DEYİM VE İKİLEME İLİŞKİSİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Yıl 2019, Cilt: 2 Sayı: 3, 83 - 94, 30.07.2019

Necmi Akyalçın

https://doi.org/10.33390/homeros.2.010

Öz

Türk
Dilinin anlatım zenginliği ve gücü olan deyimler ile ikilemeler, ilk yazılı
belgelerimizden günümüze kadar kullanılagelen söz öbekleridir. Deyimlerle
ilgili yapılan çalışmalarda, kimi araştırmacılar; ikilemeleri deyim
saymaktadır. Oysa ki deyimler söz öbeği olarak gerçek anlam boyutunu aşarak değişmece
anlam kazanmış yapılarken ikilemeler çokçası gerçek anlam boyutunda pekiştirme
amaçlı kullanılan söz öbekleridir. Bundan dolayıdır ki bütün ikilemelerin tek
başlarına deyim olarak değerlendirilmeleri doğru bir yaklaşım değildir. Ancak
bazı ikilemeler deyimlerin içerisinde kullanılabilmektedir. Bu durum
ikilemelerin tek başlarına deyim olarak değerlendirilmesi anlamına
gelmemelidir. Bu çalışmanın evrenini ikilemelerinin tek başlarına deyim
olamayacakları, fakat bazı deyimlerin içerisinde kullanıldıkları varsayımı
oluşturmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Deyim, İkileme, söz öbeği.

AN EVALUATION OF THE RELATIONSHIP BETWEEN IDIOM AND REITERATIVE

Öz

The idioms and reiteratives that have richness and
power of Turkish language are the phrases that are used in our first written
documents. In studies on idioms, some researchers; it also considers the
reiteratives as idioms. However, while the idioms have gained meaning in change
by exceeding the true meaning dimension as the phrase, while the reiteratives
are the phrases which are used for reinforcement in the meaning of real
meaning. Therefore, it is not a correct approach to consider all reiteratives
as idioms alone. However, some reiteratives can be used in idioms. This should
not mean that reiteratives alone can be considered as idioms. The ıssue of this
study, he assumption is that the reiteratives cannot be a idiom alone, but are
used in some idioms.

Anahtar Kelimeler

İdiom, Reiterative, Word Group.

Kaynakça

• AKSAN, Y., (2001) Türkçede Zaman Anlatımı ve Kimi İkileme Yapıları. XV. Dilbilim Kurultayı. İstanbul. s.115.
• AKSOY, Ö. A., (1988). Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü II. İstabul. İnkılap Kitabevi.
• AKYALÇIN, N., (2007). Türkçe İkilemeler Sözlüğü Tanıklı, Anı Yayıncılık, 1. Baskı, Ankara.
• AKYALÇIN, N., (2012a). Türkçemizin Anlamsal Zenginlikleri Deyimlerimiz. Ankara. Eğiten Kitap.
• AKYALÇIN, N., (2012b). “Türkçemizin İncileri Atasözlerimiz Tanıklı Sözlük”. Ankara: Eğiten Kitap.
• BİLGİN, M., (2006). Anlamdan Anlatıma Türkçemiz. Ankara: Anı Yayıncılık.
• ÇORAKLI, Ş., (2001). Türkçenin Yaratma Gücü. İkilemeler (I). Erzurum Atatürk Üniveristesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, Say. 17
• EKER, S., (2002). Çağdaş Türk Dili. Ankara: Grafiker Yayınları.
• ERGİN, M., (1999). Türk Dil Bilgisi. İstanbul. Bayrak Basım.
• HATİPOĞLU, V., (1981). Türk Dilinde İkilemeler. İstanbul: TDK Yayınları
• HENGİRMEN, M., (2007). Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü 2. Ankara. Engin Yayın evi
• PARLATIR, İ., (2008). Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü II. Ankara. Yargı Yayınevi
• TEKİN, T., (2010). Orhon Yazıtları, 4. Baskı, Ankara: TDK
• YURTBAŞI, M., (2004). Sınıflandırılmış Türkçe Deyimler, İstanbul. Arion Yayınevi.
• TDK: Türk Dil Kurumu, sozluk.gov.tr (Erişim Tarihi:20.06.2019)