1923 TÜRKİYE İKTİSAT KONGRESİ’NDE TÜRK KADINI

Yıl 2023, Cilt: 15 Sayı: Cumhuriyetin 100. Yılı Özel Sayısı, 187 - 202, 29.10.2023

Ayşe Bedir

https://doi.org/10.9737/historystudies.1345939

Öz

Lozan Konferansı’nın kesintiye uğradığı dönemde, yeni devletin ekonomi politikalarını tartışmak, memleketin ihtiyaçlarına uygun iktisadi politikaları belirlemek ve dünya kamuoyuna tam bağımsız bir Türkiye mesajını vermek üzere 17 Şubat-4 Mart 1923 tarihleri arasında İzmir’de ilk Türkiye İktisat Kongresi toplanmıştır. Bu çalışmanın konusu, İktisat Esaslarımız adlı doküman üzerinden Türk kadınının Türkiye İktisat Kongresi’ndeki yerini araştırmaktır. Çalışmanın amacı, kongre açış ve kapanış konuşmalarında kadının nasıl ve ne şekilde yer aldığını belirlemek, kongrede kadının ne ölçüde temsil edildiğini ve kongre kararları üzerinden yeni Türk Devleti’nde kadının iktisadi hayattaki yerini, iktisadi politikalarda kadına biçilen rolü dolayısıyla da kurucu kadronun düşünce dünyasında kadının yerini tespit etmektir. Araştırma, 1923 tarihli ilk İktisat Kongresi’nde Türk kadını konusuyla sınırlandırılmıştır. Çalışma, tarihsel kritik bir yaklaşımla nitel araştırma yöntemlerinden doküman analizi tekniği kullanılarak yapılmıştır. Bu çalışma, kongrede ve yeni devletin iktisadi hayatında Türk kadının yerini İktisat Esaslarımız üzerinden doküman analizi metoduyla ele alması bakımından alan yazına katkıda bulunmayı hedeflemektedir. Kongre konuşmaları ve kararlarıyla ilgili içerikler, mesleki temsil esasına göre bütün iktisat birimlerini kapsayacak şekilde, cinsiyet ayrımı gözetilmeden, kadın-erkek bütün fertlere hitaben halkçı bir yaklaşımla ele alınmıştır. Yine kurtuluş mücadelesinde hayati rol oynayan Türk kadının, kuruluş mücadelesinde de tam bağımsız bir Türkiye ideali için iktisat savaşında da birlik ve beraberlik ruhu içinde, memleketin iktisadi hayatında da bizzat söz sahibi olacağı araştırmanın öne çıkan bulgularıdır. İktisat Esaslarımız başlıklı ana doküman yanında, konuyla ilgili literatür, dönemin süreli yayınları, resmi yayınlar ve arşiv belgeleri bu çalışmanın kaynakları arasındadır.

Anahtar Kelimeler

Türk kadını, türkiye iktisat kongresi, iktisat esaslarımız, nitel araştırma, doküman analizi.

TURKISH WOMEN IN THE TURKEY ECONOMIC CONGRESS OF 1923

Öz

The period when the Lausanne Conference was interrupted, the first Turkey Economic Congress was convened in Izmir between February 17- March 4, 1923 in order to discuss the fiscal policies of the new state, to determine economic policies suitable for he country’s requirements, and to give a message of fully independent Turkey to the world public. The topic of this study is to investigate the position of Turkish women in the Turkey Economic Congress through the document which is entitled “İktisat Esaslarımız (Our Principles of Economics). This study aims to determine how and in what manner women took place in the opening and closing speeches of the congress, to identify to what extent women were represented in the congress, and to ascertain the position of women in the economic life of the new Turkish state through the congress’ resolutions, and to define the role assigned to women in economic policies, thereby specifying the place of women in the intellectual world of the founding cadre due. The research is limited to the topic of Turkish women in the first Economic Congress of 1923. This study is conducted by the technique of document analysis from the qualitative research methods with a historical-critical approach, This study aims to contribute to the literature in the field by addressing the position of Turkish women in the congress and the economic life of the new state through the method of document analysis, focusing on 'Our Economic Principles' document. The contents of the congress speeches and resolutions were approached with a populist perspective, addressing both men and women without gender discrimination, and covering all economic units based on professional representation principles. Furthermore, the prominent findings of the research indicate that Turkish women, who played a vital role in the struggle for liberation, would also have a voice in the economic life of the country and actively participate in the economic battle for the ideal of a fully independent Turkey during the establishment struggle, fostering a spirit of unity and solidarity. In addition to the main document titled 'Our Economic Principles,' relevant literature, periodicals of the era, official publications, and archival documents are among the sources of this study.

