ÜTOPYADAN GERÇEKLİĞE: SİYASAL DÜŞÜNCE TARİHİNDE ÜTOPİK TASARILARIN PRATİK YANSIMALARI

Yıl 2025, Cilt: 9 Sayı: 1-2, 94 - 101, 24.12.2025

Hasan Çiçek

https://doi.org/10.31457/hr.1828307

Öz

Kendini geliştirebilen ve gerçekleştirebilen akıllı bir varlık olarak insan toplum halinde bir arada barış ve huzur içinde yaşamak için siyaset kurumunu geliştirmiş ve doğal durumdan çıkıp devlet kurmuştur. Politik sistem zaman içinde gelişme kaydedip daha iyiye doğru evrilirken her zaman istenen doğrultuda olmamıştır. Siyasal sistemler kendi işlevlerini her zaman sağlıklı bir biçimde yerine getirmemiştir. Bu durumda meseleye ilgi duyan düşünürler ideal bir politik düzen için tasarımlarda bulunmuşlardır. Ütopyalar bu ideal düzen arayışının bir sonucudur. Ütopyalarda, yazılan dönemde gerçekleşmesi mümkün olmayan idealler ön plana çıkmıştır. Bu nedenle ütopya “gerçekleşmesi mümkün olmayan devlet ideali” şeklinde tanımlanmıştır. Bunun yanında geleceğe ilişkin hep olumlu beklentiler olmamıştır. Devlet şekillerinin ya da siyasal sistemlerin gelecekte daha da kötü olabileceğine ilişkin kaygılar taşıyan düşünürler vardır. Bunlar da geleceğin devletinin daha totaliter ve otoriter olacağına ilişkin “olumsuz devlet tasarıları” geliştirmişlerdir. Distopya dediğimiz bu olumsuz ya da “karşı ütopya”lar da insanın geleceğe ilişkin umutsuzluğunu yansıtır. Hem ütopyalarda hem distopyalarda hayal edilen birçok konunun daha sonra gerçekleşebildiğini görmek mümkündür. Bu çalışmada, ütopyalarda ve distopyalarda hayal olarak dile getirilen ama daha sonra gerçekleşen bazı konulara ilişkin örnekler irdelenecektir.

Anahtar Kelimeler

ütopya , distopya , realite , devlet , siyasal sistem

FROM UTOPIA TO REALITY: PRACTICAL REFLECTIONS OF UTOPIC PROPOSALS IN THE HISTORY OF POLITICAL THOUGHT

Öz

As intelligent beings capable of self-improvement and self-actualization, humans developed political institutions to live together in peace and harmony, moving beyond their natural state and establishing the state. Although political systems have evolved and improved over time, they have not always progressed in the desired direction or fulfilled their functions effectively. For this reason, thinkers concerned with these issues have proposed models for an ideal political order. Utopias emerged as a result of this search. These works present ideals that were impossible to realize at the time they were written; thus, utopia has often been defined as “an ideal state that cannot be realized.” However, expectations for the future have not always been positive. Some thinkers have feared that future state forms or political systems could deteriorate further. They have developed “negative state models,” suggesting that future states will become more totalitarian and authoritarian. These negative or “anti-utopias,” known as dystopias, reflect human despair about the future. Over time, many ideas imagined in both utopias and dystopias have been realized in various forms. This study examines examples of such ideas that eventually materialized.

Kaynakça

• Amıttay, J. B. (1983). Siyasal düşünceler tarihi (M. A. Kılıçbay & L. Köker, Çev.). Savaş.
• Arendt, H. (2006). İnsanlık durumu (B. S. Şener, Çev.; 3. Baskı). İletişim.
• Bacon, F. (2002). Yeni Atlantis (H. Dereli, Çev.; 3. Baskı). Akyüz.
• Campanella, T. (1985). Güneş ülkesi (V. Günyol & H.Kazgan, Çev.). Sosyal.
• Çiçek, H. (2024). Siyaset felsefesine giriş. Palme.
• Hadler A. M. (1992). Philosophisches wörterbuch. Bonn.
• More, T. (2000). Utopia (V. Günyol, S. Eyuboğlu & M. Urgan, Çev.). İş Bankası.
• Orwell, G. (1985). Bindokuzyüzseksendört (H. Derin, Çev.). Kültür ve Turizm Bakanlığı. Parkinson, C. N. (1984). Siyasal düşüncenin evrimi (M. Harmancı, Çev.; 2. Baskı). Onaltı.
• Platon, (1980). Devlet (S. Eyüboğlu & M. A. Cimcoz, Çev.; 4. Baskı). Remzi.
• Yayla, A. (2025). Üniversite felsefesi: Üniversitenin epistemolojik ontolojik etik temelleri ve felsefi gerekliliği. Eğitim ve İnsani Bilimler Dergisi: Teori ve Uygulama, 16, 117-140.