AİDİYET DİYALEKTİĞİ: KAVRAMSAL, FELSEFİ VE POLİTİK BİR İNCELEME

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 2, 1 - 17, 29.12.2024

Engin Korkmaz

https://doi.org/10.31457/hr.1600880

Öz

Aidiyet Diyalektiği kavramı ilk defa bu araştırmanın yazarı tarafından yazılan “Aşiret ve Siyaset İlişkisinin Gömülü Kuram Bağlamında Analizi: Van Örneği” isimli makalede ortaya atılmıştır. Söz konusu makalenin konusu Doğu Anadolu’da sosyolojik bir aidiyet olarak kabul edilen aşiret olgusunun Van ili örneğinde insanların algısındaki yerini tespit etmektir. Çalışma, gömülü Teori (Grounded Theory) bağlamında analiz edildiği için söz konusu teorinin ilkeleri bağlamında bir kavram türetilmiştir. Bu kavram aidiyet diyalektiği olmuştur. Çünkü yapılan çalışmada aşiret olgusu bazı mülakatçılar tarafından olumlu bulunurken; bazı mülakatçılar da bu olguyu olumsuz ve toplumsal olarak ayrıştırıcı bulmuştur. Aşiret olgusunu olumsuz olarak değerlendiren ve bununla ilgisi olmadığını dile getiren mülakatçılar da aslında aşiret aidiyetlerinin olduğunu ifade etmeye çalışmışlardır. Dolayısıyla aşirete karşı hem uzaklaşma hem de yakınlaşma davranışının dışında bir çelişkili durum gözlenmiştir. Bu çelişkili durumdan bir tez ve buna karşı olan anti-tezin birleşiminden oluşan sentez durumu bizi Herakleitos, Hegel ve Marks’ın üzerinde kafa yorduğu diyalektik kavramına yönlendirmiştir. Tabi kavram, türetildiği makalenin sınırlarına riayet etmek için kısa tutulmuştur fakat bu kavramın bilimsel göstergeler doğrultusunda geniş bir perspektiften ele alınıp değerlendirilmesi mecburiyeti ortaya çıkmıştır. Dolayısıyla bu çalışma söz konusu makalede ulaşılan “aidiyet diyalektiği” kavramı ile ilişkilendirilerek açıklanmaya çalışılmıştır. Araştırmanın temel sorusu “Aidiyet diyalektiği kavramı nedir ve hangi koşullara bağlı olarak ortaya çıkmıştır?” şeklinde belirlenmiştir. Bu araştırma ile akademik alana yeni bir kavram kazandırmak veya sosyal ve beşeri bilimlere yeni bir soluk katmak için aidiyet diyalektiği kavramını genişletme ve daha açık bir şekilde değerlendirme çabası içine girilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Diyalektik, aidiyet, toplumsal ilişkiler, siyaset, kimlik.