Anahtar Kelimeler

Turkish women, turkey economic congress, our principles of economics, qualitative research, document analysis.

Kaynakça

• AHMED, Jashim Uddin, “Documentary Researh Method: New Dimensions”, Indus Journal Management & Social Sciences, C.4, S.1, 2010, s. 1-14.
• Ahmet Cevdet. “İktisat Kongresi’nden Halk Fırkası İçin Faide”, İkdam, 15 Şubat 1923.
• Ahmet Şekip, “Malî ve İktisadi Hafta İktisat Kongresinin Resmi Küşadı Münasebetiyle-Nutk-u İftitihanin Şayan-ı Dikkat Bir Fıkrası- Kanaat Tükenmez Hazine midir? İktisadiyat ve Kadınlık”, İkdam, 24 Şubat 1923.
• ALTHEIDE, David L., “Tracking Discourse and Qualitative Media Analysis”, Poetics C. 27, S. 4, 2000, s. 287-299.
• Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri II. 5. Baskı, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara, 2006.
• AYSAL, Necdet, “Atatürk Dönemi Türk Devrimi”, Başlangıcından Günümüze Türkiye Cumhuriyeti Tarihi, 8. Baskı, Ed. T. F. Ertan, Siyasal Kitabevi, Ankara, 2020, s. 179-205.
• BORATAV, Korkut, Türkiye İktisat Tarihi 1908-2002, 9. Baskı, İmge Kitabevi, Ankara: 2003.
• BOWEN, Glenn A, “Document Analysis as a Qualtitative Research Method”, Qualitative Research Journal, C. 9, S.2, 2009, s. 27-40, doi.org/10.3316/QRJ0902027 (E.T. 26.05.2023).
• CARACELLI, Valerie J., Greene, Jennifer C., “Data Analysis Strategies for Mixed-Method Evaluation Designs”, Educational Evaluation and Policy Analysis, C. 15, S. 2, 1993, s. 195-207.
• CRESWELL, John W., Research Design Qualitative Quantative, and Mixed Methods Approaches. 3. Baskı, Sage Publications, Thousand Oaks, CA, 2009.
• CORBIN, Juliet ve Straus, Anselm, “4 Strategies for Qualitative Data Analysis”, Basics of Qualitative Research Techniques and Procedures for Developing Grounded Theory, 3. Baskı Sage Publications, Thosand Oaks, 2015, s. 65-87.
• Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi (BCA) 30-10-0-0. 5-29-17, (3 Şubat 1339).
• Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi 30-18-1-1-6-49-17-1-1, (6 Şubat 1339).
• Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA )HR-IM. 48.16, (5 Mayıs 1339).
• ÇAPA, Mesut. “Millî Mücadele Döneminde Millî Egemenlik Düşüncesinin Gelişimi”, 1255-1260, https://www.atam.gov.tr/wp-content/uploads/Mesut-%C3%87APA-Mill%C3%AE-M%C3%BCcadele-D%C3%B6neminde-Mill%C3%AE-Egemenlik-D%C3%BC%C5%9F%C3%BCncesinin-Geli%C5%9Fimi.pdf (E.T. 4.07.2023)
• ERTAN, Temuçin F., “Mudanya Mütarekesi’nden Lozan Antlaşması’na”, Başlangıcından Günümüze Türkiye Cumhuriyeti Tarihi, 8. Baskı, Ed. T. F. Ertan, Siyasal Kitabevi, Ankara, 2020, s.135-151.
• FINEFROCK, Michael M., “Laissez-Faire, The 1923 Izmir Economic Congress and Early Turkish Developmental Policy in Political Perspective”, Middle Eastern Studies C. 17, S. 3, 1981, s. 375-392.
• HOELL, Margaret S., “Atatürk and the ‘İlk Türkiye İktisat Kongresi’ ”, Turkish Studies Association Bulletin, C. 4, S. 2, 1980, s.1-9.
