ULUSLARARASI DÜZENSİZ GÖÇ YÖNETİMİ VE GRUPLAR ARASI TEMAS: YENİ GÜVENLİK ANLAYIŞI PERSPEKTİFİNDEN BİR İNCELEME

Yıl 2025, Cilt: 9 Sayı: 1-2, 2 - 18, 24.12.2025

Merve Öz , Selim Kanat , Ekrem Yaşar Akçay

https://doi.org/10.31457/hr.1749854

Öz

Bu makale, düzensiz göçün yalnızca sınır güvenliğiyle sınırlı bir sorun değil; aynı zamanda kültürel tehdit algıları, toplumsal uyum ve kimlik endişeleriyle doğrudan ilişkili çok boyutlu bir güvenlik meselesi olduğunu vurgulamaktadır. Soğuk Savaş sonrasında genişleyen güvenlik anlayışı doğrultusunda, tehdit kavramı yalnızca askerî değil; aynı zamanda toplumsal ve psikolojik bileşenleri de kapsayacak şekilde yeniden tanımlanmıştır. Bu bağlamda, ev sahibi toplumun düzensiz göçmenleri “öteki” olarak algılaması, önyargı ve dışlama eğilimlerini artırarak toplumsal güvenlik sorunlarını derinleştirebilmektedir.
Çalışmada, gruplar arası temas kuramı temelinde geliştirilen çeşitli temas biçimlerinin –doğrudan, dolaylı, hayali, parasosyal temas gibi– tehdit algısını nasıl azaltabileceği ele alınmıştır. Nitel yöntemle gerçekleştirilen sistematik literatür taramasına dayanan bu çalışma, temasın yalnızca bireysel tutumları değil, aynı zamanda kolektif güvenlik algılarını da dönüştürebileceğini ortaya koymaktadır. Çeşitli ampirik araştırmalar, temasın göçmen karşıtı tutumları azaltmada ve toplumsal bütünleşmeyi teşvik etmede etkili olduğunu göstermektedir.
Sonuç olarak, gruplar arası temas, düzensiz göçün yönetiminde deneysel bulgularla desteklenmiş, uygulanabilir bir “yumuşak güvenlik” stratejisi olarak kullanılabilir. Bu doğrultuda, eğitim, medya ve sivil toplum alanlarında yapılandırılmış temas programlarının yaygınlaştırılması, toplumsal kutuplaşmayı azaltarak daha kapsayıcı ve sürdürülebilir bir göç yönetimi anlayışının oluşmasına katkı sunabilir.

Anahtar Kelimeler

Düzensiz göç , Yeni güvenlik anlayışı , gruplar arası temas , Önyargı , Tehdit algısı

INTERNATIONAL IRREGULAR MIGRATION GOVERNANCE AND INTERGROUP CONTACT: AN ANALYSIS FROM THE PERSPECTIVE OF THE NEW SECURITY PARADIGM

Öz

This article emphasizes that irregular migration is not merely a border security issue but a multidimensional security challenge directly linked to perceptions of cultural threat, social cohesion, and identity-related anxieties. In the aftermath of the Cold War, the evolving understanding of security has led to a redefinition of the concept of threat—extending it beyond military concerns to encompass societal and psychological dimensions. Within this framework, the host society’s perception of irregular migrants as the "other" may deepen social security problems by reinforcing tendencies toward prejudice and exclusion.
The study explores how various forms of contact—direct, indirect, imagined, and parasocial—developed within the framework of intergroup contact theory can reduce perceived threats. Based on a qualitative methodology and systematic literature review, the study demonstrates that contact has the potential to transform not only individual attitudes but also collective security perceptions. Empirical studies provide robust evidence that contact can effectively reduce anti-immigrant attitudes and foster social integration.
In conclusion, intergroup contact can serve as an empirically supported and practically applicable soft security strategy in the governance of irregular migration. In this regard, the widespread implementation of structured contact programs in the fields of education, media, and civil society may help mitigate social polarization and contribute to the development of a more inclusive and sustainable approach to migration governance.

