TÜMCEYE KATTIĞI ANLAM BAĞLAMINDA İKİLEMELER

Yıl 2020, , 113 - 128, 22.08.2020

Cevdet Coşkun

https://doi.org/10.33390/homeros.3.013

Öz

Türkçenin ses ve söyleyiş uyumuna katkılar sağlayan en önemli dil ögelerinden biri de ikilemelerdir. İkilemeler, Türkçenin en eski dönemlerinden bu yana kullanılagelen söz öbekleridir. İkilemeler, Türk Dilinde oldukça fazladır. Bundan dolayıdır ki pek çok edebi eserde de bu söz öbekleri karşımıza sıkça çıkar. Edebiyatımızın önemli yazarlarından olan Yaşar Kemal’in “Üç Anadolu Efsanesi” adlı eserindeki “Köroğlu” öyküsünde de pek çok ikileme ile karşılaşılmaktadır. Köroğlu adlı öyküde ikilemelerin fazla kullanımı, yazarın dilini güçlendirmiş, akıcı ve anlaşılır bir anlatımın oluşmasına katkı sunmuştur. Bu çalışmada, Yaşar Kemal’in “Köroğlu” öyküsündeki ikilemelerin tümceye kattığı anlam ele alınmıştır. Tümcenin anlam kurgusu içerisinde, ikilemelerin tümceye ne gibi katkılarda bulunduğu örnekleriyle belirlenmiştir. Ayrıca, Türkçe sözvarlığı içerisinde önemli bir yere sahip olan ikilemeleri Yaşar Kemal’in ne denli başarılı kullanıp kullanamadığı da ortaya konmuştur.

Anahtar Kelimeler

İkileme, Anlam, Tümce, Yaşar Kemal

REITRATIVES IN TERMS OF THE MEANING OF THE SENTENCE

Öz

Reitratives are one of the most important language elements that contribute to the harmony of sound and pronunciation in Turkish. Reitratives, It is quite a lot in Turkish language. That is why, in many literary works, these phrases often appear. One of the important writers of our literature, Yaşar Kemal’s in the named of “Üç Anadolu Efsanesi” here are many reitratives in the “Köroğlu” story. In this study, the meaning of the reitratives added to the sentence in Yaşar Kemal's “Köroğlu” story is discussed. Within the semantic fiction of the sentence, the contributions of the dilemmas to the sentence were determined with examples. In addition, the success of Yaşar Kemal's dilemmas which have an important place in the Turkish vocabulary, has been demonstrated.

Anahtar Kelimeler

Yaşar Kemal, Reitratives, Meaning, Sentence

Kaynakça

• AKASLAN, T. (2004). Yaşlı Maşlı Ama Dipdiri Yarı-İkileminin Anlam Sözdizimi. Türk Dilbilim Kurultayı. İzmir.
• AKSAN, D. (2016). Anlam Bilim Anlambilim Konuları ve Türkçenin Anlambilimi. Ankara: Bilgi Yayınevi.
• AKSAN, Y. (2001). Türkçede Zaman Anlatımı Ve Kimi İkileme Yapıları. 15. Dilbilim Kurultayı, (S. 115). İstanbul.
• AKYALÇIN, N. (2007). Türkçe İkilemeler Sözlüğü. Ankara: Anı Yayıncılık.
• AKYALÇIN, N. (2008). "Ip" Ve "M, P, R, S" Yapılı Türkçe İkilemlere İlişkin Sorunlar. Çağdaş Türk Dili, 20(247), 338.
• AKYALÇIN, N. (2017). Pekiştirme Sözcükleri, Sıfat Tamlaması Veya İkileme Midir? Journal Of Awareness, 2(1), 31.
• AKYALÇIN, N. (2019). Deyim Ve İkileme İlişkisi Üzerine Bir Değerlendirme. Homeros, 93.
• ATALAY, B. (1998). Divanü Lugat-İt Türk Tercümesi (Cilt 1). Ankara: Tdk.
• ÇAĞATAY, S. (1978). Türk Lehçeleri Üzerine Denemeler. Ankara Üniversitesi Dil Tarih Coğrafya Fakültesi Yayınları, 29.
• ÇORAKLI, Ş. (2001). Türkçe'nin Yaratma Gücü: İkilemeler. A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi(17), 55-56.
• DİLEK, F. G. (2004). Altay Türkçesinde İkilemeler. Bilig, 83.
• EKER, S. (2005). Çağdaş Türk Dili. Ankara: Grafiker Yayınları.
• ERGİN, M. (2012). Türk Dil Bilgisi. İstanbul: Bayrak Yayınları.
• GÜNAY, D. (2018). Sözcükbilime Giriş. İstanbul: Papatya Yayıncılık Eğitim.
• HATİBOĞLU, V. (1981). Türk Dilinde İkileme. Ankara: Tdk.
• HENGİRMEN, M. (2002). Türkçe Dilbilgisi. Ankara: Engin Yayınları.
• HENGİRMEN, M. (2007). Atasözleri Ve Deyimler Sözlüğü. Ankara: Engin Yayınevi.
• PARLATIR, İ. (2008). Atasözleri Ve Deyimler Sözlüğü Iı. Ankara: Yargı Yayınevi.
• Tdk. (Tarih Yok). Www.Tdk.Gov.Tr. Adresinden Alındı
• TUNA, O. N. (1949). Türkçede Tekrarlar. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili Ve Edebiyatı Dergisi, 3(2-3), 429.
• YASTI, M. (2007). Türkçe Deyimlerde Geçen İkilemelerin Ses Ve Şekil Özellikleri. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi(21), 53.
• YURTBAŞI, M. (2004). Sınıflandırılmış Türkçe Deyimler. İstanbul: Arion Yayınevi.
• (TDK. Türk Dil Kurumu, https://www.sozluk.gov.tr (Erişim Tarihi: 20.11.2019)