Left Thought in Turkish Cinema in the Years of the Cold War: Young Filmmakers Community and Revolutionary Cinema Discussions (1968-1971)

Yıl 2022, Cilt: 14 Sayı: 3, 711 - 725, 30.09.2022

Ceyda Tuna Kocaoğlu

Öz

One of the most important periods of political and social life in the 20th century has been the Cold War years. In 1945, The Cold War, which started after the Second World War and
lasted almost until the end of the century, did not remain as a cutthroat struggle waged by only two great powers, the USA and Soviet Russia, in international relations. It has left a deep impact on the lives of many nations almost all over the world. On the one hand, the defender of capitalism, the USA, and on the other hand, the Soviet Russia, entered into a great struggle in order to dominate the political and social order they believed in. This struggle has become the struggle of all the nations of the world in a short time, specially the neighboring countries. What is more interesting is that the struggle goes beyond
political institutions and environments and is effective in all areas of social life. One of these areas has been cinema. Especially this struggle, which has revealed its supporters in almost every field of art since 1968, has been much more prominent in cinema. In Turkey, since 1968, cinema has become one of the competition areas of left and right thoughts. In this context, the Young Filmmakers Community, which emerged with the revolutionary cinema approach, against Yeşilçam, which is seen as the cinema of the established order by left-wing circles, came together around the Young Cinema
Magazine and started a great struggle. The pressure that the government wanted to put on cinema through censorship, especially Yeşilçam's understanding of cinema under the
influence of western imperialism, was the target of harsh criticism from the Young Filmmakers Community. In this study, within the framework of the articles written in the
Young Cinema Magazine, the struggle against Yeşilçam between the years 1968-1971 and the revolutionary cinema understanding that was tried to be created in cinema will be examined.

Anahtar Kelimeler

Cold War, Young Filmmakers Community, Yeşilçam, Revolution, Censorship

SOĞUK SAVAŞ YILLARINDA TÜRK SİNEMASI’NDA SOL DÜŞÜNCE: GENÇ SİNEMACILAR TOPLULUĞU VE DEVRİMCİ SİNEMA TARTIŞMALARI (1968-1971)

Öz

20.Yüzyılda siyasal ve toplumsal yaşamın en önemli dönemlerden biri Soğuk Savaş yılları olmuştur. 1945’te II. Dünya Savaşı’nın sonrasında başlayan ve hemen hemen yüzyılın sonuna kadar devam eden Soğuk Savaş sadece iki büyük gücün, ABD ve Sovyet Rusya, uluslararası ilişkilerde yürüttüğü kıyasıya bir mücadele olarak kalmamıştır. Hemen bütün dünyada birçok ulusun yaşamında derin etkiler bırakmıştır. Bir tarafta kapitalizmin savunucusu ABD, diğer tarafta Sovyet Rusya kendi inandıkları siyasal ve toplumsal düzeni hâkim kılma adına büyük bir mücadelenin içine girmişler bu mücadele başta yakın çevre ülkeleri olmak üzere kısa süre içinde tüm dünya milletlerinin mücadelesi haline gelmiştir. Daha da ilginç olanı mücadelenin siyasal kurum ve ortamların dışına çıkarak toplum hayatının tüm alanlarında etkili olmasıdır. Bu alanlardan biri de sinema olmuştur.
Özellikle 1968 yılından itibaren sanatın hemen her alanında kendi taraftarlarını ortaya çıkaran bu mücadele sinemada çok daha ön planda olmuştur. Türkiye’de de 1968 yılından itibaren sinema sol ve sağ düşüncelerin rekabet alanlarından biri haline gelmiştir. Bu çerçevede sol çevrelerce kurulu düzenin sineması olarak görülen Yeşilçam’ın karşısında Devrimci sinema anlayışıyla ortaya çıkan Genç Sinemacılar Topluluğu, Genç Sinema Dergisi etrafında bir araya gelerek büyük bir mücadele
başlatmışlardır. Başta Yeşilçam’ın batı emperyalizminin etkisindeki sinema anlayışı olmak üzere hükümetin sansür aracılığıyla sinema üzerinde kurmak istediği baskı Genç
Sinemacılar Topluluğunun sert eleştirilerine hedef olmuştur. Bu çalışmada, Genç Sinema Dergisinde kaleme alınan yazılar çerçevesinde 1968-1971 yılları arasında Yeşilçam’a karşı yürütülen mücadele ve sinemada oluşturulmaya çalışılan devrimci sinema anlayışı ele
alınarak incelenmeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Soğuk Savaş, Genç Sinemacılar Topluluğu, Yeşilçam, Devrim, Sansür.

Kaynakça

• 1. Süreli Yayınlar
• Genç Sinema Dergisi, S.1, Ekim 1968.
• Genç Sinema Dergisi, S.2. Kasım 1968.
• Genç Sinema Dergisi, S.3, Aralık 1968.
• Genç Sinema Dergisi, S.4, Ocak 1969.
• Genç Sinema Dergisi, S.5, Şubat 1969.
• Genç Sinema Dergisi, S.6, Mart 1969.
• Genç Sinema Dergisi, S.7, Mayıs 1969.
• Genç Sinema Dergisi, S.8, Temmuz 1969.
• Genç Sinema Dergisi, S.9, Eylül 1969.
• Genç Sinema Dergisi, S.10, Kasım 1969.
• Genç Sinema Dergisi, S.11, Aralık 1969.
• Genç Sinema Dergisi, S.12, Mart 1970.
• Genç Sinema Dergisi, S.13, Haziran 1970.
• Genç Sinema Dergisi, S.14, Ocak 1971.
• 2. Kitaplar
• ALKAN, Mehmet Ö., “Yetmişli Yıllarda Günlük Hayatın Siyasetine Dair: Zıtlıklar, Kutuplaşma, Siyasallaşma, Radikalleşme”, Türkiye’nin 1970’li Yılları, Haz: Mete Kaan Kaynar, İletişim Yayınları, İstanbul 2020.
• AYÇA, Engin, Şu Sinema Dedikleri, Artshop yayınları, İstanbul 2016.
• BORA, Tanıl-Kerem ÜNÜVAR, “Ellili Yıllarda Türkiye’de Siyasi Düşünce Hayatı”, Türkiye’nin 1950’li Yılları, (Haz: Mete Kaan Kaynar), İletişim Yayınları, İstanbul 2015.
• EKEN, Mehmet Evren, “Yetmişli Yıllarda Türk Sineması”, Türkiye’nin 1970’li Yılları, Haz: Mete Kaan Kaynar, İletişim Yayınları, İstanbul 2020.
• KAHRAMAN, Bülent, Türk Siyasetinin Yapısal Analizi I, Agora kitaplığı yayınları, İstanbul 2010, s. 197-204.
• ÖRNEK, Cangül, Türkiye’nin Soğuk Savaş Düşünce Hayatı, Can yayınları, İstanbul 2015.