Anahtar Kelimeler

: Irregular migration , new security paradigm , intergroup contact , prejudice , perceived threat

Kaynakça

• Abayhan, Y., Hürriyetoğlu, H., ve Tuna, A. (2022). Mültecilere yönelik önyargı ölçeğinin Türkçe formunun geçerlik ve güvenirlik çalışması. Liberal Düşünce Dergisi, 108, 27–43. https://doi.org/10.36484/liberal.1209023
• Aksu, M. ve Turhan, F. (2012). Yeni tehditler, güvenliğin genişleme boyutları ve insani güvenlik. Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 4(2), 69-80.
• Allport, G. W. (2016). Önyargının doğası (N. Nirven, Çev.; 1. Basım). Sakarya Üniversitesi Kültür Yayınları. (Orijinal eser 1954 yılında yayımlanmıştır)
• Argın, M. F. (2021). Uluslararası göç güvenlik ilişkisi: Göçün güvenlikleştirilmesi ve yeni tehditler. Uluslararası İlişkiler ve Politika Dergisi, 1(1), 76–84.
• Ateş, H., ve Yavuz, Ö. (2017). (G)öçmen (ö)tekileştirme ve (ç)ok kültürlülük. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22(Göç Özel Sayısı), 1287–1301.
• Bağcı, S. Ç., Piyale, Z. E., ve Ebcim, E. (2018). Imagined contact in high conflict settings: The role of ethnic group identification and the perspective of minority group members. Journal of Applied Social Psychology, 48, 3–14.
• Bağcı, S. Ç., ve Canpolat, E. (2019). Suriyeli sığınmacılarda Türklerle temas ve psikolojik iyi oluş ilişkisinde aracı değişkenler. Nesne Psikoloji Dergisi, 7(15), 149–169. https://doi.org/10.7816/nesne-07-15-01
• Battır, O. (2020). Dünden bugüne uluslararası göç: Kuram, algı ve siyasa. Nobel Akademik Yayıncılık.
• Bölükbaşı, Y. Z. (2023). Milliyetçilik-göç ilişkisi üzerine teorik bir perspektif. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 18(1), 44–65. https://doi.org/10.17153/oguiibf.1189787
• Budak, S. (2009). Psikoloji sözlüğü. Bilim ve Sanat Yayınları.
• Carling, J. (2007). European strategies for reducing ‘unwanted’ immigration. Danish Institute for International Studies. https://pure.diis.dk/ws/portalfiles/portal/57971/Carling_europeanstrategies.pdf
• Christ, O., Schmid, K., Lolliot, S., Swart, H., Stolle, D., Tausch, N., Ramiah, A., Wagner, U., Vertovec, S., ve Hewstone, M. (2014). Contextual effect of positive intergroup contact on outgroup prejudice. Proceedings of the National Academy of Sciences, 111(11), 3996–4000. https://doi.org/10.1073/pnas.1320901111
• Collins, A. (2017). Çağdaş güvenlik çalışmaları (N. Uslu, Çev.; 3. Basım). Röle Akademik Yayıncılık. (Orijinal eser 2006 yılında yayımlanmıştır)
• Crisp, R. J., ve Turner, R. (2009). Can imagined interactions produce positive perceptions? Reducing prejudice through simulated social contact. American Psychologist, 64(4), 231–240. https://doi.org/10.1037/a0014718
• Çakır, C., ve Köseliören, M. (2022). Medyada metaforik temsil: Göçmenler üzerine bir çalışma. Sosyal Mucit Academic Review, 3(2), 237–262. https://doi.org/10.54733/smar.1166676
• Çakırer Özservet, Y., & Yurtsever, B. (2017). Göçmenlere yönelik önyargı araştırması. Marmara Üniversitesi Kent Sorunları ve Yerel Yönetimler Araştırma ve Uygulama Merkezi. https://www.researchgate.net/publication/324834708_Gocmenlere_Yonelik_Onyargi_Arastirmasi
• Çalışkan, S. (2019). Ev sahibi halkın Suriyeli göçmenlere yönelik tutumu: İstanbul; Sultanbeyli–Kadıköy ilçeleri. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12(66), 641–657. https://doi.org/10.17719/jisr.2019.3613
