Some Considerations on Rifles Used in the Ottoman Army in the Early 19th Century

Yıl 2022, Cilt: 14 Sayı: 4, 955 - 963, 30.11.2022

Osman Köse

Öz

It is known that firearms started to be used in China from the end of the 13th century and the Ottomans started using these weapons after the middle of the 14th century. The weapons of this type, which were first used, are cannons, which are the most effective weapons on the battlefields. It is known that rifles, which are lighter and more useful than cannons, have been widely used by the Ottomans since the beginning of the 15th century. It is estimated that the first rifles, which consisted of a barrel and a firing device on a wooden fore-end, were in the form of small cannons and lame firearms. The Ottomans used rifles called fitti for many years. Since the end of the 16th century, flintlock rifles, which are more useful and modern than wicks, have begun to be used. Although the Ottoman army took the first used from the west, they made the use of rifles quick and easy with various interventions and additions later on. From the beginning of the 19th century, when Ottoman modernization began, they began to use the rifles invented in Europe in a short time. In this century, as a result of the rapidly developing rifle technology compared to previous periods, it is seen that the types of rifles used in the Ottoman army changed frequently. This paper will be about the rifles used by the Ottoman army in the modernization process.

Anahtar Kelimeler

Ottoman state, Rifle, Modernization, Army, Europe

19. YÜZYIL BAŞLARINDA OSMANLI ORDUSUNDA KULLANILAN TÜFEKLER HAKKINDA BAZI MÜLAHAZALAR

Öz

Ateşli silahların 13. asrın sonlarından itibaren Çin’de kullanılmaya başlandığı ve Osmanlıların da 14. Asrın yarılarından sonra bu silahları kullanmaya başladığı bilinmektedir. İlk kullanılmaya başlayan bu tarzdaki silahlar savaş meydanlarının en etkili silahı olan toplardır. Toplara göre hafif ve daha seri kullanışlı olan tüfeklerin de Osmanlılar tarafından 15. Asrın başlarından itibaren yaygın olarak kullanılmaya başlandığı bilinmektedir. Ahşap kundak üzerinde namlu ve ateşleme tertibatından ibaret olan ilk tüfeklerin küçük top ve ağıt ateşli el silahları şeklinde olduğu tahmin edilmektedir. Osmanlılar uzun yıllar fitti olarak adlandırılan tüfekler kullanmışlardır. 16. Yüzyılın sonlarından itibaren da fitillilere göre daha kullanışlı ve modern olan çakmaklı tüfekler kullanılmaya başlanmıştır. Osmanlı ordusu ilk kullanılan batıdan almakla beraber, daha sonra kendileri çeşitli müdahaleler ve eklemelerle tüfeklerin kullanımını seri ve kolay hale getirmişlerdir. Osmanlı modernleşmesinin başladığı 19 Yüzyılın başlarından itibaren ise Avrupa’da icat edilen tüfekleri kısa zaman içinde alarak kullanmaya başlamışlardır. Bu yüzyılda, önceki dönemlere göre hızla gelişen tüfek teknolojisinin bir sonucu olarak Osmanlı ordusunda kullanılan tüfek çeşitlerinin de sıkça değiştiği görülmektedir. Bu çalışma, modernleşme sürecinde Osmanlı ordusunun kullandığı tüfekler hakkında olacaktır.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı devleti, Tüfek, Modernleşme, Ordu, Avrupa

Kaynakça

• A.SSLM.III. 224/13094; 19/1104; 400/23091
• C.AS. 65/3053; 63/2973; 69/3436; 178/ 8388, 75/3524; 118/5294; 991/ 43307; 136 / 6047, 496/ 20709; 792 / 33588; 177 / 7707; 169/7407; 9/364; 594 / 25019; 515/21526; 673 / 28253, 786/33333: 154/6786: 468 / 19515: 324/ 13415: 828 / 35276; 193 / 8330
• HH. 186/8793; 34 / 1728; 188 / 8970; 298/ 17690; 429/ 21887; 289/17317; 315 / 18523; 585/ 28753: 585/ 2744A: 831/37518E: 831/37518: 754/ 35635: 1304/50871: 526/ 25819A
• Agoston, Gabor, “Tüfek”, TDVİA, 41, 2012, s. 459 – 461.
• Aydüz Salim, “Osmanlı Askerî Teknoloji Tarihi: Ateşli Silâhlar”, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, Cilt 2, Say› 4, 2004, 265-295.
• -------------------, “XIV.-XVI. Asırlarda, Avrupa Ateşli Silah Teknolojisinin Osmanlılara Aktarılmasında Rol Oynayan Avrupalı Teknisyenler (Tâife-i Efrenciyân)”, Belleten, 62 /235, Aralık 1998, s. 779-830.
• Çoruhlu Tülin, Osmanlı Tüfek, Tabanca Ve Teçhizatları (Askerî Müzeden Örneklerle), Ankara 1993, s. 1.
• Kiel Machiel,“Samakov”, TDVİA, 36, 2009, s. 62-64.
• ----------------, “İvranye”, TDVİA, Ek-1, 2020, 681-684.
• ------------------ “İslimye”, TDVİA, 23, 2001, s. 73 – 75.
• Narin Resul, “Osmanlıdan Cumhuriyete Ağaç Denizi Kocaeli”, Uluslararası çoban Mustafa Paşave Kocaeli Tarihi Kültürü Sempozyumu – IV Bildirileri, Cilt II, Kocaeli, 2018, s. 871– 978.
• Özcan Abdülkadir, “Asâkir-İ Mansûre-İ Muhammediyye”, TDVİA, 3, 1991, s. 457 – 458.
• Soyluer Serdal, “Tüfekhane-i Âmire’yi Mamur Kılmak: Osmanlı Tüfek İmalatında Avrupalı Uzmanların Rolü”, Osmanlı Araştırmaları/The Journal of Ottoman Studies, LII (2018), s. 268.