ELEKTRONİK TİCARETİN VERGİLENDİRMESİ: ULUSLARARASI YAKLAŞIMLAR, TÜRKİYE'DEKİ UYGULAMALAR VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ

Yıl 2023, , 87 - 111, 26.12.2023

Tayfun Varnalı

https://doi.org/10.31457/hr.1373345

Öz

Bu araştırma, elektronik ticaretin vergilendirilmesine odaklanırken uluslararası kuruluşların yaklaşımlarını ve Türkiye'nin vergilendirme uygulamalarını inceliyor. Elektronik ticaret, internetin yaygınlaşması ve dijital teknolojilerin ilerlemesiyle işletmelere küresel erişim ve tüketicilere daha fazla seçenek sunma fırsatı yaratmıştır. Uluslararası kuruluşlar, vergi düzenlemelerini elektronik ticaretin gelişimine uyumlu hale getirmek ve vergi adaletini sağlamak amacıyla çeşitli yönergeler ve çerçeveler oluşturuyorlar. Türkiye'nin elektronik ticaret vergilendirmesi ve dijital finans çalışmaları, büyümeyi desteklemek ve geliri korumak için düzenlemeler getirdiğini göstermektedir. Ancak, hızla büyüyen elektronik ticaret ve sınır ötesi satışlar, vergilendirme eşitsizlikleri ve karmaşıklıklarını artırarak reformları zorunlu kılmaktadır. Bu çalışma, vergi tabanı belirleme, toplama süreçleri, eşitsizlik ve uluslararası standart eksiklikleri gibi temel zorlukları vurguluyor. Önerilen çözüm yolları arasında uluslararası iş birliği, yenilikçi vergi modelleri, sınıflandırma sistemleri, vergi uyumu ve muafiyetler bulunuyor. Bu araştırma, elektronik ticaretin mevcut durumunu ve gelecekteki eğilimlerini anlamak amacı güderken, sektörün hızlı büyümesi ve küresel etkisi nedeniyle güncellenmiş politikaların ve küresel iş birliğinin önemini vurgulamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Elektronik ticaret, Vergilendirme, Vergi Düzenlemeleri, Vergi Uyumu

Teşekkür

Makalemi incelediğiniz için teşekkür ederim.