• Dovidio, J. F., Gaertner, S. L., ve Kawakami, K. L. (2003). Intergroup contact: The past, present, and the future. Group Processes & Intergroup Relations, 6(1), 5–21. https://doi.org/10.1177/1368430203006001009
• Dovidio, J. F., Love, A., Schellhaas, F. M. H., ve Hewstone, M. (2017). Reducing intergroup bias through intergroup contact: Twenty years of progress and future directions. Group Processes & Intergroup Relations, 20(5), 606–620. https://doi.org/10.1177/1368430217712052
• Ekici, H. (2019). Türk toplumunda Suriyelilere yönelik algılanan tehditler ve çözüm önerileri. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 19(44), 695–730.
• Erdoğan, İ. (2013). Küreselleşme olgusu bağlamında yeni güvenlik algısı. Gazi Akademik Bakış, 6(12), 265–292. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/73890
• Esses, V. M., Veenvliet, S., Hodson, G., ve Mihic, L. (2008). Justice, morality, and the dehumanization of refugees. Social Justice Research, 21, 4–25. https://doi.org/10.1007/s11211-007-0058-4
• Gülüm, Z., ve Gölge, Z. B. (2024). Suriyeli göçmenlere yönelik önyargıyı yordayan faktörler. Adli Tıp Bülteni, 29(3), 260–268. https://doi.org/10.17986/blm.1721
• Hopyar, Z. (2024). Avrupa’da göçün güvenlikleştirilmesinde aşırı sağ partilerin rolü. İmgelem, 14, 125–156. https://doi.org/10.53791/imgelem.1489457
• İçduygu, A., ve Aksel, D. B. (2012). Türkiye’de düzensiz göç. Uluslararası Göç Örgütü.
• Jackman, M. R., ve Crane, M. (1986). “Some of my best friends are Black…”: Interracial friendship and Whites’ racial attitudes. Public Opinion Quarterly, 50(4), 459–486. https://www.jstor.org/stable/2748753
• Kağıtçıbaşı, Ç. (2010). Günümüzde insan ve insanlar. Evrim Yayınevi. Kan, K., ve Kanmaz, M. (2022). Küreselleşmenin kültürel boyutu ve göçün etkileri. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 47, 59–73. https://doi.org/10.52642/susbed.1011321
• Kanat, S. (2005). Terörizm, insan hakları, güvenlik: 11 Eylül sonrası meydana gelen değişiklikler (Tez No. 188254) [Yüksek lisans tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGoster?key=-L8ilcwn9ZRRc_YMKxXW1sFW1iMaoZoAoXDMEylvm-IWXhgnV0bESejTxKKLib6t
• Kanat, S. (2011). Realizm kapsamında terörizm, güvenlik ve Nato’nun dönüşümü (Tez No. 746799) [Doktora tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGoster?key=sELqxhTlFGAjsbjOuuiyCOFjZxYA18GG3dn0YwsU6wVTEHZ646wHoWPIV4VKlKhK
• Kanat, S. (2022). Uluslararası terörizm ve güvenlik: Realizm çerçevesinde kavramsal bir değerlendirme. Yetkin Yayınları.
• Karabulut, B. (2011). Küreselleşme sürecinde güvenliği yeniden düşünmek. Barış Platin Kitabevi.
• Karabulut, B. (2021). Uluslararası ilişkiler kuramları ve göç olgusunun analizi: Suriyeli göçmenler örneği. Bölgesel Araştırmalar Dergisi, 5(1), 236–268. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1612804
• Karataş, B. (2022). Yakın dönemde Avrupa’ya düzensiz göç ve güvenlik boyutu (Tez No. 738235) [Yüksek lisans tezi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGoster?key=kScA8XnrRb0WogX-qPGFkiODasdJmIIdhJbJm9ONSwaYUtQauIFlY8o4AGiF12I5
• Knappert, L., Dijk, H., Yuan, S., Engel, Y., Van Prooijen, J., ve Krouwel, A. (2020). Personal contact with refugees is key to welcoming them: An analysis of politicians’ and citizens’ attitudes towards refugee integration. Political Psychology, 42(3), 423–442. https://doi.org/10.1111/pops.12705