• İktisat Esaslarımız, Anadolu Matbaası, İzmir, 1339.
• İNAN, A. Afet, İzmir İktisat Kongresi 17 Şubat-4 Mart 1923. 4. Baskı, Türk Tarih Kurumu, Ankara, 2020.
• KIRAL, Bilgen, “Nitel Bir Veri Analizi Olarak Doküman Analizi”, Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C.8, S.15, 2020, s. 170-189.
• MCCULLOCH, Gary, Documentary Research in Education, History and the Social Sciences, Routledge Falmer Taylor &Francis Group, London and New York, 2005.
• MILES, Matthew B., Huberman, Michael A. Qualitative Data Analysis. 2. Baskı, Sage Publications, Thosand Oaks, 1994.
• MOGALAKWE, Monageng, “The Use of Documentary Research Methods in Social Research”, African Sociological Review, C. 10, S. 1, 2006, s. 221-230.
• PAMUK, Şevket, “Cumhuriyetin Devraldığı Osmanlı İktisadi Mirası”, Osmanlı’dan Cumhuriyete Süreklilik ve Değişim: Zafer Toprak Armağanı, Ed. Mehmet Ö. Alkan, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, 2022, s. 65-80.
• SAK, Ramazan, Şahin Sak, İkbal Tuba, Öneren Şendil, Çağla, Nas, Eşref, “Bir Araştırma Yöntemi Olarak Doküman Analizi”, Kocaeli Üniversitesi Eğitim Dergisi, C. 4, S.1, 2021, s. 227-250.
• SCOTT, John, A Matter of Record: Documentary Sources in Social Research. Polity Press, UK, 1990.
• SINGER, Morris, “Atatürk’s Economic Legacy”, Middle Eastern Studies, C. 19, S.3, 1983, s. 301-311.
• TBMM Gizli Celse Zabıtları Devre 1, Cilt 4, İçtima Yılı 3, 3 Mart 1339.
• TBMM ZC Devre 1, Cilt 27, İçtima Yılı 8, 5 Şubat 1339.
• TBMM ZC Devre 1, Cilt 28, İçtima Yılı 4, 1 Mart 1339.
• TBMM ZC Devre 1, Cilt 28, İçtima Yılı 4, 8 Mart 1339.
• TOKGÖZ, Erdinç, 80. Yıldönümünde Türkiye İktisat Kongresi ve Gazi Mustafa Kemâl’in Açış Konuşması, Türkiye Ekonomi Kurumu, Ankara, 2003.
• TOPRAK, Zafer, Türkiye’de Ekonomi ve Toplum (1908-1950) Milli İktisat-Milli Burjuvazi, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, 1995. Türkiye İktisat Kongresi, Matbuat ve İstihbarat Matbaası, Ankara, 1339.
• ÖKÇÜN, A. Gündüz, Türkiye İktisat Kongresi 1923- İzmir Haberler-Belgeler-Yorumlar, 4. Baskı, Sermaye Piyasası Kurulu, Ankara, 1997.
• WELCH, Catherine, “The Archaeology of Business Networks: The Use of Archival Records in Case Study Research”, Journal of Strategic Marketing C.8, S. 2, 2000, s. 197-208.
• VARLI, Arzu, Koraltürk, Murat, “II. Meşrutiyet’ten Erken Cumhuriyet’e Milli İktisadın Sürekliliği ve İzmir İktisat Kongresi”, ÇTTAD, C. IX, S. 20-21, 2010, s. 127-142.
• YILDIRIM, Ali, “Nitel Araştırma Yöntemlerinin Temel Özellikleri ve Eğitim Araştırmalarındaki Önemi”, Eğitim ve Bilim Dergisi, C. 23, S.112, 1999, s. 7-17.
• Akşam, 30 Kanun-ı Sani 1923.
• Hakimiyet-i Milliye, 16 Şubat 1923.
• İkdam, 16 Şubat 1923.
• İkdam, 24 Şubat 1923.
• İleri, 16 Şubat 1339.
• Tan, 16 Şubat 1923.
• Tanin, 16 Şubat 1923.
• Vakit, 25 Şubat 1923.
• Vakit, 16 Kanun-ı Sani 1923,
• Türkiye İktisat Mecmuası, 17 Kanun-ı Evvel 1339.
• Türkiye İktisat Mecmuası, 20 Kanun-ı Sani 1339,