Kaynakça

• Aktan, C. (2004). Türkiye’de E-Devlet. http://www.canaktan.org/politika/edevlet/ turkiyede.htm Erişim: 22/03/2023
• Alptürk, E. (2005). Elektronik ticaretin hukuku ve vergilendirilmesi. Ankara: Gelirler Kontrolörleri Derneği Yayınları.
• Asia Nikkei. (2021). Japan raises consumption tax to 10, https://asia.nikkei.com/Economy/Japan-raises-consumption-tax-to-10. Erişim: 29/10/2023
• Avcı, O. (2017). E-Ticaretin vergilendirilme sorunsalı. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 27, 248-263.
• Ay, M. (2006). Türkiye’de kayıt dışı ekonomiyi önlemede bilgi ekonomisinin etkinliği ve gelir idaresinin rolü. Selçuk Üniversitesi Karaman İ.İ.B.F Dergisi, 11 (9), 100-120.
• Batun, M. (2014). OECD model anlaşması çerçevesinde işyeri: İlişkili şirketler ve elektronik ticaret. Vergi Dünyası Dergisi, 393, 65-75.
• Berners-Lee, T., Caillau, R., Luotonen, A., Nielsen, H., & Secret, A. (1994). The world-wide web. Communications of the ACM, 37(8), 76-82.
• Çak, M. (2002). Dünyada ve Türkiye’de elektronik ticaret ve vergilendirilmesi. İstanbul: İstanbul Net Yayıncılık.
• Çavdar F. (2017). Elektronik ticaretin vergi denetimi üzerinedeki etkileri. Hukuk ve İktisat Araştırmaları Dergisi, 9(1), 21-25.
• Çavdar, F. (2017). Elektronik ticaretin vergi denetimi üzerindeki etkileri. Hukuk ve İktisat Araştırmaları Dergisi, 9(1), 13-27.
• Dpt. (2005), E-Devlet Proje ve Uygulamaları, Bilgi Toplumu Dairesi, Ankara.
• Ecovis. (2022). Vietnam VAT: Reduction according to decree no. 15, https://www.ecovis.com/global/vat-vietnam-the-reduction-according-to-decree-no-15-2022-nd-cp-has-ended/ . Erişim: 29/10/2023
• European Union Official Journal, L 255/22-142 (2005). https://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2005:255:0022:0142:en:PDF. Erişim: 22.03.2023
• Fıra. (2002). Katma değer vergisi beyannamesine ilişkin 285/2002 sayılı tebliğ. http://www.ethiomarket.com/fira/document_download/VAT_PROCLAMATION_No_285_2 002.pdf. Erişim: 22/03/2023
• Gib (2011). Dar mükellef kişinin yurt dışından internet aracılığıyla Türkiye’de satış yapması hakkında özelge. Sayı: B.07.1.GİB.4.34.16.01-GVK 37-2410. http://www.gib.gov.tr/fileadmin/beyannamerehberi/Kayit_disi_2009tr.pdf. Erişim: 24/ 08/2022
• Gib. (2009 b). Kayıt dışı ekonomiyle mücadele stratejisi eylem planı 2008-2010. http://www.gib.gov.tr/fileadmin/beyannamerehberi/Kayit_disi_2009tr.pdf. Erişim: 24/ 08/2022
• Gib. (2009a). 2009 Yılı kurumsal mali durum ve beklentiler raporu. http://www.alomaliye.com/2009/2009_mali_durum_rapor.pdf. Erişim: 24/08/2022
• Gökçe, Ö. (2017). Sosyal elektronik ticaretin hukuki boyutu. Vergi Dünyası Dergisi, 433, 82-85.
• Güneş, İ. (2002). Elektronik ticaretin vergilendirilmesinin uluslararası boyutu (Tebliğ, 8.). Türkiye’de İnternet Konferansı, İstanbul.
• https://dash.app/blog/ecommerce-statistics, Erişim: 08/ 10/2023
• https://financesonline.com/ecommerce-trends/, Erişim: 08/ 10/2023
• https://oosga.com/e-commerce/tur/, Erişim: 08/ 10/2023
• https://www.oberlo.com/statistics/top-ecommerce-companies, Erişim: 08/ 10/2023
• Njuguna N. (2021). Digital technology and state capacity in Kenya, https://imaraafrica.com/wp-content/uploads/2021/09/digital-technology-and-state-capacity- kenya.pdf . Erişim: 29/10/2023
• Oecd. (2001). Taxation and electronic commerce ımplementing the Ottawa taxation framework conditions, New York and Geneva. www.oecd.org/dataoecd/46/3/1923256.pdf. Erişim: 29/08/2022
• Organ. İ., ve Cavdar, F. (2012). Elektronik ticaretin vergilendirilmesinde uluslararası alanda yaşanan sorunlar. İnternet Uygulamaları Dergisi, 3(1), 63-84.
• Öner, C. (2014 ). Dar mükellefiyette ticari kazancın Türkiye’de elde edilmiş sayılmadığı haller üzerine. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi ,63 ,365-396.
• Saatçioğlu, C. (2005). Yeni ekonomi ve finansal piyasalar üzerindeki etkisi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19 (1),151-165
• Statista. (2020). Worldwide retail e-commerce sales statistics. https://www.statista.com/statistics/379046/worldwide-retail-e-commerce-sales/. Erişim: 29/8/2022
• Tax Foundation. (2021). Digital tax deadlock: where do we go from here, https://taxfoundation.org/oecd-digital-tax-project-developments/. Erişim: 29/10/2023
• Taxsummaries. (2017). Serbia corporate other taxes, https://taxsummaries.pwc.com/serbia/corporate/other-taxes. Erişim: 29/10/2023
• Taxsummaries. (2020). Mexico corporate other taxes,
• https://taxsummaries.pwc.com/mexico/corporate/other-taxes .Erişim: 29/10/2023
• Ubay, B. (2013). Elektronik ticaretin vergilendirilmesinde Avrupa Birliği ve Oecd yaklaşımları. Vergi Dünyası Dergisi, 381,115-256.
• Uğur, A. A. & Çütcü, İ. (2009). E-Devlet ve tasarruf etkisi kapsamında VEDOP projesi. Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi , 1 (2) , 1-20 .
• Uncıtıral. (1996). Model law on electronik comerce, general assembly resolution 51/162 of december 1996. http://www.uncitral.org/pdf/english/texts/electcom/05- 89450_Ebook.pdf . Erişim: 20/09/2022
• Wto. (1998). Electronik commerce and the role of the WTO, http://www.wto.org/english/news_e/pres98_e/pr96_e.htm. Erişim: 29/08/2022
• Yardımcıoğlu, M., ve Mustafa, U. (2015). Küresel e-ticaret şirketlerinin faaliyet gösterdikleri ülkelerde elde ettikleri kazançların muhasebe süreci ve vergilendirilmesi: Google, Facebook, Twitter için Türkiye örneği. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5(2), 169-190.
• Yıldız, H. (2002). Elektronik ticaretin vergilendirilmesi. Vergi Dünyası Dergisi, 255, 146-152.