Kaynakça

• Alkan, H. (2018). Siyaset Bilimine Giriş. İstanbul Üniversitesi Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi Yayınları.
• Aristo (1996). Metafizik. A. Arslan (Çev.), Sosyal Yayınları.
• Avineri, S. (1971). Labor, Alienation, and Social Classes in Hegel's Realphilosophie (Hegel’in Hakikat Felsefesinde Emek, Yabancılaşma ve Toplumsal Sınıflar). Philosophy and Public Affairs, c. 1.
• Aydoğan Ünal, B. (2016). Oy Verme Davranışı Modelleri. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 6(15), 95-119.
• Baumeister, R. F., & Leary, M. R. (1995). The need to belong: Desire for interpersonal attachments as a fundamental human motivation. Psychological Bulletin, 117(3), 497-529. http://dx.doi. org/10.1037/0033-2909.117.3.497
• Bilgi, A. (1992). Kapital: Özet ve Kılavuz. Yurt Yayınları.
• Coşkun, S. (2021). Anlama ve Açımlama Yöntemi Olarak Diyalektik: Hegel ve Marks. Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi, sayı 32, 155-75.
• Cunliffe, A. L. & Karunanayake, G. (2023). Relational Agency as a Dialectic of Belonging and Not Belonging within the Social Ecology of Plantation Life in Sri Lanka. Journal of Organizational Sociology, 1(1), 13-45.
• https://doi.org/10.1515/joso-2022-0003
• https://doi.org/10.53844/flsf.1001345.
• Çiçek Mızrak, Z. M. (2021). Aidiyet ve aidiyetsizlik kavramlarının mekâna özgü sanatta incelenmesi. Journal of Arts, 4(2), 119-128. https://doi.org/10.31566/arts.4.2.06.
• Dellaloğlu, B. F. (2001). Frankfurt Okulu’nda Sanat ve Toplum (2. Baskı). Bağlam Yayınları.
• D’hondt, J. (1994). Hegel ve Hegelcilik. B. Işık (Çev.), İletişim Yayınları.
• Doğan, A. ve Batar, H. (2019). Siyasal Kimlik, Hayat Tarzı ve Siyasal Tercih: Malatya Seçmeni Üzerine Bir Araştırma. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 22 (2), 931-949.
• Engels, F. (1991). Doğanın Diyalektiği (Beşinci Baskı). A. Gelen (Çev.), Sol Yayınları.
• Engels, F. (2000). Anti Dühring. İ. H. Yarkın (Çev.), İnter Yayınları.
• Erdem, H. H. (2005). Marks felsefesinin temel kavramları ve tarihsel-diyalektik materyalizm. Kaygı, Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Felsefe Dergisi, 4, 27-41.
• Foucault, M. (2014). Özne ve İktidar (4. Baskı). F. Keskin (Çev.), Ayrıntı Yayınları.
• Göktolga, O. (2012) Postmodernite ve Siyasal Kimlik. Bilsam Yayınları.
• Glaser, B. & Strauss, A. (1967). The Discovery of Grounded Theory Strategies for Qualitative Research. Aldine Publishing Company.
• Gramsci, A. (1975). Felsefe ve Politika Sorunları. A. Cemgil (Çev.), Payel Yayınları.
• Hegel, G. W. F. (2004). Mantık Bilimi: Felsefi Bilimler Ansiklopedisi (Birinci Cilt). A. Yardımlı (Çev.), İdea Yayınları.
• Heywood, A. (2007). Siyaset. Z. Kopuzlu (Çev.), Adres yayınları.
• Heywood, A. (2013). Siyaset (14. Baskı). B. B. Özipek (Çev.), Adres yayınları.
• Heywood, A. (2012). Siyasetin Temel Kavramları. H. Özler (çev.), Adres Yayınları.
• Horkheimer, M. ve Adorno, T. W. (1995). Aydınlanmanın Diyalektiği: Felsefi Fragmanlar. O. Özügül (Çev.), Kabalcı yayınları.
• Kant, I., Schopenhauer, A., ve Heidegger, M. (2009). Düşüncenin Çağrısı. A. Aydoğan (Çev.), Say Yayınları.
• Kılıçbay, M. A. (2003). Kimlikler Okyanusu. Kimlikler. Doğu Batı Düşünce Dergisi, 6(23), Mayıs-Temmuz. Doğu Batı Yayınları, İkinci Baskı, Ankara.
• Korkmaz, E. (2024). Aşiret ve Siyaset İlişkisinin Gömülü Teori Bağlamında Analizi: Van Örneği. Şarkiyat Dergisi, 16(1), 30-54. https://doi.org/10.26791/sarkiat.1308401.
• Kleist, J. O. (2017). Political Memories and Migration: Belonging, Society, and Australia Day. A. Hoskins (Ed.), Palgrave Macmillan Publications.
• Laclau, E. (1995). Siyasal Kimliklerin Oluşumu. A. Fethi (Çev.), Sarmal Yayınları.
• Loader, I. (2006). Policing, Recognition, and Belonging. Annals of The American Academy of Political and Social Science, 605, 202-221.
• Maalouf, A. (2020). Ölümcül Kimlikler. A. Bora (Çev.), Yapı Kredi Yayınları.
• Markoviç, M. (1998). Hümanizm ve Ahlak Felsefesi. A. Ünlü (Çev.), Toplumsal Dönüşüm Yayınları.
• Marks, K. (2003). Kapital (Birinci Cilt). A. Bilgi (Çev.), Eriş Yayınları.
• Medovoi, L. & Bentley, E. (ed.) (2021). Religion, Secularism and Political Belonging. Duke University Press.
• Merriam, S. B. (2013). Nitel Araştırma: Desen ve Uygulamalar İçin Bir Rehber. S. Turan (Çev. Ed.), Nobel Yayıncılık.
• Ollman, B. & Smith, T. (Ed.) (2008). Dialectics for the New Century. Palgrave Macmillan Publications.
• Platon (1992). Devlet. S. Eyüboğlu ve M. A. Cimcoz (Çev.), Remzi Kitabevi.
• Platon (2014). Sokrates’in Savunmaları (4. Baskı). F. Akderin (Çev.), Say Yayınları.
• Politzer, G. (2015). Felsefenin Temel İlkeleri. M. Sorgun (Çev.), Felsefe Kulübü Yayınları.
• Rakitov, B. K. (1990). Diyalektik ve Tarihsel Materyalizmin Abecesi. V. Erdoğdu (Çev.), Sol Yayınları.
• Schnapper, D. (2005). Sosyoloji Düşüncesinin Özünde Öteki ile İlişki. A. Sönmezay (Çev.), Bilgi Yayınları.
• Stanley, F. (2008). On Belonging in/to Italy and Europe: Citizenship, Race and the “Immigration Problem.
• Reed-Danahay, D. & Brettell, C. B. (Ed.), Citizenship, Political Engagement, and Belonging: Immigrants in Europe and the United States. Rutgers University Press.
• Şen, H. (2011). Jürgen Habermas’ın Yöntem Anlayışı. Sosyoloji Dergisi, no: 25, 39-52.
• Şenel, A. (2010). Siyasal Düşünceler Tarihi: Tarih Öncesinde, İlkçağda, Ortaçağda ve Yeniçağda Toplum ve Siyasal Düşünüş (2. Baskı). Bilim Sanat Yayınları.
• Van Maanen, J. (1979). Reclaiming qualitative methods for organizational research: A preface. Administrative science quarterly, 24(4), 520-526.
• Veresov, N. (2020). Identity as a sociocultural phenomenon: the dialectics of belonging, being and becoming. In A.T. Neto, F. Liberali, M. Dafermos (Eds.), Revisiting Vygotsky for social change: bringing together theory and practice (pp. 175-191). New York: Peter Lang.
• Weber, M. (1968). Economy and Society. G. Roth and C. Wittich (Ed.), University of California Press.
• Yalçıner, R. (2014). Etnisite ve Milliyetçilik: Eleştirel Bir Değerlendirme, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 69(1), s. 189-215.
• Yenişehirlioğlu, Ş. (1985). Felsefe ve Diyalektik. Ümit Yayıncılık.