• Koçak, İ. (2023). Examining the attitudes of Turkish adults towards Syrian children from the perspectives of intergroup contact theory and social identity theory (Tez No. 801824) [Yüksek lisans tezi, TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGoster?key=j_Fjwp4JS4mk97Puqti8rj12QXd_pqb66uPeLvgYwgaTQ5r5mpXaN7QWpwvHKlDm
• Konukoğlu, K., Üsten, E., ve Güngör, D. (2020). Suriyeli mültecilerden algılanan tehditte kent kimliği ve değerlerin rolü: Yerli göçmen perspektifi. Türk Psikoloji Dergisi, 35(Özel Sayı), 105–125. https://doi.org/10.31828/tpd1300443320201122x000041
• Küçükkömürler, S., ve Sakallı Uğurlu, N. (2017). Gruplar arası ilişkileri düzenlemede sosyal temas kuramları: gruplar arası, yayılmacı ve hayali temas. Nesne Psikoloji Dergisi, 5(9), 1–31. https://doi.org/10.7816/nesne-05-09-01
• Landmann, H., Gaschler, R., ve Rohmann, A. (2019). What is threatening about refugees? Identifying different types of threat and their association with emotional responses and attitudes towards refugee migration. European Journal of Social Psychology, 49, 1401–1420. https://doi.org/10.1002/ejsp.2593
• Mandacı, N., ve Özerim, G. (2013). Uluslararası göçlerin bir güvenlik konusuna dönüşümü: Avrupa’da radikal sağ partiler ve göçün güvenlikleştirilmesi. Uluslararası İlişkiler Dergisi, 10(39), 105–130.
• Nargül, S. (2025). Dünya toplumunun yapısal fenomeni: Düzensiz göç. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 24(52), 1-25.
• Öksüz, S. (2019). Nedenleri ve sonuçları bakımından Türkiye’de düzensiz göç: 2000–2015 yılları arasında bir değerlendirme (Tez No. 586885) [Yüksek lisans tezi, İstanbul Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGoster?key=vjszP7PzV0HebcjFEvDfwF_VNGJG7fkariAGSu-4-y8qrciRl9-x5lDZqYRfdxOD
• Pettigrew, T. F. (1997). Generalized intergroup contact effects on prejudice. Personality and Social Psychology Bulletin, 23(2), 173–185. https://doi.org/10.1177/0146167297232006
• Pettigrew, T. F. (1998). Intergroup contact theory. Annual Review of Psychology, 49, 65–85. https://doi.org/10.1146/annurev.psych.49.1.65
• Pettigrew, T. F., ve Tropp, L. R. (2006). A meta-analytic test of intergroup contact theory. Journal of Personality and Social Psychology, 90(5), 751–783. https://doi.org/10.1037/0022-3514.90.5.751
• Pettigrew, T. F., ve Tropp, L. R. (2008). How does intergroup contact reduce prejudice? Meta-analytic tests of three mediators. European Journal of Social Psychology, 38, 922–934. https://doi.org/10.1002/ejsp.504
• Rademaker, F., Boer, A., Kupers, E., ve Minnaert, A. (2020). Applying the contact theory in inclusive education: A systematic review on the impact of contact and information on the social participation of students with disabilities. Frontiers in Education, 5, 1–21. https://doi.org/10.3389/feduc.2020.602414
• Sarı, Z. N. (2023). The role of political sophistication and positive contact in reducing anti-immigration attitudes: Evidence from Europe (Tez No. 832628) [Yüksek lisans tezi, Sabancı Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGoster?key=S2eMu1TIwY_v4mYv58xAr0ATOLwwb2sHu-9oe3eEBkJde0vFhWWNevVMXgdI9pkY
• Schiappa, E., Gregg, P. B., ve Hewes, D. E. (2005). The parasocial contact hypothesis. Communication Monographs, 72(1), 92–115. https://doi.org/10.1080/0363775052000342544
• Shook, N. J., Hopkins, P. D., ve Koech, J. M. (2015). The effect of intergroup contact on secondary group attitudes and social dominance orientation. Group Processes & Intergroup Relations, 19(3), 328–347. https://doi.org/10.1177/1368430215572266
