Dictionary of Byzantium 2:829. New York: Oxford University Press, 1991.
• Nicol, D.M. Bizans ve Venedik. İstanbul: Sabancı Üniversitesi Yayınları, 2000.
• Pedani, M. P. “Venedik”. TDV İslam Ansiklopedisi, 43:44-47. Ankara: TDV İslâm Araştırmaları Merkezi, 2013.
• Rice, D.T. Byzantine Art. England: Penguin Books, 1986.
• Schipper, M. Âdem ile Havva Her Yerde. Çeviren Pınar Doğu, İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2012.
• Tikkanen, J. J. Die Genesismosaiken von S. Marco in Venedig und ihr Verhaltnis zu den Miniaturen der
• Cottonbibel. Helsingfors: Druckerei der Finnischen Literatur-Gesellschaft, 1889. Tischendorf, C. Monumenta Sacra Inedita. Leipzig:1857.
• Tükel, Uşun ve Serap Yüzgüller. Sözden İmgeye Batı Sanatında İkonografi. İstanbul: Hayalperest Yayınevi, 2013.