A Few Reports Related Settlement Activities After Greek-Turkısh Population Exchange : The Case Of Antalya

Yıl 2022, Cilt: 14 Sayı: 3, 515 - 528, 30.09.2022

Aslı Arslan

Öz

According to the Agreement on the Exchange of TurkishGreek People, which was adopted after the Lausanne Peace Treaty, the decision on the mandatory exchange of Greek Orthodox people in Anatolia and Muslim people in Greece caused a large migration of the Muslim-Turkish community. These major migration and migrant issues, which are a matter for the state in their own right, have tried to be resolved in a short
time by establishing a relevant ministry, publishing regulations, and instructions while using certain criteria. Those who arrived earlier than the exchange, who needed help within the borders of Anatolia, whose homes were burned down during the war, and
refugees from different places were caught this wave of migration. As a result of the fact that the country has not yet reached prosperity due to the fact that it has just come out of the war, internal displacement, issues related to houses and lands vacated from the Greeks, economic, administrative, legal, and many other issues are considered to cause problems in the resettlement of migrants and prolong their resettlement. After the
exchange, residential areas were determined according to the work done by the exchanged immigrants, and housing activities began to be carried out by the housing directorates in these regions. Antalya province has been one of these regions.
İmmigrants who are forced to reside in Antalya has experienced problems due to some practices. In this study, in the province of Antalya, experiences of the immigrants, during the settlement process such as; the scarcity of abandoned goods, inability to find
space for housing, if there are failures of the settlement managers, officers during the settlement process, whether not keeping the housing books incomplete or not sending the records to the population directorates were evaluated with the parts reflected in the Governor’s and Inspector General’s reports.

Anahtar Kelimeler

Exchange, Settlement, Report, Antalya.

MÜBADELE SONRASI İSKÂN FAALİYETLERİNE İLİŞKİN BİRKAÇ RAPOR: ANTALYA ÖRNEĞİ

Öz

Lozan Barış Anlaşması’nın ardından kabul edilen Türk-Rum Ahali Mübadelesi Mukavelenamesi’ne göre Anadolu’daki Rum Ortodoks halk ile Yunanistan’daki Müslüman halkın zorunlu mübadelesine karar verilmesi, Müslüman-Türk toplumunun büyük göçüne sebep olmuştur. Devlet için hayatî önem taşıyan büyük göç ve göçmen meseleleri, ilgili bir bakanlık kurularak, nizamnameler, talimatnameler yayınlanarak kısa zamanda çözülmeye çalışılmıştır. Mübadeleden daha önce gelenler, Anadolu sınırlarında yardıma
muhtaç olanlar, savaşta evleri yananlar, farklı yerlerden gelen mülteciler de göç dalgasının içerisinde kalmışlardır. Ülkenin savaştan yeni çıkmış olması sebebiyle henüz refaha erişememesi neticesinde ülke içindeki yer değiştirmeler, Rumlardan boşalan ev
ve araziler ile ilgili meseleler, ekonomik, idarî, hukukî ve benzeri birçok meselenin, göçmenlerin iskânlarında sorunlar yaşanmasına ve iskânlarının uzamasına neden olduğu düşünülmektedir. Mübadele sonrası, mübadillerin yaptıkları işlere göre yerleşim
bölgeleri belirlenmiş, iskân faaliyetleri bu bölgelerdeki iskân müdürlükleri tarafından yürütülmeye başlanmıştır. Antalya ili de bu bölgelerden biri olmuştur. Zorunlu göç sonrası Antalya’da ikamet etmek durumunda kalan mübadiller ve diğer göçmenler bazı
sorunlar yaşamıştır. Bu çalışmada, Antalya ilinde mübadillere ve diğer göçmenlere yapılan iskân faaliyetleri sırasında yaşanan; emval-i metruke (terk edilmiş mallar) azlığı, iskân için yer bulunamaması, iskân müdürleri ve memurlarının iskân işindeki
başarısızlıklarının olup olmadığı, iskân defterlerinin eksiksiz olarak tutulmaması veya kayıtların nüfus müdürlüklerine gönderilmemesi gibi olumsuzluklar valilik ve müfettiş raporlarına yansıyan kısımlarıyla değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Mübadele, Mübadil, İskân, Rapor, Antalya.

Kaynakça

• Birincil Kaynaklar
• Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi
• BCA, Fon Kodu: 30.18.1.1, Yer No: 12.75.13.
• BCA, Fon Kodu: 272.12, Yer No: 52.121.22.
• BCA, Fon Kodu: 272.12, Yer No: 45.73.10.
• BCA, Fon Kodu: 272.12, Yer No: 48.95.33.
• BCA, Fon Kodu: 272.12, Yer No: 40.43.16.
• BCA, Fon Kodu: 30.18.1.2, Yer No: 33.9.14.
• BCA, Fon Kodu: 272.12, Yer No: 44.69.11.
• BCA, Fon Kodu: 272.12, Yer No: 40.41.4.
• Resmi Kaynaklar
• TBMM Zabıt Ceridesi, D.2, İ. 1, c.2.
• TBMM Zabıt Ceridesi, 30.10.1340, c.9, D.2 İ.2.
• TBMM Zabıt Ceridesi, c.26, İ.,4.
• Tetkik Eserler
• ARI, Kemal, Büyük Mübadele, Türkiye’ye Zorunlu Göç (1923-1925), Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, 2007.
• CİHANGİROĞLU, Aslı, Atatürk Dönemi Türkiye’de İskân Çalışmaları (1923-1938), (Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi), Elazığ, 2010.
• ÇELEBİ, Ercan, Mübadele, İmar Ve İskân Vekâleti (Kuruluşu, Teşkilât Yapısı Ve Faaliyetleri), (Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi), Samsun, 2005.
• DAYAR, Evren, “Türk-Yunan Nüfus Mübadelesi ve Antalya”, Toplumsal Tarih, S. 285, 2017, s. 44- 54.
• DAYAR, Evren, “Antalya’da Sıtma”, Cedrus, S. VI, 2018, s. 649-674.
• DİNÇ, Güven, “Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Antalya’ya Olan Göçler ve Sonuçları (1800- 1923)”, Geçmişten Günümüze Göç, c. 1, 2017, s. 763-780.
• ERDAL, İbrahim, Mübadele (Uluslaşma Sürecinde Türkiye ve Yunanistan 1923-1925), İstanbul, 2006.
• GÖNÜLLÜ, Ali Rıza, “Antalya’da İskân Edilen Muhacirler (1878-1923)”, Selçuklu Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları Dergisi, S.26, 2009, s. 293-325.
• ILGIN, Gülcan Dilber, Antalya’da Mübadele, (Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Antalya, 2012.
• İPEK, Nedim, Mübadele ve Samsun, Türk Tarih Kurumu, Ankara, 2000. İskân Tarihçesi, Hamit Matbaası,1932.
• Lozan Barış Konferansı, Tutanaklar-Belgeler, (Çev: Seha Meray), Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2001.
• YILDIRIM, Ali; ŞİMŞEK, Hasan, Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, 2016, Ankara.