• Stephan, W. G., ve Mealy, M. D. (2009). Intergroup threat theory. T. D. Nelson (Ed.), Handbook of prejudice, stereotyping, and discrimination (s. 43–60). Lawrence Erlbaum Associates.
• Stephan, W. G., ve Stephan, C. W. (1985). Intergroup anxiety. Journal of Social Issues, 41(3), 157–175. https://doi.org/10.1111/j.1540-4560.1985.tb01134.x
• Şener, B. (2017). Soğuk Savaş sonrası dönemde uluslararası göç olgusu ve ulusal güvenlik üzerindeki etkileri üzerine bir değerlendirme. Güvenlik Bilimleri Dergisi, 6(1), 1–31. https://doi.org/10.28956/gbd.319977
• Tayınmak, İ., ve Türkeli, A. (2020). Gruplar arası hayali temas kuramı ve araştırmaları üzerine bir derleme. Nesne, 8(17), 315–332. https://doi.org/10.7816/nesne-08-17-11
• Telatar, G. (2019). Göç ve güvenlik: Kavramsal ve teorik bir analiz. G. Telatar ve U. Kedikli (Eds.), Uluslararası göç ve güvenlik (s. 7–38). Nobel Akademik Yayıncılık.
• Tuna, G. (2003). Küresel ekonomik, ekolojik ve sosyal tehditler: Yeni güvenlik. Nobel Akademik Yayıncılık.
• Turner, R., ve Crisp, R. (2007). Imagining intergroup contact can improve intergroup attitudes. Group Processes & Intergroup Relations, 10(4), 427–441. https://doi.org/10.1177/1368430207081533
• Türkoğlu, H., Hürriyetoğlu, H., ve Tuna, A. (2019). Kuramlar – sosyal ilişkiler. C. Ş. Çukur ve G. Sayılan (Eds.), Uygulamalı sosyal psikoloji (s. 133–187). Nobel Akademik Yayıncılık.
• Ünsal, Z. (2007). Güvenlik eksenli bir bakış açısından Avrupa’da değişen göç politikaları (Tez No. 206205) [Yüksek lisans tezi, Başkent Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGoster?key=ePX_SaJ0b35Gq45swKG3lOknZC2hDzQRI_LFGrC6jse3oMwR4tEnJbW26LgH_wrH
• Vezzali, L., Hewstone, M., Capozza, D., Giovannini, D., ve Wölfer, R. (2014). Improving intergroup relations with extended and vicarious forms of indirect contact. European Review of Social Psychology, 25(1), 314–389. https://doi.org/10.1080/10463283.2014.982948
• Vezzali, L., Stathi, S., ve Giovannini, D. (2012). Indirect contact through book reading: Improving adolescents’ attitudes and behavioral intentions toward immigrants. Psychology in the Schools, 49(2). https://doi.org/10.1002/pits.20621
• Wæver, O. (1993). Identity, migration, and the new security agenda in Europe. Pinter Publisher.
• Walt, S. M. (1991). The renaissance of security studies. International Studies Quarterly, 35(2), 211–239. https://doi.org/10.2307/2600471
• Wright, S. C., Aron, A., McLaughlin-Volpe, T., ve Ropp, S. A. (1997). The extended contact effect: Knowledge of cross-group friendships and prejudice. Journal of Personality and Social Psychology, 73(1), 73–90. https://doi.org/10.1037/0022-3514.73.1.73
• Yardım, M. (2017). Aşırı sağ ve çokkültürlük: Avrupa’da ötekileştirilen “göçmenler”. Akademik İncelemeler Dergisi, 12(2), 217–234. https://doi.org/10.17550/akademikincelemeler.342429
• Yılmaz, A. (2014). Uluslararası göç: Çeşitleri, nedenleri ve etkileri. Turkish Studies, 9(2), 1685–1704. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.6274
• Yurtbakan, T. (2019). Suriyelilere yönelik tutumlarda hayali temasın rolü (Tez No. 564560) [Yüksek lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGoster?key=FgmkGchPKo23qQqBeqzVZsjJx0i07hg61KLadC5Mihlj7lI4jFTfbt_5_cFRsJdE
• Yurttaş, S. (2020). Türkiye’deki Suriyeli mültecilere yönelik ön yargı ve kalıp yargıların Türkmenistanlı öğrencilere yansımaları. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 20(49), 961–985. https://doi.org/10.26650/spcd2020-614295