II. DÜNYA SAVAŞI ÖNCESİ ALMANYA'NIN YILLIK TÜRKİYE POLİTİK RAPORLARI

Yıl 2024, , 56 - 74, 08.07.2024

Muzaffer Deniz

https://doi.org/10.31457/hr.1495994

Öz

II. Dünya Savaşı ile ilgili çok sayıda eser bulunmaktadır. II. Dünya Savaşı’nda Almanya’nın Türkiye politikasına dair az sayıda da olsa yayınlar mevcuttur. Bununla birlikte Alman arşivlerinde Türkiye konusu üzerinde çalışılan araştırma sayısı yetersiz olup Alman kaynakları büyük ölçüde taranmamıştır. Bunun yanı sıra Türk Dışişleri Bakanlığı arşivinin araştırmacılara açık olmaması da önemli bir sorun/etken olarak bu alanda kendini hissettirmektedir. Dünya II. Dünya Savaşı’na doğru giderken Almanya’nın Türkiye’nin iç ve dış politikası hakkında değerlendirmelerini içeren 1938 ve 1939 yıllarına ait raporların bu bağlamda alana katkı olacağı düşünülmektedir. Ayrıca bu dönem Türkiye’nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk’ün ölümü ile Alman raporlarında özellikle vurgulanan, Atatürk sonrası Türkiye’nin yürüttüğü politikaların değişip değişmeyeceği, nereye evrileceği konusu da dikkat çekmektedir. Almanya özellikle Hitler’in iktidarı ele geçirmesi sonrasında Türkiye ile ekonomik, siyasal ve kültürel ilişkilerini artırmaya yönelmiştir. Bu bağlamda savaş öncesinde Türkiye’nin en büyük ticarî partneri olmuştur. Almanya bu ekonomik güç ve etkisinin siyasal alanda da yansımalarının olacağını/olması gerektiğini de hesaba katmıştır. Bu çalışmada yukarıdaki açıklamalar çerçevesinde Almanya’nın Türkiye değerlendirmeleri arşiv belgeleri ile ortaya konulmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

II. Dünya Savaşı, Alman raporları, Türkiye, İç ve dış politika

Teşekkür

.

Kaynakça

• Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi. (2015). Türkiye Ekonomisi. M.-Çatalbaş, N (Ed.)
• Avcıoğlu, D. (1991). Milli Kurtuluş Tarihi. (c. 4). Tekin.
• Bıyıklı, M. (2008). Kaynakçalı ve Açıklamalı Atatürk Dönemi Türk Dış Politikası Kronolojisi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (22), 347-388.
• Deniz, M. (2018). Alman Belgelerinde Türk-Alman İlişkileri (1923-1931). İlgi Kültür Sanat.
• Kroll, H. (2011). Bir Diplomatın Türkiye Anıları (1936-1943). (P. Tacar, Çev.). Belleten, 75(272), 205-260.
• Kuneralp, Z. (1982). İkinci Dünya Harbinde Türk Dış Siyaseti. İstanbul Matbaası.
• Politisches Archiv des Auswärtigen Amts (PA/AA); Regal: 0, Karton: 4490, Bestand: Konstantinop./Ankara, Politische Übersichten 1936-1940, Band 2.
• Resmî Gazete. 12.05.1939, Sa. 4206.
• Resmî Gazete. 16.07.1938, Sa. 3961.
• TC Başvekalet İstatistik Umum Müdürlüğü. (1939). Haricî Ticaret Yıllık İstatistik 1938. Kısım 2, Mehmed İhsan Matbaası.
• TC Başvekalet İstatistik Umum Müdürlüğü. (1940). Haricî Ticaret Yıllık İstatistik 1939. Kısım 1, Recep Ulusoğlu Basımevi. Yerasimos, S. (1992). Azgelişmişlik Sürecinde Türkiye. (c. 3). (B. Kuzucu, Çev.). Belge.